TCCSĐT - Ngày 12-5, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức Hội nghị trực tuyến sơ kết 3 năm thực hiện Quyết định 09/2005/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủvề "Đổi mới công tác tổ chức cán bộ và quản lý cơ sở giáo dục” tại 4 điểm: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Cần Thơ. Phó Thủ tướng Chính phủ kiêm Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Thiện Nhân tham gia điều hành và phát biểu chỉ đạo Hội nghị tại điểm Hà Nội.

- Các cấp quản lý từ trung ương đến địa phương và các cơ sở giáo dục - đào tạo đã chủ động xây dựng chương trình hành động cụ thể với nhiều giải pháp phù hợp, kịp thời, khả thi để tác động tích cực tới việc xây dựng, phát triển đội ngũ nhà giáo vàcán bộ quản lý giáo dục trong toàn ngành.

- Đã ban hành được hệ thống văn bản về chế độ chính sách đối với nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, đây là cơ sở pháp lý rất quan trọng để từng bước cải thiện đời sống, điều kiện làm việc, nâng cao ý thức trách nhiệm của nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đối với sự nghiệp giáo dục và đào tạo.

- Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục ngày càng được củng cố, kiện toàn nâng cao về lượng và chất. Nhiều địa phương đã khắc phục được tình trạng thiếu giáo viên ở các cấp học, bậc học. Tính đến năm học 2007-2008, cả nước có 1.055.078 nhà giáo; tăng 79.800 nhà giáo (7,56%) so với năm học 2004-2005; mức tăng bình quân là 3,58%/năm; tỷ lệ bình quân trẻ em/giáo viên giữa các vùng, miền đã có cải thiện đáng kể.

- Tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn thiếu ở mọi cấp học, bậc học và phân bố chưa đồng đều giữa các vùng miền; còn có tình trạng vừa thừa vừa thiếu giáo viên cục bộ. Một số chỉ tiêu được đặt ra đến năm 2010 có nguy cơ không thể thực hiện.

Ở bậc học mầm non: hiện tại bình quân ở nhà trẻ gần 11 cháu/ 1 giáo viên trong khi quy định của bộ là 8 cháu/1giáo viên; ở mẫu giáo hiện 20,9 cháu /1giáo viên - quy định từ 20 đến 25 cháu/1giáo viên).

Ở bậc tiểu học, hiện có 344.853 giáo viên, chiếm 32,66% tổng số giáo viên. Tỷ lệ bình quân giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn đào tạo đạt 98,68% (năm học 2007- 2008), trong đó có 43,20% giáo viên trên chuẩn. Như vậy, trong 2 năm tới phải tập trung đào tạo, chuẩn hóa cho hơn 4.600 giáo viên tiểu học trong toàn quốc (chiếm 1,32%) để đạt mục tiêu của Quyết định 09 (100% giáo viên tiểu học đạt chuẩn).

Số lượng giáo viên tiểu học có xu hướng giảm⁽¹⁾ (tỷ lệ giảm bình quân hằng năm là 1,5%, xấp xỉ 5.000 giáo viên). So với yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày (định mức là 1,50) thì số lượng giáo viên hiện nay mới chỉ đáp ứng được 86% nhu cầu, đặc biệt là còn thiếu giáo viên các môn Âm nhạc, Mỹ thuật Tin học, Thể dục, Ngoại ngữ.

Ở bậc trung học cơ sở: hiện có 312.759 giáo viên, chiếm 29,62% tổng số giáo viên. Tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn đào tạo đạt 98,37 % (năm học 2007-2008), trong đó, có 30,43% trên chuẩn. Để đến năm 2010 có 100% giáo viên THCS đạt chuẩn (theo Quyết định 09), trong 2 năm tới phải đào tạo, chuẩn hóa cho 5.100 người (chiếm 1,63%).

Tỷ lệ giáo viên/lớp là 1,96 (năm học 2007-2008), vượt định mức quy định là 1,90. Nhưng do cơ cấu không đồng bộ nên vẫn thiếu giáo viên ở các môn: Tin học, Hoá học, Sinh học, Âm nhạc, Mỹ thuật, Công nghệ...

Ở cấp THPT, tổng số giáo viên là 134.246 người, chiếm 12,71%. Tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn và trên chuẩn là 98,00% (năm học 2007-2008), trong đó có 3,8% giáo viên có trình độ thạc sĩ trở lên. Để đạt chỉ tiêu đặt ra trong Đề án 09 là đến năm 2010 phải có 10% giáo viên THPT có trình độ thạc sĩ trở lên trong 2 năm tới phải đào tạo được 8.000 thạc sĩ cho các trường THPT. Con số này khó có khả năng đạt được.

Ở bậc đào tạo đại học: số lượng giảng viên tại các trường hiện là 38.217 người, chiếm 3,61% tổng số đội ngũ, mức tăng bình quân 14,20%/năm (trong đó, công lập là 11,60%/năm, ngoài công lập 16,40%/năm). Tỷ lệ giảng viên đại học có trình độ sau đại học đã tăng từ 36,53% (năm học 2005-2006) lên 40,35% (năm học 2007-2008), nhưng tỷ lệ có trình độ tiến sĩ lại có xu hướng giảm từ 15,56% xuống 14,77%⁽²⁾. Đó là do số giảng viên có trình độ tiến sĩ đến tuổi nghỉ hưu nhiều hơn số giảng viên kế cận có trình độ tiến sĩ; mạng lưới trường được mở rộng, quy mô đào tạo tăng nhanh, số lượng giảng viên tăng nhanh, do đó làm giảm tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sĩ.

Tỷ lệ bình quân sinh viên/giảng viên ở năm học 2007-2008 là 30,89, giảm so với năm học 2004-2005. So với chỉ tiêu đã đề ra tại Đề án 09 là 20 sinh viên/giảng viên thì với quy mô sinh viên như hiện nay cần phải tuyển thêm 21.783 giảng viên nữa, điều này rất khó thực hiện được trong vài năm tới.

Tổng số giảng viên ở các trường cao đẳng hiện nay là 17.903 người, chiếm 1,69% tổng số đội ngũ. Tỷ lệ giảng viên giữa các trường cao đẳng công lập và ngoài công lập không đồng đều. Phần lớn giảng viên biên chế ở các trường cao đẳng công lập. Tỷ lệ bình quân sinh viên/giảng viên là 23,32 (năm học 2007 - 2008). So với chỉ tiêu 20 sinh viên/giảng viên đặt ra tại Quyết định 09 thì tỷ lệ sinh viên/giảng viên ở thời điểm hiện tại vẫn ở mức cao.

Tỷ lệ giảng viên cao đẳng có trình độ thạc sĩ, tiến sĩ đã tăng từ 25,67% năm học 2005-2006) lên 28,41% (năm học 2007-2008); trong đó, số có trình độ tiến sĩ lại có xu hướng giảm từ 1,83% (năm học 2005-2006) xuống 1,36% (năm học 2007-2008)⁽³⁾.

So với chỉ tiêu đặt ra trong Đề án 09, đến năm 2010 phải có 40% giảng viên đại học, cao đẳng có trình độ thạc sĩ, trên thực tế, chỉ tiêu này có thể đạt được ở các trường đại học nhưng khó có thể đạt đối với các trường cao đẳng. Riêng chỉ tiêu 25% giảng viên đại học, cao đẳng đạt trình độ tiến sĩ vào năm 2010, đối với các trường cao đẳng và nhiều trường đại học là không khả thi.

Tỷ lệ được cấp chứng chỉ về quản lý giáo dục đối với cán bộ quản lý được bổ nhiệm ở sở là 36%, phòng là 62%. Chuyên viên thuộc sở và phòng là 13%. Tỷ lệ được cấp chứng chỉ về quản lý nhà nước đối với cán bộ quản lý được bổ nhiệm ở sở là 44%, phòng là 33%; chuyên viên thuộc sở và phòng là 9%. Mặc dù hầu hết cán bộ quản lý cơ sở giáo dục đã đạt chuẩn trình độ đào tạo theo quy định, nhưng năng lực của một bộ phận cán bộ quản lý giáo dục các cấp và các cơ sở giáo dục chưa đáp ứng được những yêu cầu và nhiệm vụ trong thời kỳ hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, còn hạn chế trong việc xây dựng quy hoạch, kế hoạch; tham mưu, xây dựng chính sách; chỉ đạo, tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản hướng dẫn của bộ, ngành.

Đa số cán bộ quản lý giáo dục các cấp và các cơ sở giáo dục vẫn làm việc dựa vào kinh nghiệm cá nhân, tính chuyên nghiệp thấp, trình độ ngoại ngữ, tin học còn rất hạn chế. Một bộ phận cán bộ quản lý giáo dục còn chưa thực sự chuyên tâm với nghề nghiệp nên chưa làm tốt chức trách nhiệm vụ được giao.

Phó thủ tướng yêu cầu, trong 2 năm tới, ngành giáo dục phải chấm dứt tình trạng lạc hậu về phương pháp giảng dạy trong các trường sư phạm như hiện nay. Từ nay đến năm 2010, Bộ sẽ thành lập Ban Chỉ đạo về phát triển hệ thống trường sư phạm do một Thứ trưởng trực tiếp phụ trách, thành lập Hội đồng Hiệu trưởng các trường sư phạm, tạo sức mạnh tổng hợp nhằm xây dựng bộ giáo trình dùng chung tiên tiến, hiện đại của khối sư phạm.

(2) Đó là do số giảng viên có trình độ tiến sỹ đến tuổi nghỉ hưu nhiều hơn số giảng viên kế cận có trình độ tiến sỹ; mạng lưới trường được mở rộng, quy mô đào tạo tăng nhanh, số lượng giảng viên tăng nhanh, do đó làm giảm tỷ lệ giảng viên có trình độ tiến sỹ.

(3) Nguyên nhân là do số giảng viên sau khi đạt trình độ tiến sỹ có xu hướng dịch chuyển lên giảng dạy ở bậc đại học.