Tình hình triển khai, kết quả thực hiện phát triển bền vững các ngành kinh tế biển, nâng cao chất lượng quy hoạch, phát triển đô thị

Tỉnh Bình Định có 134km chiều dài bờ biển; diện tích vùng lãnh hải là 2.500km², diện tích vùng đặc quyền kinh tế là 40.000km² với nguồn tài nguyên thiên nhiên đa dạng, nhiều loài hải sản có giá trị kinh tế cao... Giai đoạn 2007 - 2020, kinh tế biển của tỉnh Bình Định từng bước được đầu tư và phát triển theo định hướng 2 vùng, phía bắc lấy Phù Mỹ - Hoài Nhơn làm trung tâm; phía nam lấy Khu kinh tế Nhơn Hội - thành phố Quy Nhơn làm trung tâm; trong đó, tập trung phát triển Khu kinh tế Nhơn Hội trở thành một trong những khu kinh tế trọng điểm vùng ven biển của cả nước và của vùng kinh tế trọng điểm miền Trung. Những năm gần đây, kinh tế - xã hội tỉnh Bình Định phát triển nhanh chóng, đạt nhiều kết quả tích cực: đời sống nhân dân vùng biển, đảo ngày càng được nâng cao, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, chỉ số phát triển con người (HDI) năm 2018 là 0,681, năm 2019 là 0,691, năm 2020 là 0,702; thu nhập bình quân đầu người tăng lần lượt là: 36,3 triệu đồng/người/năm (năm 2018), 40,3 triệu đồng/người/năm (năm 2019), 41,3 triệu đồng/người/năm (năm 2020), 43,4 triệu đồng/người/năm (năm 2021).

Quán triệt Nghị quyết số 36-NQ/TW, ngày 22-10-2018, của Hội nghị Trung ương 8 khóa XII, “Về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” (Nghị quyết số 36-NQ/TW) gắn liền với thực hiện các nhiệm vụ chính trị của địa phương, Tỉnh ủy đã chỉ đạo Hội đồng nhân dân tỉnh, Ban Cán sự đảng Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh và các đoàn thể chính trị - xã hội; các ban, sở, ngành của tỉnh, các huyện ủy, thị ủy, thành ủy và đảng ủy trực thuộc; các cơ quan báo chí tổ chức phổ biến, tuyên truyền, quán triệt nội dung Nghị quyết số 36-NQ/TW đến các cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và các tầng lớp nhân dân. Tỉnh ủy, UBND tỉnh Bình Định đã định hướng các mục tiêu cụ thể, xác định các nhiệm vụ trọng tâm và giải pháp chủ yếu để phát triển các ngành kinh tế biển theo thứ tự ưu tiên: 1- Đầu tư phát triển du lịch biển và dịch vụ biển; 2- Phát triển kinh tế hàng hải; 3- Phát triển lĩnh vực khai thác, nuôi trồng, chế biến hải sản; 4- Khuyến khích phát triển ngành công nghiệp và đô thị ven biển; 5- Tăng cường đầu tư năng lượng tái tạo và phát triển các ngành kinh tế biển mới; 6- Khai thác bền vững các tài nguyên khoáng sản biển; đồng thời, đã xây dựng danh mục các nhiệm vụ, dự án cụ thể để triển khai thực hiện, phân công nhiệm vụ các ban, sở, ngành, địa phương và các cơ quan liên quan triển khai thực hiện.

Để nâng cao chất lượng quy hoạch, phát triển đô thị gắn với thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW, Tỉnh ủy giao cơ quan chuyên môn về quản lý quy hoạch của tỉnh chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan trình UBND tỉnh các quy hoạch, kế hoạch phát triển các đô thị ven biển, khu đô thị sinh thái ven biển gắn với hình thành các trung tâm kinh tế biển mạnh; quản lý, thực hiện tốt hoạt động xây dựng, phát triển một số đô thị, khu đô thị ven biển hiện đại theo mô hình sinh thái, tăng trưởng xanh, thông minh gắn với du lịch bền vững, thích ứng với biển đối khí hậu. Theo đó, công tác quy hoạch xây dựng, quy hoạch phân khu và quy hoạch đô thị khu vực ven biển đã phủ kín quy hoạch chung. Đây là tiền đề, cơ sở để kêu gọi đầu tư các dự án phát triển đô thị, phát triển du lịch và kinh tế dọc biển. Cụ thể, tỉnh Bình Định đã phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Quy Nhơn và vùng phụ cận đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2050; điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Nhơn Hội, tỉnh Bình Định đến năm 2040; quy hoạch chung xây dựng khu vực phía nam đầm Đề Gi, huyện Phù Cát; quy hoạch chung đô thị Hoài Nhơn đến năm 2035; triển khai quy hoạch phân khu các phường nội thành thành phố Quy Nhơn; các phân khu của Khu kinh tế Nhơn Hội; quy hoạch phân khu bảo tồn và phát triển du lịch bền vững khu vực làng chài xã Nhơn Lý; quy hoạch phân khu các khu vực phía nam đầm Đề Gi; quy hoạch phân khu quỹ đất dọc tuyến đường ven biển Đề Gi - Mỹ Thành; quy hoạch phân khu Khu đô thị thương mại dịch vụ dọc biển thị xã Hoài Nhơn và các đồ án quy hoạch chi tiết các khu chức năng, khu đô thị dọc biển phục vụ các dự án theo định hướng của quy hoạch chung, quy hoạch phân khu được phê duyệt,... làm căn cứ để triển khai thực hiện các dự án đầu tư, hệ thống hạ tầng kết nối các khu đô thị.

Tính đến hết năm 2020, tỉnh Bình Định có tỷ lệ đô thị hóa là 43,6%, trên mức trung bình của cả nước là 39,3%, tỷ lệ đô thị hóa này là khá ấn tượng, vì thời điểm năm 2018 tỷ lệ đô thị hóa của tỉnh Bình Định chỉ đạt 33,6%, thấp hơn mức trung bình của cả nước là 35,74%. Các khu đô thị mới được hình thành, gồm: Cát Tiến, Tân Thanh - Vĩnh Hội, Nhơn Hội, Mai Hương, Phương Mai, Becamex A, Becamex B, Khoa học và giáo dục Quy Hòa, khu vực hồ Phú Hòa, khu vực hồ Bàu Lác, khu vực phía bắc sông Hà Thanh, phía nam đường Hùng Vương, khu đô thị dọc tuyến quốc lộ 19 mới tại phường Nhơn Bình, thành phố Quy Nhơn và xã Phước Nghĩa, Phước Thuận, Phước Lộc, huyện Tuy Phước; xây dựng cảng cạn ICD, kho vận, trung chuyển hàng hóa, phục vụ cụm cảng Quy Nhơn. Khu vực phía tây bắc thành phố Quy Nhơn và vùng phụ cận gồm thị trấn Diêu Trì, thị trấn Tuy Phước, xã Phước An, một phần xã Phước Lộc gắn với mở rộng ga Diêu Trì và quy hoạch logistics ở xã Phước Lộc.

Hiện nay, tỉnh Bình Định đang triển khai hình thành mới 1 đô thị loại IV là thị xã Cát Tiến; 5 đô thị loại V là xã Phước Hoà, Phước Lộc, Phước Sơn, huyện Tuy Phước; xã Canh Vinh, huyện Vân Canh; xã Cát Chánh, huyện Phù Cát. Tập trung lập quy hoạch xây dựng, lồng ghép nội dung quy hoạch các khu chức năng dịch vụ, khu hậu cần nghề cá, khu neo đậu tàu thuyền tại Tam Quan; quy hoạch xây dựng khu vực Mỹ Thành gắn với phát triển đô thị, du lịch; trong đó, đã lồng ghép quy hoạch bố trí các khu chức năng để phục vụ phát triển kinh tế biển gắn với quá trình đô thị hóa xã Mỹ Thành; bố trí các khu dịch vụ hậu cần nghề cá; khu chế biến thủy sản tập trung. Tỉnh giao Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng đề án di dời tàu thuyền tại thành phố Quy Nhơn về khu vực Vĩnh Lợi để tập trung phát triển kinh tế biển với quy mô lớn, kết hợp với các khu chế biến thủy sản tập trung nhằm khai thác lợi thế kinh tế biển của tỉnh Bình Định.

Định hướng phát triển bền vững các ngành kinh tế biển, nâng cao chất lượng quy hoạch, phát triển đô thị

Về định hướng phát triển các ngành kinh tế biển, ven biển:

Tỉnh Bình Định tập trung tối đa nguồn lực vốn, cơ chế và chính sách đầu tư để triển khai thực hiện các nhóm dự án trọng điểm vùng ven biển: 1- Nhóm dự án khu đô thị, du lịch khu vực bán đảo Phương Mai, gồm: Hải Giang Maryland, Nhơn Hội New City, Khu đô thị Cát Tiến; 2- Nhóm dự án công nghiệp điện tử, phụ trợ ngành chế biến, chế tạo và công nghiệp hỗ trợ ngành ô-tô tại Khu công nghiệp Becamex - VSIP Bình Định; 3- Nhóm dự án công nghiệp gỗ, đá và hỗ trợ ngành gỗ đá gắn với phát triển Khu đô thị (AI) Long Vân - Khu công nghiệp Long Mỹ; 4- Nhóm dự án phát triển công nghiệp logistics hàng không và đô thị dịch vụ gắn với sân bay Phù Cát; 5- Nhóm dự án năng lượng tái tạo và các ngành công nghiệp thép Long Sơn, dịch vụ hậu cần cảng biển vận tải biển và hạ tầng nghề cá; 6- Nhóm dự án sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với nuôi trồng, khai thác chế biến thủy, hải sản.

Theo đó, tỉnh Bình Định tập trung phát triển các ngành kinh tế biển theo thứ tự ưu tiên, gồm: 1- Công nghiệp biển, khu kinh tế gắn với phát triển các khu đô thị ven biển; 2- Dịch vụ hậu cần và hạ tầng nghề cá, vận tải biển - hàng không gắn liền dịch vụ logistics; 3- Nuôi trồng, khai thác, chế biến hải sản gắn với nông nghiệp công nghệ cao; 4- Du lịch, dịch vụ biển gắn với mục tiêu bảo đảm quốc phòng - an ninh.

Về quy hoạch chung:

Điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Nhơn Hội, tỉnh Bình Định đến năm 2040; quy hoạch chung tỷ lệ 1/5000 khu vực phía Nam đầm Đề Gi, huyện Phù Cát đến năm 2035; quy hoạch chung xây dựng đô thị Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định đến năm 2035. Về quy hoạch phân khu: quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 khu vực xung quanh đầm Thị Nại; quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 của các phân khu thuộc Khu kinh tế Nhơn Hội; quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 bảo tồn và phát triển du lịch bền vững khu vực làng chài xã Nhơn Lý, thành phố Quy Nhơn; quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 các điểm du lịch - dịch vụ dọc tuyến Quy Nhơn - Sông Cầu; quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 phân khu 2 - khu trung tâm đô thị du lịch biển, khu vực phía nam vùng đầm Đề Gi, huyện Phù Cát; quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2.000 quỹ đất dọc đường ven biển đoạn Đề Gi - Mỹ Thành, huyện Phù Mỹ; quy hoạch phân khu xây dựng tỷ lệ 1/2000 khu dân cư, dịch vụ, thương mại dọc biển huyện Hoài Nhơn;... Tiếp tục xây dựng và phát triển khu đô thị, du lịch khu vực bán đảo Phương Mai thành khu kinh tế tổng hợp, bao gồm đô thị và dịch vụ du lịch, cùng với khu vực Cát Tiến, trung tâm thành phố Quy Nhơn trở thành vùng động lực phát triển với các ngành kinh tế chủ đạo của tỉnh, trong đó có tích hợp Khu nghiên cứu - phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) tại thành phố Quy Nhơn. Do đó, tỉnh Bình Định đang tập trung hoàn thành hạ tầng kết nối đường ven biển (đường tỉnh 639) với quốc lộ 1A và cao tốc Bắc - Nam phía đông đang được triển khai; theo đó, trên địa bàn tỉnh Bình Định hiện nay đang triển khai thi công xây dựng 3 dự án tuyến đường kết nối đến đường ven biển, gồm: tuyến đường kết nối từ trung tâm thị xã An Nhơn đến đường ven biển phía tây đầm Thị Nại; tuyến đường kết nối với đường ven biển (đường tỉnh 639) trên địa bàn thị xã Hoài Nhơn; tuyến đường kết nối từ đường tỉnh 638 (phía tây) đến đường ven biển (đường tỉnh 639) trên địa bàn huyện Phù Mỹ. Đối với dự án đường ven biển, các đoạn Cát Tiến - Đề Gi, Lại Giang - Thiện Chánh đã thi công hoàn thành; tiếp tục triển khai thi công các đoạn Đề Gi - Mỹ Thành, Mỹ Thành - Lại Giang; tiếp tục triển khai nâng cấp hạ tầng giao thông kết nối cảng Quy Nhơn, sân bay Phù Cát, ga Diêu Trì, quốc lộ 1A, đường cao tốc với các khu, cụm công nghiệp hiện có đi đôi với việc hình thành Khu công nghiệp Becamex - VSIP Bình Định, Khu liên hiệp gang thép - cảng biển chuyên dùng Long Sơn... Việc đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đa mục tiêu, đồng bộ với mạng lưới giao thông kết nối các trung tâm kinh tế lớn của tỉnh, các khu công nghiệp, khu đô thị, các vùng biển với cảng biển chính là chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng biển theo hướng hình thành các đô thị công nghiệp, dịch vụ, phát triển công nghiệp theo chiều sâu, nâng cao chất lượng, sức cạnh tranh, phát triển bền vững.

Giải pháp phát triển bền vững các ngành kinh tế biển, nâng cao chất lượng quy hoạch, phát triển đô thị gắn với thực hiện Nghị quyết số 36-NQ/TW

Để thực hiện các định hướng phát triển trên, trong thời gian tới, tỉnh Bình Định tập trung thực hiện các giải pháp sau.

Một là, tăng cường sự liên kết giữa các quy hoạch, triển khai thực hiện đồng bộ nhằm tránh chồng chéo và sử dụng hợp lý các nguồn lực từ ngân sách Trung ương, ngân sách tỉnh cũng như từ các thành phần kinh tế khác. Chủ động lồng ghép nội dung phát triển đô thị vào quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội vùng biển. Thiết lập quy hoạch sử dụng không gian biển gắn với mục tiêu quản lý liên kết vùng, giữa các địa phương có biển và không có biển, giữa tỉnh Bình Định với các tỉnh, thành phố lân cận (các tỉnh Quảng Ngãi, Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng) tạo đòn bẩy mới cho khu vực ven biển phát triển bền vững và lan tỏa.

Hai là, tập trung chỉ đạo đầu tư, hoàn thiện hệ thống hạ tầng kỹ thuật Khu kinh tế Nhơn Hội và các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh; theo đó, tỉnh Bình Định tập trung việc chuyển đổi phần diện tích công nghiệp trước đây sang đất ở, đất thương mại - dịch vụ để phát triển các khu phức hợp, đô thị sinh thái kết hợp nghỉ dưỡng cao cấp. Đẩy nhanh tiến độ bồi thường, hỗ trợ, giải phóng mặt bằng, phương án bố trí tái định cư để triển khai nhanh các dự án, nhất là các dự án khu công nghiệp - đô thị trọng điểm; đồng hành cùng nhà đầu tư trong công tác chuẩn bị đầu tư, lập, triển khai dự án. Kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp phát triển sản xuất, kinh doanh, mở rộng thị trường; thúc đẩy khởi nghiệp, đổi mới, sáng tạo. Đôn đốc nhà đầu tư triển khai nhanh dự án Khu công nghiệp, đô thị và dịch vụ Becamex VSIP Bình Định và các dự án năng lượng tái tạo, công nghệ thông tin, dịch vụ cảng biển và logistics,... làm động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Ba là, tập trung chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thi công, xây dựng các dự án, công trình trọng điểm về hạ tầng - kỹ thuật,... nhằm từng bước hoàn thiện kết cấu hạ tầng, tạo sự liên kết phát triển giữa các địa phương vùng miền núi và ven biển thuộc tỉnh; kết nối hạ tầng đồng bộ giữa các tỉnh trong vùng kinh tế trọng điểm miền Trung và các tỉnh phía Bắc Tây Nguyên.

Bốn là, thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp, khuyến khích đầu tư các dự án ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp nhằm thúc đẩy phát triển toàn diện nông, lâm, ngư nghiệp; tiếp tục đẩy mạnh công tác nuôi trồng, đánh bắt, khai thác thủy, hải sản gắn với thu hút đầu tư các nhà máy chế biến sản phẩm từ thủy, hải sản; tăng cường các hoạt động khai thác thủy sản xa bờ gắn liền với bảo vệ chủ quyền biển, đảo tại các địa phương ven biển.

Năm là, đẩy mạnh phát triển các lĩnh vực thương mại, dịch vụ, du lịch biển, đảo. Chủ động đón làn sóng kích cầu du lịch nội địa, chú trọng phát triển các sản phẩm du lịch đặc trưng vùng biển, đảo của tỉnh gắn với khai thác có hiệu quả các chuyến bay đi/đến tại sân bay Phù Cát. Tập trung quảng bá du lịch tỉnh Bình Định, nhất là thương hiệu Quy Nhơn - thành phố du lịch sạch ASEAN 2020 và là một trong 20 điểm đến hàng đầu thế giới năm 2020.

Sáu là, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để ưu tiên thu hút đầu tư phát triển các nhóm ngành kinh tế biển then chốt, là thế mạnh của tỉnh; tăng cường tính công khai, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp, nhà đầu tư tiếp cận thông tin; áp dụng triệt để các cơ chế, chính sách ưu đãi đối với các dự án kêu gọi đầu tư trên địa bàn, nhất là các dự án vào Khu công nghiệp, đô thị và dịch vụ Becamex VSIP Bình Định...; các khu, cụm công nghiệp chuyên ngành gỗ, đá; khu nông nghiệp công nghệ cao thủy - hải sản gắn liền chế biến, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi; chủ động rà soát, chỉnh sửa, hoàn thiện các cơ chế, chính sách về nhiều lĩnh vực khác nhau, nhất là thuế, tín dụng, đất đai,... nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho các doanh nghiệp đầu tư, hoạt động sản xuất, kinh doanh hiệu quả; đồng thời, triển khai kịp thời, hiệu quả các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) nhằm đón đầu làn sóng dịch chuyển đầu tư nước ngoài đến Việt Nam sau đại dịch COVID-19./.