Định vị Hà Nội trong xu thế hội nhập quốc tế

Với quy mô kinh tế bằng 1/6 nền kinh tế quốc gia và dân số hơn 8 triệu người, Hà Nội hiện nay không chỉ được biết đến như là trung tâm chính trị của Việt Nam mà còn là  một động lực tăng trưởng kinh tế của cả nước. Mặc dù chịu tác động tiêu cực của suy giảm và bất ổn của kinh tế toàn cầu, nhưng tốc độ tăng trưởng kinh tế của Hà Nội năm 2020 vẫn đạt 3,98%, cao hơn 1,37 lần tăng trưởng của cả nước. Trong đó, hội nhập kinh tế là yếu tố quan trọng, góp phần tạo động lực thúc đẩy kinh tế phát triển.

Xác định vị thế trong tiến trình toàn cầu hóa và nhận thức rõ trách nhiệm của Hà Nội đối với cả nước, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế có bước chuyển biến lớn về chất trong nhận thức và hành động sau 8 năm thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 10-4-2013, của Bộ Chính trị, về hội nhập quốc tế, Hà Nội đang tích cực chuẩn bị tất cả điều kiện và cơ sở vật chất để có thể trở thành thành phố “xanh - thông minh - hiện đại” vào năm 2030. Đại hội Đảng bộ Hà Nội lần thứ XVII năm 2020 đã đề ra mục tiêu phát triển cho giai đoạn 2021 - 2030 là nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế và xây dựng đồng bộ kết cấu hạ tầng, phát triển năng động, hiệu quả, có sức cạnh tranh trong khu vực và quốc tế. Hà Nội đang tích cực chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh các ngành dịch vụ cao cấp, các ngành công nghiệp hiện đại, công nghiệp công nghệ cao; phát triển khoa học và giáo dục - đào tạo.

Bên cạnh những thành tựu, Hà Nội cũng thấy rõ những khó khăn, hạn chế phải vượt qua trong quá trình hội nhập quốc tế. Một trong những khó khăn, hạn chế đó là chất lượng nguồn nhân lực của Hà Nội chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế. Mặc dù là nơi tập trung nhiều trường đại học, viện nghiên cứu nhất cả nước nhưng khoa học - công nghệ chưa thật sự trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội.

Cùng với các nhân tố như công nghệ, vốn đầu tư phát triển, thì nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong những động lực quan trọng của sự phát triển. Khi nói đến nguồn nhân lực chất lượng cao, không chỉ có nghĩa là nguồn nhân lực đơn thuần, mà còn hàm chứa trình độ chuyên môn kỹ thuật, khả năng áp dụng khoa học - công nghệ, kỹ năng lãnh đạo, quản lý… Hà Nội hiện nay rất cần nguồn nhân lực chất lượng cao, vừa để phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội, vừa để nắm bắt được nhu cầu khi các thị trường chiến lược mở cửa và tăng cường liên kết trong quá trình hội nhập quốc tế. Từ đó, Hà Nội đã đề ra nhiều chương trình đột phá, trong đó có chương trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nhằm xây dựng nhanh nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập.

Hà Nội chủ động, tiên phong cụ thể hóa đường lối của Đảng ta về hội nhập quốc tế

Hội nhập quốc tế là một chủ trương lớn, nhất quán, xuyên suốt của Đảng và Nhà nước ta và được cụ thể hóa phù hợp cho từng giai đoạn phát triển của đất nước. Hội nhập quốc tế đã góp phần quan trọng vào thành tựu to lớn của 35 năm đổi mới và ngày càng mở rộng trên nhiều lĩnh vực, từ kinh tế đến văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh, đối ngoại.

Để công tác hội nhập quốc tế đạt hiệu quả cao hơn, Hà Nội đã tập trung đẩy mạnh cải cách hành chính và ứng dụng công nghệ thông tin, nhằm tiết kiệm thời gian và phi chí cho doanh nghiệp, nâng cao tỷ lệ dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4. Đồng thời, Hà Nội đang tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh trên nền tảng hệ sinh thái khởi nghiệp, thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo, nâng cao Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), huy động tối đa các nguồn lực, tạo bước đột phá phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng, nhất là hạ tầng giao thông, hạ tầng kỹ thuật; tổ chức các hội nghị xúc tiến đầu tư trong các lĩnh vực cần thu hút với các đối tác chiến lược.

Bên cạnh đó, Hà Nội tập trung xây dựng thành trung tâm dịch vụ chất lượng cao của cả nước và khu vực; đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao các thành tựu khoa học - công nghệ trên mọi lĩnh vực, đẩy mạnh phát triển kinh tế tri thức, ứng dụng công nghệ thông tin, chủ động tham gia nắm bắt cơ hội của Cách mạng công nghiệp lần thứ tư để nâng cao năng suất lao động.

Tiếp tục tăng cường các hoạt động đối ngoại kết hợp với các hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại, quảng bá du lịch; xây dựng và triển khai các chương trình đối ngoại gắn chặt với hội nhập quốc tế, lấy hội nhập kinh tế làm trọng tâm, phấn đấu đưa Hà Nội trở thành một trung tâm quốc tế và khu vực trên những lĩnh vực có ưu thế cơ bản như du lịch, văn hóa, thể thao, kiến trúc, thời trang… kết hợp với đối ngoại chính trị, đối ngoại kinh tế, đối ngoại văn hóa… nhằm đẩy mạnh thu hút nguồn lực trong và ngoài nước để phục vụ cho phát triển kinh tế.

Đặc biệt, trong điều kiện hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, với sự quyết tâm và nỗ lực của toàn thành phố, công tác hội nhập quốc tế của Hà Nội sẽ tiếp tục được đẩy mạnh nhằm khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do, phát huy các lợi thế góp phần phát triển kinh tế - xã hội, xứng đáng là thành phố xanh - văn hiến - văn minh và hiện đại. 

Một số giải pháp thúc đẩy hội nhập quốc tế chủ động, sáng tạo và hiệu quả trong giai đoạn tới

Thứ nhất, cả hệ thống chính trị, các cấp, ngành của Hà Nội cần quyết liệt vào cuộc, quyết tâm đổi mới, nỗ lực hơn nữa để tiếp tục đẩy mạnh hội nhập trên tinh thần thực hiện đầy đủ, hiệu quả chủ trương, đường lối của Đảng, Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 10-4-2013, của Bộ Chính trị, về hội nhập quốc tế, các chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 22- NQ/TW và thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa X về một số chủ trương, chính sách lớn để nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững, Chỉ thị số 25-CT/TW, ngày 28-8-2018, của Ban Bí thư về “Đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030” và các nghị quyết của Đảng bộ Hà Nội thời gian qua.

Thứ hai, Hà Nội cần phát huy tinh thần sáng tạo, khởi nghiệp nhằm đáp ứng và thích nghi với những xu hướng mới trên toàn cầu và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Hội nhập quốc tế là sự nghiệp của toàn dân, do vậy phải chú trọng hội nhập theo quy mô và tốc độ phù hợp năng lực và lợi ích của đất nước. Hà Nội cần phát huy tinh thần sáng tạo, khởi nghiệp, bứt phá mạnh mẽ của các doanh nghiệp, người dân để nâng cao năng lực cạnh tranh, năng suất, chất lượng và ngày càng chủ động, tích cực hơn. 

Thứ ba, đối với hội nhập về kinh tế - văn hóa - xã hội, giáo dục - đào tạo và khoa học - công nghệ, công nghệ và nhân tài sẽ quyết định thành công trong cạnh tranh thế kỷ XXI, do đó, Hà Nội cần tập trung nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, nhất là giáo dục đại học và dạy nghề ngang tầm chất lượng và phù hợp với các tiêu chuẩn khu vực và quốc tế; tiếp tục đẩy mạnh chủ động hài hòa về tiêu chuẩn, chất lượng và tiếp thu thành tựu khoa học - công nghệ của nước ngoài. 

Thứ tư, lấy doanh nghiệp là chủ thể trung tâm của hội nhập, các sở, ngành phải của Hà Nội cần rà soát, hoàn thiện cơ chế, chính sách, luật pháp, các quy định về thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư, kinh doanh và xây dựng hệ thống thông tin trong tất cả các lĩnh vực hội nhập.  Thành phố cần triển khai thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nâng cao hiệu quả công tác thông tin dự báo, đánh giá đúng tình hình, có biện pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc nhằm duy trì và thúc đẩy phát triển các hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, đặc biệt trong giai đoạn ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19; tiếp tục có các giải pháp, biện pháp mạnh, đổi mới hơn trong nhiều khâu, từ chỉ đạo, thực hiện tại các sở ngành, nhất là tinh giảm thủ tục hành chính, không gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp; tập trung cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh; thực hiện các giải pháp đồng bộ nâng cao PCI; nâng cao chất lượng thu hút đầu tư nước ngoài về chiều sâu, xây dựng và triển khai các biện pháp thu hút các tập đoàn xuyên quốc gia vào đầu tư, kinh doanh tại Hà Nội.

Mặt khác, các doanh nghiệp, người dân Hà Nội cần chủ động, tích cực trong thực thi đầy đủ, nghiêm chỉnh các cơ chế, chính sách, quy định pháp luật về hội nhập, không để tình trạng vi phạm quy định pháp luật tiếp diễn, ảnh hưởng lớn đến uy tín và hình ảnh của người Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung. Đây là yếu tố hết sức quan trọng để đưa các chính sách nâng cao năng lực và sức cạnh tranh của đất nước trở thành hiện thực đặc biệt trong bối cảnh hội nhập đi vào giai đoạn mới, tác động hằng ngày tới mọi mặt của đời sống xã hội.

Thứ năm, Hà Nội cần tăng cường hơn nữa công tác quảng bá hình ảnh của thành phố. Trong thời gian tới, Hà Nội cần tăng cường các hoạt động đối ngoại kết hợp các hoạt động xúc tiến đầu tư, thương mại, quảng bá du lịch, nhất là với thủ đô các nước, các tập đoàn lớn, xuyên quốc gia; đẩy mạnh hợp tác nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao các thành tựu khoa học - công nghệ mới trên mọi lĩnh vực; xây dựng kế hoạch, chiến lược phát triển các sản phẩm, ngành hàng cụ thể gắn kết với chiến lược phát triển thương hiệu quốc gia nhằm đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu có chiều sâu, hiệu quả và bền vững; hỗ trợ kịp thời các tổ chức, doanh nghiệp nắm bắt về các biện pháp phòng vệ thương mại, đồng thời tận dụng tốt các quy định quốc tế về chỉ dẫn địa lý, nguồn gốc xuất xứ, đăng ký bản quyền, thương hiệu để bảo vệ doanh nghiệp và sản phẩm của Hà Nội trong thương mại quốc tế. 

Thứ sáu, Hà Nội cần phát triển các loại hình phân phối hiện đại và triển khai áp dụng thương mại điện tử, từng bước thiết lập mạng lưới thanh toán không dùng tiền mặt nhằm theo kịp xu hướng công nghệ tài chính đang phát triển nhanh chóng trên toàn cầu, đồng thời hoàn thiện kết cấu hạ tầng thương mại theo hướng đồng bộ, văn minh, coi trọng phát triển đồng bộ các yếu tố thị trường./.