Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ ngày 10-6 đến ngày 16-6-2013)

1. Việt Nam kêu gọi duy trì môi trường hòa bình, an ninh và hợp tác ở Biển Đông

Hội nghị lần thứ 23 các nước thành viên Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) năm 1982 đã được tổ chức từ ngày 10 đến ngày 14-6-2013 tại trụ sở chính của Liên hợp quốc ở Niu Oóc (Mỹ). Tại Hội nghị, Đại sứ Lê Hoài Trung, Trưởng Phái đoàn đại diện thường trực Việt Nam bên cạnh Liên hợp quốc, Trưởng đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị, đã có bài phát biểu quan trọng, đánh giá cao hoạt động của các cơ quan được thành lập năm 2012 trong khuôn khổ công ước. Đại sứ hoan nghênh các quốc gia thành viên thảo luận những vấn đề nảy sinh trong quá trình thực thi công ước nhằm tìm ra cách thức thích hợp để thúc đẩy các mục tiêu và nguyên tắc của công ước. Về các vấn đề liên quan đến Biển Đông, Đại sứ Lê Hoài Trung cho biết, giống như nhiều vùng biển khác trên thế giới, tại Biển Đông, đánh cá biển là một nghề truyền thống, là nguồn sống của hàng trăm triệu con người thuộc các cộng đồng dân cư ven biển. Việc tạo điều kiện cho ngư dân hoạt động nghề cá một cách an toàn và bền vững là trách nhiệm của các quốc gia ven biển. Tuy nhiên, trong những năm qua, tại vùng biển này tiếp tục xảy ra nhiều vụ việc như xua đuổi, bắt giữ, thậm chí sử dụng vũ khí đối với ngư dân hoạt động nghề cá tại những ngư trường truyền thống. Đại sứ Lê Hoài Trung đề nghị trong khi chưa đạt được giải pháp đối với các tranh chấp về lãnh thổ và ranh giới vùng biển, các quốc gia ven biển cần nghiêm túc tuân thủ các quy định của UNCLOS, trong đó có việc các quốc gia thành viên liên quan tiến hành thương lượng nhằm đạt được những dàn xếp ổn thỏa cho hoạt động nghề cá, bảo đảm an toàn cho ngư dân, tạo cơ hội khai thác tối ưu nguồn tài nguyên sinh vật biển và bảo tồn môi trường sinh thái biển. Mọi hành động đơn phương, như ban hành lệnh cấm đánh cá, cưỡng chế thi hành luật quốc gia tại các khu vực tranh chấp, chỉ làm cho tình hình thêm phức tạp, đi ngược lại mục đích và nguyên tắc của UNCLOS. Đại sứ Lê Hoài Trung nhấn mạnh yêu cầu duy trì môi trường hoà bình, an ninh và hợp tác ở Biển Đông để sử dụng các vùng biển, khai thác bền vững tài nguyên và bảo vệ môi trường biển theo quy định của công ước là đòi hỏi tất yếu và được các quốc gia trong khu vực quan tâm, thúc đẩy. Nhân dịp này, Đại sứ Lê Hoài Trung đã giới thiệu Luật Biển Việt Nam chính thức có hiệu lực từ ngày 01-01-2013 và khẳng định các quy định của luật này hoàn toàn phù hợp với các quy định được nêu trong UNCLOS năm 1982.

2. Khí thải CO2 toàn cầu tăng cao kỷ lục

Lượng khí CO2 trên toàn cầu đã tăng cao kỷ lục trong năm 2012

Ngày 10-6-2013, theo số liệu thống kê của Cơ quan Năng lượng quốc tế (IEA), lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính CO2 trên toàn cầu đã tăng 1,4%, lên mức kỷ lục 31,6 tỷ tấn trong năm 2012, trong đó Trung Quốc là nước đứng đầu danh sách các nước thải nhiều khí CO2 ra bầu khí quyển nhất. Trong khi đó, lượng khí thải CO2 của Mỹ đã giảm 200 triệu tấn, nhờ việc áp dụng chính sách năng lượng sạch, đưa mức thải khí CO2 của quốc gia tiêu thụ năng lượng lớn nhất thế giới này trở về mức giữa những năm 90 của thế kỷ trước. Tại châu Âu, nhu cầu năng lượng giảm do khó khăn kinh tế, cùng với nỗ lực gia tăng các nguồn nhiên liệu tái sinh, đã giúp khu vực này giảm được 50 triệu tấn khí phát thải. Tuy nhiên, tại Nhật Bản, lượng khí thải CO2 lại tăng 70 triệu tấn, do nỗ lực nhằm cải thiện hiệu quả năng lượng không bù lại được lượng khí thải gia tăng từ việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch sau khi xảy ra thảm họa động đất và sóng thần tại nhà máy điện hạt nhân Phư-cư-si-ma (Fukushima) tháng 3-2011. Các nhà khoa học cho rằng cùng nỗ lực giảm khí thải gây hiệu ứng nhà kính, thế giới cần phải hạn chế tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu ở mức dưới 2oC trong thế kỷ này nhằm giảm thiểu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu hiện đang tàn phá mùa màng cũng như làm tan chảy dải băng ở các đầu cực Trái đất. Để thực hiện mục tiêu trên, tới năm 2020, lượng phát thải khí CO2 toàn cầu phải được duy trì ở mức 44 tỷ tấn.

3. Hy Lạp bị tước quy chế nước phát triển

Ngày 11-6-2013, theo đánh giá mới nhất của hãng Xây dựng các chỉ số chứng khoán cho các thị trường quốc gia và quốc tế (MSCI) - tổ chức chuyên cung cấp công cụ hỗ trợ quyết định đầu tư trên toàn thế giới, Hy Lạp bị hạ bậc từ nước phát triển thành thị trường đang phát triển. Như vậy, Hy Lạp là nước phát triển đầu tiên để mất quy chế này. Thông cáo báo chí của MSCI nêu rõ tình trạng hiện nay của nền kinh tế Hy Lạp không đáp ứng được các tiêu chuẩn áp dụng cho các thị trường phát triển. MSCI nhấn mạnh đến gánh nặng nợ nần cao, tình trạng trì trệ của nền kinh tế và những khó khăn trong huy động vốn. MSCI bắt đầu xem xét lại mức đánh giá về Hy Lạp từ tháng 6 năm 2012. Sau đó, cơ quan này cho biết, thị trường tài chính Hy Lạp đang thực sự không hoạt động, điều này có thể dẫn đến những thay đổi trong đánh giá. MSCI nhận thấy tại Hy Lạp đang ngày càng phổ biến hình thức thương mại hàng đổi hàng, hạn chế thanh toán chuyển khoản và sự trì trệ của các giao dịch trong thị trường chứng khoán. Hy Lạp được công nhận là thị trường phát triển từ năm 2001. Hiện nay, theo đánh giá của MSCI, có tất cả 22 quốc gia phát triển. Thêm 22 quốc gia khác, trong đó có Nga, Trung Quốc, Ấn Độ và Bra-xin, được xếp vào danh sách các nước đang phát triển. Các nước khác được MSCI coi là thị trường quá độ.

4. Liên minh châu Phi kêu gọi đối thoại về tranh chấp nguồn nước sông Nin

Ngày 12-6, Liên minh châu Phi (AU) đã kêu gọi Ai Cập, Ê-ti-ô-pi cùng các bên liên quan tiến hành đối thoại và hợp tác giải quyết các tranh chấp về quyền quản lý nguồn nước sông Nin (Nile). Trong một tuyên bố, Chủ tịch Ủy ban AU Nơ-cô-xa-da-na Đla-mi-ni Du-ma (Nkosazana Dlamini-Zuma) cho biết AU luôn theo sát những diễn biến liên quan đến tranh cãi giữa Ai Cập và Ê-ti-ô-pi liên quan đến vấn đề xây đập thủy điện trên sông Nin của Ê-ti-ô-pi; đồng thời khẳng định trong bối cảnh hiện tại, các bên liên quan cần thảo luận chặt chẽ và tìm kiếm giải pháp cùng có lợi. Theo bà N. Du-ma, Ủy ban AU sẵn sàng có các hỗ trợ thiết thực giúp Ai Cập và Ê-ti-ô-pi giải quyết tranh chấp bằng giải pháp hòa bình và hợp tác. Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Ê-ti-ô-pi khẳng định nước này sẽ tiếp tục thúc đẩy quá trình xây dựng đập thủy điện “Đại Phục hưng Ê-ti-ô-pi” trên sông Nin Xanh, một trong hai nhánh chính của sông Nin. Trong một bài phát biểu được phát trực tiếp trên truyền hình quốc gia, Tổng thống Ai Cập Mô-ha-mét Mo-xi (Mohamed Morsi) khẳng định Ai Cập hiểu được nhu cầu phát triển của các nước thượng nguồn sông Nin nhưng sẽ không chấp nhận bất kỳ động thái nào làm giảm lưu lượng nước của con sông này, đồng thời khẳng định Cai-rô đang theo đuổi tất cả các kênh chính trị và ngoại giao để tìm kiếm giải pháp cho cuộc tranh chấp với Ê-ti-ô-pi. Tổng thống M. Mo-xi cũng cảnh báo rằng Ai Cập sẽ “bảo vệ từng giọt nước sông Nin bằng máu nếu cần thiết”. Từ hai tuần nay, quan hệ giữa Ai Cập và Ê-ti-ô-pi đột ngột trở nên căng thẳng sau khi quốc gia vùng Sừng châu Phi tiến hành chuyển hướng dòng chảy của sông Nin Xanh, có tổng vốn đầu tư lên tới 4,2 tỷ USD, với công suất 6.000 MW.

5. Nhiều loài động, thực vật đứng trước nguy cơ tuyệt chủng

San hô dọc bờ biển In-đô-nê-xi-a đang bị liệt vào danh sách loài có nguy cơ tuyệt chủng cao

Nhiều loài chim, động vật lưỡng cư và san hô đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng do biến đổi khí hậu song lại không được xếp vào danh sách bảo tồn và nhận được sự quan tâm đúng mức. Đây là cảnh báo của một nghiên cứu quốc tế đăng tải trên nhật báo “PLOS ONE” số ra ngày 12-6-2013. Theo các chuyên gia, hiện có tới 40% các loài chim, 29% các loài lưỡng cư và 22% loài san hô trên thế giới không trong danh sách các loài đang bị đe dọa bởi biến đổi khí hậu song có nguy cơ tuyệt chủng cao nếu nhiệt độ toàn cầu tiếp tục tăng. Trong đó, đứng đầu danh sách nguy cơ cao có chim và động vật lưỡng cư tại rừng nhiệt đới A-ma-dôn cùng san hô dọc bờ biển In-đô-nê-xi-a. Công trình nghiên cứu vừa công bố dựa trên những đánh giá đưa ra gần đây của Liên đoàn Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) về mức độ nguy hiểm đe dọa các loài chim, động vật lưỡng cư và san Liên đoàn Bảo tồn thiên nhiên quốc tế (IUCN) hô trước tình hình biến đổi khí hậu, dựa trên các yếu tố bao gồm độ nhạy cảm trước biến đổi khí hậu và khả năng thích ứng. Nghiên cứu là thành quả của hơn 100 nhà khoa học, tổ chức IUCN và nhiều nhóm khoa học và môi trường độc lập khác. Theo tính toán của các chuyên gia môi trường thuộc Liên hợp quốc, sẽ có khoảng 20 - 30% các loài động, thực vật trên thế giới đối diện với nguy cơ tuyệt chủng nếu nhiệt độ Trái đất tăng thêm 2 - 3 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Hiện hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới đã đặt mục tiêu khống chế đà tăng nhiệt độ này, song không khả thi do lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính, một trong những thủ phạm khiến Trái đất nóng lên, liên tục gia tăng.

6. FAO đánh giá thị trường lương thực toàn cầu khởi sắc

Ngày 13-6-2013, trong Báo cáo về triển vọng lương thực thế giới định kỳ hai lần một năm, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO) dự báo các thị trường hàng lương thực cơ bản sẽ cân bằng hơn trong vụ mùa 2013 - 2014, do giá cá và thịt tăng sẽ bù đắp sự sụt giảm về giá một số mặt hàng khác như đường. Sau thời kỳ khó khăn trong vụ mùa 2012 -2013, điển hình là nguồn cung ngũ cốc giảm và giá tăng, triển vọng tốt về sản lượng và dự trữ trên thế giới có thể giúp ổn định thị trường và nới lỏng giá trong mùa mới. Theo ước tính của FAO, sản lượng đường trên thế giới đạt mức kỷ lục trong vụ mùa 2012 - 2013, dư thừa so với mức tiêu thụ trên toàn cầu. Sản lượng kỷ lục về lúa mì giúp tăng nguồn cung, trong khi nhu cầu nhập khẩu giảm giúp ổn định thị trường và nới lỏng giá. Sự phục hồi này chủ yếu diễn ra ở một số nước sản xuất chính từng gặp phải vụ mùa thất bát nhất trong năm 2012, đặc biệt ở châu Âu và khu vực Biển Đen. FAO cho biết giá gạo trên thị trường thế giới nhìn chung đã ổn định trong năm tháng đầu năm nay, song thị trường vẫn đang theo dõi các quyết định trong tương lai liên quan việc mở kho dự trữ ở Thái Lan và và lượng gạo dự trữ để xuất khẩu của Ấn Độ, cũng như tốc độ nhập khẩu gạo ở Trung Quốc. Cũng theo FAO, sản lượng thịt trên thế giới sẽ chỉ tăng 1,4% trong năm 2013, lên 308,2 triệu tấn. Giá thịt, sữa và cá sẽ tăng, đặc biệt giá thịt vẫn đứng ở mức cao trong lịch sử kéo dài từ năm 2011 và tính đến tháng 5 vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt cho dù chi phí chăn nuôi đã giảm. Giá xuất khẩu trung bình trong năm nay tăng mạnh đối với thịt gia cầm, thịt lợn, nhưng ổn định đối với thịt bò và giảm đối với thịt cừu. Giá các sản phẩm làm từ sữa tăng do nguồn cung xuất khẩu hạn chế mặc dù sản lượng mặt hàng này tiếp tục tăng, đặc biệt ở châu Á. FAO khẳng định nguồn cung hạn hẹp và chi phí chăn nuôi tăng đối với một số sản phẩm chính như cá hồi và tôm sẽ đẩy giá hải sản thế giới lên cao hơn. Tuy nhiên, nguồn cung thế giới vẫn tăng nhờ hoạt động chăn nuôi, vì nhu cầu mạnh ở trong nước và khu vực giúp duy trì tốc độ tăng trưởng sản lượng ở các nước đang phát triển.

7. Quốc hội Ni-ca-ra-goa thông qua dự án xây kênh đào vượt đại dương

Ngày 13-6-2013, Quốc hội Ni-ca-ra-goa đã phê chuẩn dự án xây kênh đào nối Thái Bình Dương và Ca-ri-bê có tổng vốn đầu tư hàng chục tỷ USD. Dự án cũng bao gồm kế hoạch thiết lập hai khu vực thương mại tự do, một tuyến tàu hỏa, hệ thống đường ống dẫn dầu và các sân bay. Sau khi hoàn thành, kênh đào này sẽ có quy mô lớn gấp ba lần kênh đào Pa-na-ma hiện nay và chủ đầu tư dự án là Công ty HK Nicaragua Canal Development Investment (HKND Group) của Trung Quốc. Theo kế hoạch, HKND Group sẽ khởi công dự án vào tháng 5-2014 sau khi hoàn tất các nghiên cứu tiền khả thi và khả thi của dự án. Tuy nhiên, Tổng thống Ni-ca-ra-goa Đa-ni-en Oóc-tê-ga (Daniel Ortega) cho rằng rất có thể thời điểm khởi công sẽ phải lui xuống năm 2015, do còn rất nhiều việc phải chuẩn bị. Nhiều người bày tỏ ủng hộ đối với “siêu dự án” này của Chính phủ, khi tin tưởng kênh đào sẽ giúp tạo ra 40.000 việc làm mới và tăng 15% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Ni-ca-ra-goa, một trong các quốc gia nghèo nhất Mỹ La-tinh. Tuy nhiên, những người phản đối lại cho rằng đây là kế hoạch quá tham vọng vì dự án có tổng vốn đầu tư lớn gấp hai lần GDP của Ni-ca-ra-goa. Theo giới phân tích, nếu được xây dựng và đưa vào hoạt động, kênh đào xuyên đại dương này sẽ làm tăng thêm ảnh hưởng của Trung Quốc đối với khu vực Mỹ La-tinh nói riêng, toàn cầu nói chung, đồng thời làm suy yếu vai trò của Mỹ trên tuyến hàng hải thông qua kênh đào Pa-na-ma hiện nay.

8. Giáo sĩ H. Rô-ha-ni đắc cử Tổng thống I-ran

Ngày 15-6-2013, Bộ trưởng Nội vụ I-ran Mô-ha-mát Na-gia (Mohammad Najjar) thông báo trên truyền hình Nhà nước rằng Giáo sĩ ôn hòa theo đường lối cải cách Hát-xan Rô-ha-ni (Hassan Rowhani) đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống I-ran vừa qua. Theo Bộ trưởng M. Na-gia, 36,7 triệu người (tương đương 72,7%) trong số 50,5 triệu cử tri I-ran đủ tư cách đã đi bỏ phiếu và ông H. Rô-ha-ni giành được 18,6 triệu phiếu bầu, tương đương 50,68% tổng số phiếu. Đứng thứ hai là Thị trưởng Tê-hê-ran Mô-ha-mát Ba-cơ Ca-li-pha (Mohammad Baqer Qalibaf) với 6,07 triệu phiếu (tương đương 16,55%) và vị trí thứ ba thuộc về nhà đàm phán hạt nhân Xa-ét Gia-li-li (Saeed Jalili) với 4,16 triệu phiếu (tương đương 11,35%). Ngay sau khi có kết quả chính thức, dân chúng I-ran đã kéo tới quảng trường Vali-Asr ở trung tâm Thủ đô Tê-hê-ran với ảnh ông H. Rô-ha-ni trên tay và hô vang các khẩu hiểu ủng hô ông.

9. FAO vinh danh 38 quốc gia về thành tích nổi bật trong xóa đói giảm nghèo

Tổng giám đốc FAO G. Xin-va trao bằng khen vinh danh Việt Nam cho Thứ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Thị Xuân Thu

Ngày 16-6-2013, tại I-ta-li-a, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên hợp quốc (FAO) đã tổ chức sự kiện đặc biệt “Công nhận thành tích nổi bật trong đấu tranh xóa đói giảm nghèo” cho 38 quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Việt Nam nằm trong nhóm 18 quốc gia được trao Bằng khen chứng nhận việc sớm đạt được Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ 1 (MDG1) - giảm một nửa số người bị đói vào năm 2015, cũng như mục tiêu tương tự nhưng có phần tham vọng hơn được đề ra tại Hội nghị Thượng đỉnh Lương thực thế giới (WFS) năm 1996. Tại buổi lễ, Tổng Giám đốc FAO Giô-xê Gra-di-a-nô đa Xin-va (José Graziano da Silva) đã ghi nhận thành tích và trao Bằng khen chứng nhận cho đại diện của 38 quốc gia nói trên trong xóa đói giảm nghèo. Nhân dịp này, ông G. Xin-va kêu gọi các nước đã hoàn thành cũng như chưa hoàn thành MDG1 tiếp tục nỗ lực nhằm loại bỏ tình trạng thiếu đói trên thế giới. Theo ông, những cam kết mạnh mẽ của các khu vực đang hỗ trợ cho nỗ lực của các quốc gia trong xóa đói giảm nghèo./.