Quán triệt sâu sắc quan điểm, đường lối quốc phòng, quân sự của Đảng, những năm qua, sự nghiệp xây dựng nền quốc phòng toàn dân đã được triển khai tích cực, đạt kết quả khá toàn diện, vững chắc. Nổi bật là, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân ngày càng vững chắc; xây dựng khu vực phòng thủ các tỉnh (thành phố) vững mạnh, đi vào chiều sâu; việc quy hoạch quốc phòng, quản lý nhà nước về quốc phòng được chú trọng; thế trận quân sự trong khu vực phòng thủ được các địa phương quan tâm đầu tư nguồn lực xây dựng, củng cố hệ thống công trình chiến đấu, công trình phòng thủ theo đề án đã được phê duyệt phù hợp với quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên từng địa bàn. Tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được giữ vững. Công tác giáo dục, bồi dưỡng, phổ biến kiến thức quốc phòng và an ninh được thực hiện nền nếp, hiệu quả, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân đối với việc thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược trong tình hình mới. Các ngành, các địa phương coi trọng kết hợp phát triển kinh tế - xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh, góp phần nâng cao khả năng huy động nguồn lực của đất nước cho nhiệm vụ quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng cao; Quy chế Dân chủ ở cơ sở được triển khai thực hiện rộng khắp, đạt hiệu quả thiết thực, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân, xây dựng “thế trận lòng dân” ngày càng vững chắc.

Lực lượng vũ trang ba thứ quân (bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương, dân quân tự vệ) được xây dựng ngày càng vững mạnh, thực sự là lực lượng nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân; cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh chính trị vững vàng, luôn kiên định với mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao. Cùng với nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu bảo vệ chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, lực lượng quân đội đã phối hợp chặt chẽ với lực lượng công an theo Nghị định số 77/2010/NĐ-CP của Chính phủ, nâng cao khả năng, hiệu quả phòng ngừa, ngăn chặn, xử trí các tình huống về quốc phòng - an ninh. Đồng thời, thực hiện tốt nhiệm vụ phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn; tích cực tham gia giúp đỡ nhân dân xóa đói, giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo,... Những kết quả quan trọng, thiết thực đó góp phần tăng cường tiềm lực, sức mạnh quốc phòng, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Thời gian tới, sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta tiến hành trong bối cảnh tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, tạo ra cả thời cơ, thuận lợi và khó khăn, thách thức đan xen. Đáng chú ý là, tình hình Biển Đông vẫn tiềm ẩn nguy cơ khó lường, không loại trừ có đột biến. Các thế lực thù địch tiếp tục ráo riết chống phá nước ta bằng chiến lược “diễn biến hòa bình”, với thủ đoạn hết sức thâm độc, nguy hiểm; thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, “phi chính trị hóa” lực lượng vũ trang, nhằm xóa bỏ sự lãnh đạo của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa,...

Trước tình hình đó, chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh toàn diện, đáp ứng yêu cầu bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống. Theo đó, các cấp, các ngành, các địa phương và lực lượng vũ trang cần phối hợp chặt chẽ, triển khai đồng bộ các giải pháp, trong đó tập trung thực hiện tốt những nội dung, giải pháp chủ yếu sau:

Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp đối với xây dựng nền quốc phòng toàn dân trong tình hình mới.

Đây là yêu cầu quan trọng, có ý nghĩa quyết định kết quả xây dựng nền quốc phòng toàn dân ở mỗi địa phương và trên phạm vi cả nước. Trong quá trình tổ chức thực hiện, cấp ủy, chính quyền các cấp phải thường xuyên giữ vững, tăng cường sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt đối với sự nghiệp quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Trước hết, phải chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo các cấp, các ngành, các đoàn thể nhân dân và các lực lượng phối hợp chặt chẽ, phát huy sức mạnh tổng hợp, nhằm xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh toàn diện, cả về tiềm lực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng - an ninh và cả về lực lượng, thế trận, trong đó lực lượng vũ trang nhân dân là nòng cốt. Cần tập trung chăm lo xây dựng hệ thống chính trị, nhất là tổ chức đảng, chính quyền các cấp vững mạnh, đủ sức lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành công tác quốc phòng - an ninh ở địa phương, cơ sở và trong các bộ, ngành ở Trung ương. Đây vừa là yêu cầu quan trọng hàng đầu, vừa là nguyên tắc trong sự nghiệp xây dựng nền quốc phòng toàn dân độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, ngày càng hiện đại. Đặc biệt, cần tăng cường giáo dục, rèn luyện, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với mục tiêu, lý tưởng của Đảng, có phẩm chất đạo đức cách mạng trong sáng, hết lòng, hết sức vì sự nghiệp quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, tích cực khắc phục tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên; khắc phục những nhận thức lệch lạc, tư duy kinh tế đơn thuần, dẫn tới thiếu quan tâm đến công tác quốc phòng. Cấp ủy, chính quyền các cấp còn phải coi trọng lãnh đạo, chỉ đạo công tác tuyên truyền, giáo dục quan điểm, đường lối quốc phòng của Đảng; kết hợp hai nhiệm vụ chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong điều kiện nước ta tiến hành xây dựng, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế sâu rộng. Trên cơ sở đó, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc, củng cố mối quan hệ, lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ; quy tụ và phát huy nhân tố chính trị, tinh thần của các tầng lớp nhân dân, làm cơ sở xây dựng “thế trận lòng dân” - nền tảng cơ bản của nền quốc phòng toàn dân - ngày càng vững chắc.

Cơ quan quân sự địa phương các cấp phải nắm chắc tình hình, phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể nhân dân ở địa phương, chủ động tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền cùng cấp lãnh đạo, chỉ đạo nhiệm vụ quốc phòng, quân sự địa phương xử trí tốt các tình huống xảy ra trên địa bàn. Công tác tham mưu phải toàn diện, nhưng cần tập trung vào những nội dung trọng tâm, trọng điểm, trong đó chú trọng đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục quốc phòng và an ninh, nhất là đối với cán bộ, đảng viên và học sinh, sinh viên. Tiếp tục đổi mới cả về nội dung, chương trình và hình thức, biện pháp tổ chức, đồng thời tích cực mở rộng đối tượng giáo dục phù hợp với đặc điểm địa bàn, cơ quan, tổ chức. Qua đó, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức, trách nhiệm của cán bộ, đảng viên và nhân dân đối với sự nghiệp xây dựng nền quốc phòng toàn dân và nền an ninh nhân dân trong tình hình mới.

Hai là, tiếp tục xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc gắn với thế trận an ninh nhân dân, xây dựng khu vực phòng thủ vững mạnh, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong mọi tình huống.

Thế trận là một trong những nội dung cốt lõi của nền quốc phòng toàn dân. Trước yêu cầu cao của sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, chúng ta càng phải coi trọng xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân, trước hết là “thế trận lòng dân” vững chắc ngay từ cơ sở, từng địa phương và trên phạm vi cả nước. Trong quá trình thực hiện, cần có sự tham gia tích cực, hiệu quả của các cấp, các ngành, các lực lượng và toàn dân, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước. Yêu cầu xây dựng thế trận phải liên hoàn, vững chắc, tổ chức, bố trí lực lượng và hệ thống thiết bị quân sự, công trình quốc phòng phải hợp lý, bảo đảm tốt cho lực lượng vũ trang hoạt động thực hiện nhiệm vụ trong thời bình và thời chiến.

Các cấp, các ngành, các địa phương cần tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt Nghị quyết số 28-NQ/TW của Bộ Chính trị khóa X và Nghị định số 152/2007/NĐ-CP của Chính phủ “Về khu vực phòng thủ”. Trong đó, chú trọng bổ sung quyết tâm, kế hoạch, phương án tác chiến phòng thủ; đầu tư kinh phí để thực hiện Đề án xây dựng thế trận quân sự, mà trọng tâm là nâng cấp, quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng, các căn cứ chiến đấu, căn cứ hậu cần - kỹ thuật. Xây dựng khu vực phòng thủ các tỉnh (thành phố) bảo đảm yêu cầu bảo vệ vững chắc địa bàn tỉnh (thành phố) trong thế trận phòng thủ chung của quân khu và cả nước, nhằm bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong mọi tình huống.

Quá trình xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và xây dựng khu vực phòng thủ trên từng địa bàn, từng hướng chiến lược cần quán triệt và thực hiện có hiệu quả quan điểm của Đảng về kết hợp phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội với tăng cường quốc phòng - an ninh. Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XII của Đảng đã nhấn mạnh: “Kết hợp chặt chẽ kinh tế, văn hóa, xã hội với quốc phòng, an ninh và quốc phòng, an ninh với kinh tế, văn hóa, xã hội trong từng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế, xã hội, chú trọng vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển đảo...”(1). Sự kết hợp đó phải được thể hiện ngay từ quy hoạch tổng thể, trong kế hoạch xây dựng và phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của từng địa phương, từng ngành, nhằm bảo đảm mỗi bước phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội là một bước tăng cường tiềm lực quốc phòng và an ninh. Các địa phương, đơn vị quân đội cần tăng cường chỉ đạo, phát huy hiệu quả hoạt động của các đoàn kinh tế - quốc phòng, thực hiện có hiệu quả các chương trình, dự án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, nhằm bảo đảm ổn định và nâng cao đời sống của nhân dân, bảo vệ vững chắc địa bàn, tạo nên thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, biển, đảo, nơi “phên dậu” của Tổ quốc.

Ba là, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, nhất là Quân đội nhân dân vững mạnh, có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu cao, làm nòng cốt xây dựng nền quốc phòng toàn dân.

Đường lối quốc phòng, quân sự của Đảng ta là đường lối chiến tranh nhân dân, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân vững mạnh, đủ khả năng hoàn thành tốt nhiệm vụ làm nòng cốt giữ vững hòa bình, đẩy lùi, ngăn chặn chiến tranh và sẵn sàng đánh thắng chiến tranh xâm lược dưới mọi quy mô, hình thức. Để thực hiện đường lối đó, Đảng ta xác định xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh toàn diện là nhiệm vụ trọng yếu, thường xuyên của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân.

Theo đó, trước hết phải tập trung xây dựng Quân đội nhân dân vững mạnh, có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu cao. Để xây dựng vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, các đơn vị cần chú trọng giáo dục đường lối chính trị, quân sự, quốc phòng của Đảng; nâng cao nhận thức cho cán bộ, chiến sĩ về chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, góp phần giữ vững và tăng cường trận địa tư tưởng của Đảng trong Quân đội, bảo đảm trong bất cứ hoàn cảnh nào Quân đội cũng là lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Phát huy kết quả đại hội đảng các cấp vừa qua, các tổ chức đảng phải nhanh chóng xây dựng, kiện toàn hệ thống quy chế, kế hoạch, chương trình hành động, làm cơ sở lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện thắng lợi các mục tiêu, chỉ tiêu đã xác định. Tiếp tục thực hiện Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XI về xây dựng Đảng; tập trung khắc phục hạn chế, khuyết điểm sau kiểm điểm tự phê bình và phê bình của tổ chức đảng, đảng viên. Đổi mới công tác thi đua - khen thưởng và phong trào Thi đua Quyết thắng gắn với thực hiện Chỉ thị số 03-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI về “Tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” mà Quân ủy Trung ương đã phát động. Trên cơ sở đó, ngăn ngừa và khắc phục những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống cùng các biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong cán bộ, đảng viên; nâng cao năng lực lãnh đạo của các tổ chức đảng và chất lượng đội ngũ đảng viên.

Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ X (nhiệm kỳ 2015 - 2020) đã xác định phương hướng, nhiệm vụ: “Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện ba khâu đột phá, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về tổ chức, biên chế của Quân đội theo hướng tinh, gọn, mạnh; huấn luyện và đào tạo; trình độ chính quy, chấp hành kỷ luật, pháp luật của bộ đội, cải cách hành chính và làm chủ công nghệ cao”. Theo đó, Quân đội tiếp tục thực hiện tổ chức lực lượng theo hướng tinh, gọn, mạnh, phù hợp với nghệ thuật quân sự và vũ khí, trang bị; bảo đảm cân đối giữa các lực lượng, phù hợp với thế trận phòng thủ trên các vùng, miền của đất nước. Trong đó, ưu tiên quân số cho các đơn vị làm nhiệm vụ sẵn sàng chiến đấu, đơn vị đóng quân ở vùng trọng điểm về quốc phòng - an ninh, nơi biên giới, biển, đảo. Tiếp tục đẩy mạnh hiện đại hóa Quân đội, nhất là các lực lượng đã được xác định tiến thẳng lên hiện đại. Củng cố tổ chức các đoàn kinh tế - quốc phòng của Bộ Quốc phòng và các quân khu cho phù hợp với chức năng, nhiệm vụ; bảo đảm nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh và tăng cường quốc phòng - an ninh, củng cố thế trận quốc phòng toàn dân trên các địa bàn đóng quân.

Các đơn vị tiếp tục đổi mới nội dung, phương pháp huấn luyện theo phương châm “cơ bản, thiết thực, vững chắc”, phù hợp với tổ chức, biên chế, trang bị và sự phát triển của nghệ thuật quân sự, cách đánh truyền thống Việt Nam cũng như yêu cầu tác chiến trong điều kiện sử dụng vũ khí công nghệ cao. Đặc biệt, cần chú trọng bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ chiến dịch, chiến lược, nhất là trình độ, khả năng tham mưu, tổ chức xây dựng nền quốc phòng toàn dân; năng lực nghiên cứu, đánh giá, dự báo tình hình để kịp thời tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước đối sách chiến lược xử trí đúng đắn, linh hoạt các tình huống bảo vệ chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, kiên quyết không để xảy ra bị động, bất ngờ. Các đơn vị tập trung huấn luyện cho bộ đội sử dụng thành thạo vũ khí, trang bị hiện có và năng lực làm chủ vũ khí mới, hiện đại. Nâng cao chất lượng diễn tập ở các quy mô, hình thức khác nhau, nhất là diễn tập hiệp đồng quân, binh chủng và phối hợp với các lực lượng trong khu vực phòng thủ. Đồng thời, coi trọng huấn luyện, diễn tập tìm kiếm cứu nạn, cứu hộ, phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, hoàn thành tốt chức năng của một “đội quân công tác”. Tập trung tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về xây dựng chính quy trong huấn luyện, quản lý bộ đội, quản lý trang bị. Quán triệt và thực hiện tốt Chỉ thị số 46-CT/TW, ngày 22-6-2015, của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác đảm bảo an ninh, trật tự trong tình hình mới”. Đẩy mạnh cải cách hành chính theo hướng bảo đảm nguyên tắc lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng đối với Quân đội nhân dân và sự nghiêp quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, hiện đại hóa công tác chỉ huy tác chiến.

Công tác quốc phòng ở các bộ, ngành cần chủ động, bổ sung, hoàn chỉnh hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về quốc phòng, quân sự trong phạm vi lĩnh vực quản lý; đồng thời, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị cơ sở trực thuộc thực hiện đạt hiệu quả, chất lượng cao.

Tiếp tục xây dựng lực lượng dự bị động viên “hùng hậu”; nâng cao chất lượng, nhất là chất lượng về chính trị, sức khỏe, tỷ lệ đúng chuyên nghiệp quân sự, đáp ứng yêu cầu chiến tranh bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Trong đó, tập trung thực hiện tốt công tác quản lý cả con người và phương tiện, trang bị; thực hiện tốt kế hoạch huấn luyện, kiểm tra sẵn sàng động viên hằng năm; có kế hoạch động viên công nghiệp phù hợp, bảo đảm tận dụng được thành tựu của công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Xây dựng lực lượng dân quân tự vệ theo phương châm “vững mạnh, rộng khắp”; có số lượng hợp lý, chất lượng tổng hợp ngày càng cao, trước hết là chất lượng chính trị; tổ chức biên chế tinh, gọn, chặt chẽ; trang bị vũ khí phù hợp; được giáo dục chính trị, pháp luật, huấn luyện quân sự toàn diện, thiết thực, từng bước nâng cao khả năng chiến đấu, thực sự là lực lượng chính trị tin cậy của cấp ủy, chính quyền và nhân dân, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng nền quốc phòng toàn dân ở địa phương, cơ sở. Trên cơ sở Luật Dân quân tự vệ, các địa phương nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ dân quân tự vệ; gắn công tác xây dựng cán bộ quân sự xã (phường, thị trấn) với công tác xây dựng hệ thống chính trị ở cơ sở.

Xây dựng nền quốc phòng toàn dân là tư tưởng chỉ đạo nhất quán, xuyên suốt của Đảng ta đối với cách mạng Việt Nam. Để tiếp tục xây dựng nền quốc phòng toàn dân vững mạnh, đòi hỏi cấp ủy, chỉ huy các cấp phải tiếp tục quán triệt sâu sắc các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, của Quân ủy Trung ương; tập trung xây dựng tiềm lực mọi mặt của đất nước, nhất là xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân có chất lượng tổng hợp, sức mạnh chiến đấu cao, thực sự là lực lượng nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân và sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới./.

-----------------------------------------

(1) Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XII của Đảng (tài liệu sử dụng tại đại hội đảng bộ cấp huyện, cấp tỉnh và tương đương), tháng 4-2015, tr. 54