Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ 18-8 đến 24-8-2008)

1. Hàn Quốc kỷ niệm 60 năm ngày Độc lập

Ngày 18-8-2008, trong diễn văn đọc tại Lễ kỷ niệm 60 năm ngày Độc lập của Hàn Quốc, Tổng thống Li Miêng Pắc đánh giá sáu thập niên vừa qua là lịch sử của thành công, phát triển và kỳ tích của Hàn Quốc. Trong 60 năm tới, sự phát triển của Hàn Quốc dựa trên 5 cơ sở then chốt: 1. An toàn, tin cậy, pháp trị, trong đó pháp trị là quan trọng nhất. 2. Tăng trưởng kinh tế thân thiện với môi trường (hay còn gọi là “tăng trưởng xanh” với khí thải các-bon thấp). 3. Nâng cao hình ảnh của quốc gia. 4. Nâng cao vượt bậc chất lượng cuộc sống. 5. Thời đại Á - Âu - Thái Bình Dương. Hàn Quốc sẽ vượt qua giai đoạn dân chủ hoá để tiến tới thời đại tiên tiến hoá, trong đó có sự hài hoà hạnh phúc cá nhân và phát triển của đất nước, cân bằng giữa giàu có về vật chất và sự chín muồi về tinh thần, “quốc dân sống hạnh phúc”, “xã hội yên ấm”, “đất nước giàu mạnh”. Về quan hệ hai miền Triều Tiên, theo tầm nhìn “Hàn Quốc thống nhất”, trên nguyên tắc loại bỏ vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên và nếu Bắc Triều Tiên hưởng ứng, sẽ tiến hành đối thoại toàn diện, sẵn sàng hợp tác kinh tế, tiến tới thực hiện cộng đồng kinh tế bán đảo Triều Tiên thống nhất, làm đầu mối liên kết châu lục và đại dương, là cửa ngõ của phồn vinh thông ra lục địa Á-Âu - Thái Bình Dương. Thế giới đang cạnh tranh sinh tồn, nếu trong nội bộ Hàn Quốc và bán đảo Hàn Quốc còn mâu thuẫn và chia rẽ như hiện nay thì không thể thực hiện được.

2. Tổng thống Pa-ki-xtan tuyên bố từ chức

Ngày 18-8-2008, ông Mu-xa-ráp, Tổng thống Pa-ki-xtan tuyên bố từ chức với lý do là vì lợi ích của đất nước cũng như tránh những sự cáo buộc về chương trình hạt nhân của Pa-ki-xtan. Trong bài phát biểu được truyền hình trực tiếp cùng ngày, Tổng thống Mu-xa-ráp không xác nhận là ông đã làm điều gì sai trái, nhưng quyết định từ chức “vì lợi ích quốc gia”. Sau khi ông Mu-xa-ráp từ chức, có hai nhân vật có thể lên thay ông làm Tổng thống. Một là, ông A-xíp A-li Da-đa (Asif Ali Zardar), Chủ tịch đảng PPP và là chồng bà Be-na-di But-tô (Benazir Bhuto), cựu Thủ tướng. Hai là, ông At-phan-đây Oa-li Khan (Asfandayr Wali Khan), lãnh đạo Đảng Quốc gia An-oa-mi. Tuy nhiên, ông A-xíp A-li Da-đa tuyên bố, ông “không hứng thú với cương vị Tổng thống”.

Ông Mu-xa-ráp sau khi từ chức, sẽ được bảo vệ nếu sống tại đất nước và cũng có thể lựa chọn phương án sống lưu vong tại nước ngoài. Trong một thông báo mới đây, Ngoại trưởng Mỹ Côn-đô-li-da Rai-xơ phát biểu với ngụ ý, Mỹ không đồng ý để cho ông Mu-xa-ráp được hưởng quy chế sống lưu vong chính trị tại Mỹ. Dư luận ở Mỹ cho rằng, sự ra đi của Tổng thống Mu-xa-ráp - một trong những đồng minh thân cận nhất của Mỹ trong cuộc chiến chống khủng bố, đánh dấu sự khởi đầu một giai đoạn bấp bênh trên chính trường nước này sau 9 năm cầm quyền của chính quyền quân sự. Đối với Mỹ, một câu hỏi được đặt ra về sự hợp tác của những người kế nhiệm ông Mu-xa-ráp với Mỹ trong nỗ lực chống khủng bố.

3. Hội nghị thượng đỉnh 15 quốc đảo Thái Bình Dương

Ngày 19-8-2008, Hội nghị thượng đỉnh 15 quốc đảo Thái Bình Dương, bao gồm cả Ô-xtrây-li-a và Niu Di-lân, được tổ chức tại Ni-u-e để bàn về các vấn đề: biến đổi khí hậu toàn cầu và các nước nhỏ sẽ phải làm để đối phó với tình hình mực nước biển dâng cao do sự biến đổi của khí hậu; tuyển dụng lao động của một số quốc đảo nhỏ ở Thái Bình Dương sang làm việc trong lĩnh vực nông nghiệp của Ôt-xtrây-li-a theo Chương trình thí điểm của nước này với thời hạn 7 tháng trong 1 năm; tìnhtrạng các nước Thái Bình Dương đánh bắt quá nhiều cá ngừ đại dương; đối phó với tình hình kinh tế thế giới trì trệ và giá cả lương thực và dầu lửa tăng quá cao; việc hình thành một Hiệp định thương mại tự do mới giữa Ô-xtrây-li-a, Niu Di-lân và các quốc đảo Thái Bình Dương; tình hình nhân quyền ở Phi-di. Thủ tướng tự phong của Phi-di, tướng Phơ-răng Bai-ri-ma-ra-ma (Frank Bainimarama) đã tẩy chay Hội nghị này để phản đối Ô-xtrây-li-a và Niu Di-lân mở chiến dịch đối xử không công bằng với nước này, cáo buộc Niu Di-lân không cho phép đưa các vấn đề trong quan hệ song phương giữa Phi-di với Niu Di-lân vào chương trình nghị sự của Hội nghị này. Còn Thủ tướng Niu Di-lân Hê-len Clác nói, đây chỉ là cái cớ để ông Phơ-răng Bai-ri-ma-ra-ma từ chối tham gia Hội nghị. Phía Ôt-xtrây-li-a khẳng định lập trường nhất quán của họ rằng, Phi-di sẽ không được đưa vào danh sách các nước Thái Bình Dương cung cấp lao động cho Ô-xtrây-li-a chừng nào Phi-di chưa quay trở về chế độ dân chủ.

4. Hội nghị Thượng đỉnh giữa Thổ Nhĩ Kỳ và châu Phi

Ngày 19-8-2008, Hội nghị thượng đỉnh hợp tác châu Phi - Thổ Nhĩ Kỳ với chủ đề “Vì một tương lai chung" lần đầu tiên diễn ra ở I-xtan-bun, với sự tham gia của 50/53 nước châu Phi, trong đó có 6 Tổng thống, 5 Phó Tổng thống, 6 Thủ tướng, 1 Phó Thủ tướng, còn lại là Ngoại trưởng. Hội nghị lần này là một trong những nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ để giành ghế Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc. Thổ Nhĩ Kỳ muốn xây dựng mạng lưới hợp tác ở các khu vực xa xôi, trong đó, một trong những trụ cột chủ yếu là củng cố mối quan hệ với các thể chế khu vực. Tháng 1-2008, tại cuộc họp Thượng đỉnh của Liên đoàn châu Phi, Thổ Nhĩ Kỳ được công bố là đối tác chiến lược thứ 7 của châu Phi (sau Ấn Độ, Trung Quốc, Hàn quốc, Nhật Bản, Nam Mỹ và EU). Hội nghị thượng đỉnh hợp tác châu Phi - Thổ Nhĩ Kỳ thảo luận các nguyên tắc hợp tác giữa Thổ Nhĩ Kỳ và các nước châu Phi, trong đó, cam kết tăng cường hợp tác trong lĩnh vực kinh tế, y tế, các vấn đề hòa bình và an ninh, chống khủng bố.

5. Nội chiến có nguy cơ lan rộng tại Phi-lip-pin

Ngày 20-8-2008, Ap-đu-rat-man Ma-cap-a (Abdurahman Macapaar), Tư lệnh Mặt trận đấu tranh giải phóng Hồi giáo Mô-rô (MILF) của Phi-lip-pin, tuyên bố sẽ tiến hành cuộc chiến tổng lực chống chính phủ và binh lính của ông ta sẵn sàng “tử vì đạo”. Trước đó, ngày 18-8-2008, Ap-đu-rat-man Ma-cap-a cầm đầu cuộc tấn công vào một số ngôi làng của người Cơ đốc thuộc vùng duyên hải miền Nam Phi-lip-pin làm 38 người thiệt mạng và hơn 44 nghìn người phải bỏ trốn. Ap-đu-rat-man Ma-cap-a tuyên bố những gì mà người Hồi giáo muốn là công lý Hồi giáo tại Mi-đa-nao. Cùng ngày, Bộ trưởng Nội vụ Phi-lip-pin Rô-nan-đô Pu-nô treo giải thưởng 10 triệu pê-xô (222.000 USD) cho ai cung cấp thông tin về Ap-đu-rat-man Ma-cap-a. Hiện Tòa án tối cao Phi-lip-pin đã ngăn chặn chính phủ ký kết thỏa thuận mở rộng khu tự trị của người Hồi giáo do nhóm MILF kiểm soát và chưa đưa ra phán quyết cuối cùng về thỏa thuận này. Người phát ngôn của Tổng thống Phi-lip-pin cho biết, Chính phủ Phi-lip-pin đã hủy bỏ hiệp định hòa bình được ký hồi tháng 7-2008 với Phong trào Giải phóng Hồi giáo Mô-rô (MILF), và, Tổng thống Phi-lip-pin G.A-rô-i-ô (G.Arroyo) sẽ cố gắng để đạt được một hiệp định hòa bình mới, phù hợp khuôn khổ luật pháp và Hiến pháp của Phi-lip-pin.

6. Hội nghị Liên minh nghị viện ASEAN (AIPA)

Ngày 20-8-2008, Ðại hội Liên minh nghị viện các quốc gia Ðông - Nam Á (AIPA) lần thứ 29 tại Xin-ga-po đã khai mạc với sự tham dự của các đoàn đại biểu cấp cao 8 nước thành viên gồm Căm-pu-chia, In-đô-nê-xi-a, Lào, Phi-lip-pin, Thái-lan, Việt Nam và Xin-ga-po. Ðại diện của Bru-nây và Mi-an-ma tham dự cuộc họp với tư cách là quan sát viên đặc biệt. Các nước Ca-na-đa, Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc, Pa-pua Tân Ghi-nê và Liên hiệp châu Âu dự cuộc họp với tư cách là quan sát viên. Ðại hội đồng AIPA lần thứ 29 tập trung thảo luận các vấn đề về an ninh năng lượng, an ninh lương thực, môi trường, xóa đói giảm nghèo... nhằm tiếp tục thúc đẩy việc thực hiện mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN và các vấn đề liên quan đến công tác tổ chức của AIPA. Trong phiên bế mạc, ngày 22-8, Hội nghị đã ra Thông cáo chung khẳng định vai trò to lớn của các nghị sĩ ASEAN trong việc thúc đẩy liên kết khu vực vì lợi ích nhân dân ASEAN, đóng góp của AIPA vào việc soạn thảo và thông qua Hiến chương ASEAN.

7. Tổng thống Pháp N.Xác-cô-di thăm binh lính Pháp tại Áp-ga-ni-xtan

Ngày 20-8-2008, Tổng thống N.Xác-cô-di thực hiện chuyến thăm chớp nhoáng tại Áp-ga-ni-xtan tiếp sau vụ binh lính Pháp bị tử trận ngày 18-8-2008 trong một cuộc phục kích của Ta-li-ban tại Xô-rô-đi (Sorodi), cách thủ đô Ca-bun 50 km về phía Tây. Tổng cộng cho tới nay, Pháp đã gửi tới Áp-ga-ni-xtan 2.600 quân nhân trong khuôn khổ Lực lượng đảm bảo an ninh quốc tế (ISAF) dưới sự chỉ huy của NATO. Từ năm 2001 tới nay, có 13 lính Pháp đã thiệt mạng tại Áp-ga-ni-xtan. Tổn thất ngày 18-8-2008 vừa qua là lớn nhất của quân đội Pháp kể từ cuộc tham chiến tại Bây-rút năm 1983 và cũng là tổn thất đầu tiên của Pháp kể từ khi Tổng thống Xác-cô-di quyết định tăng thêm 700 lính tới Áp-ga-ni-xtan. Trong chuyến thăm Ap-ga-ni-xtăng lần này, Tổng thống Pháp kêu gọi binh lính Pháp phải "ngẩng cao đầu" tiếp tục sứ mạng một cách “chuyên nghiệp". Còn phe đối lập tại Pháp cho rằng, Tổng thống N.Xác-cô-di đưa ra quyết định tăng quân một cách "vội vã". Đảng Xã hội đã yêu cầu triệu tập cuộc họp khẩn cấp của Ủy ban đối ngoại và quốc phòng và Lưỡng Viện để đánh giá sứ mệnh của Pháp tại Áp-ga-ni-xtan.

8. Ba Lan và Mỹ ký kết thoả thuận về phỏng thủ chống tên lửa

Ngày 20-8-2008, tại Thủ đô Vác-sa-va của Ba Lan, Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Côn-đô-li-da Rai-xơ và người đồng cấp Ba Lan R.Xi-cô-xki đã chính thức ký thỏa thuận cho phép Mỹ triển khai căn cứ phòng thủ tên lửa (NMD) ở Ba Lan. Thỏa thuận này được ký sau 18 tháng đàm phán giữa hai nước. Trước đó, ngày 14-8-2008, Mỹ và Ba Lan đã ký tắt bản thỏa thuận này. Theo thỏa thuận, Mỹ được phép lắp đặt trên lãnh thổ Ba Lan 10 tên lửa đánh chặn tại địa điểm cách biên giới cực tây của Nga khoảng 184 km. Việc xây dựng có thể được bắt đầu từ năm 2008 và hoàn tất trong giai đoạn 2014-2016. Thủ tướng Ba Lan cho biết, thỏa thuận được ký sau khi Mỹ đồng ý giúp Ba Lan nâng cấp các hệ thống phòng thủ và hiện đại hóa quân đội. Ðại diện thường trực của Nga tại NATO tuyên bố, việc Mỹ và Ba Lan ký thỏa thuận triển khai Hệ thống phòng thủ chống tên lửa (NMD) giữa lúc đang xảy ra cuộc khủng hoảng ở Gru-di-a chứng tỏ, hệ thống này là nhằm vào Nga. Mát-xcơ-va cảnh báo sẽ áp dụng các biện pháp trả đũa đối với Ba Lan và Séc, hai quốc gia mà Mỹ sẽ triển khai NMD.

9. Quan hệ Nga - NATO căng thẳng

Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vẫn chưa thông qua được nghị quyết để giải quyết cuộc khủng hoảng ở Gru-di-a, do sự bất đồng giữa các thành viên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và Nga về việc thông qua dự thảo nghị quyết mới nhất do Pháp đệ trình lên cơ quan này. Ðại sứ Nga tại Liên hợp quốc nêu rõ, Nga không thể ủng hộ bản dự thảo nghị quyết, vì văn kiện này chỉ đáp ứng được hai trong sáu điểm của thỏa thuận hòa bình do Tổng thống Pháp N.Xác-cô-di đề xuất và đã được cả Nga và Gru-di-a ký kết. Tình hình trở nên căn thẳng thêm khi ngày 21-8-2008, sau cuộc họp khẩn bàn về chiến sự ở Nam Ô-xê-ti-a đ­ược tổ chức tại Brúc-xen (Bỉ), Ngoại trư­ởng 26 n­ước thành viên NATO ra tuyên bố chung nhấn mạnh, tổ chức này sẽ “không thể tiếp tục mối quan hệ bình th­ường” với Nga. Bộ Quốc phòng Nga đã thông báo về việc Nga ngừng hợp tác quân sự với NATO và các nước đồng minh của NATO nhằm đáp trả hành động tương tự của NATO đối với Nga trong việc giải quyết bất đồng về cuộc xung đột tại Gru-di-a. Bộ trưởng Ngoại giao Nga Lap-rốp cáo buộc NATO đang tìm cách cứu vớt "chế độ tội phạm" của Tổng thống Gru-di-a Sa-a-ca-svi-li. Ðại diện thường trực Nga tại NATO cũng khẳng định, Nga không thể hợp tác với NATO nếu khối này vẫn duy trì quan điểm "bảo vệ tội phạm" như vậy. Ngày 19-8-2008, Hải quân Nga tuyên bố sẽ không tham gia một cuộc tập trận chung với NATO trên biển Ban-tích để phản đối thái độ của NATO đối với Nga trong cuộc xung đột tại Gru-di-a vừa qua. sau những động thái trên, quan hệ giữa hai bên Nga - NATO đã xuống mức thấp nhất kể từ nhiều năm qua.

10. Nga rút quân khỏi Gru-di-a

Ngày 22-8-2008, Bộ trưởng Quốc phòng Nga A-na-tô-li Xéc-điu-cốp tuyên bố, Nga đã hoàn tất việc rút quân khỏi Gru-di-a. Phóng viên các hãng tin phương Tây cũng cho biết hàng trăm binh lính, xe tăng và xe tải của Nga đang rút khỏi các khu vực nằm sâu trong lãnh thổ Gru-di-a về hai khu vực ly khai Nam Ô-xê-ti-a và Áp-kha-di-a. Nga khẳng định chỉ để lại khoảng 500 lính thuộc lực lượng gìn giữ hòa bình tại những vị trí trọng điểm ở nước này. Tại Mát-xcơ-va, Phó Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga, Tướng An-na-tô-li Nô-gô-vít-xưn (Anatoly Nogovitsyn) công bố với báo giới bản đồ "vùng đệm thuộc trách nhiệm của Nga" gần khu vực ly khai Nam Ô-xê-ti-a, trong đó có một tuyến đường cao tốc quan trọng nối thủ đô Tbi-li-xi của Gru-di-a với Biển Đen. Ông cho biết, Nga đã lập 18 điểm đóng quân tại khu vực biên giới Nam Ô-xê-ti-a với Gru-di-a thuộc "vùng đệm" và dự kiến sẽ lập thêm 18 điểm đóng quân khác xung quanh Áp-kha-di-a. Các điểm đóng quân này sẽ được duy trì lâu dài và quân đội Nga có quyền triển khai tại bất cứ vị trí nào trên tuyến đường nối thành phố cảng quan trọng Pô-ti với căn cứ quân sự Xê-na-ki (Senaki). Trong trường hợp cần thiết, Nga có quyền tăng quân tại khu vực này. Nga tuyên bố việc lập vùng đệm là nhằm ngăn chặn nguy cơ xảy ra các cuộc tiến công quân sự trong tương lai.

11. Bế mạc Đại hội Thể thao Olympic lần thứ 29 tại Bắc Kinh, Trung Quốc