Với mục đích thảo luận các bước đi tiếp theo sau cuộc gặp thượng đỉnh lần thứ ba giữa Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un hồi tháng 9, cuộc đối thoại cấp cao ngày 15-10 đã đạt kết quả rất rõ rệt bằng một thông cáo chung gồm 7 nội dung về nhiều mặt như kinh tế, quân sự, văn hóa, y tế, thể thao…

7 nội dung nhất trí hợp tác

Hàn Quốc và Triều Tiên ngày 15-10 đã tổ chức hội đàm cấp cao liên Triều, nhằm thực thi "Tuyên bố chung Bình Nhưỡng tháng Chín," tại làng đình chiến Panmunjom.

Hai bên đã nhất trí tổ chức lễ khởi công kết nối và hiện đại hóa tuyến đường sắt và đường bộ Nam-Bắc trong khoảng thời gian từ cuối tháng 11 đến đầu tháng 12 tới.

Sau cuộc hội đàm, hai bên đã công bố thông cáo chung về 7 nội dung nhất trí, trong đó có lịch trình hội đàm quân sự cấp tướng và hội đàm chữ thập đỏ liên Triều.

Trước tiên, hai miền Nam-Bắc nhất trí tổ chức hội đàm quân sự cấp tướng liên Triều trong thời gian sớm nhất, thảo luận về việc chấm dứt quan hệ thù địch quân sự ở các khu vực có sự đối đầu giữa hai bên như Khu phu quân sự liên Triều (DMZ) và vấn đề thành lập, vận hành Ủy ban quân sự chung liên Triều, căn cứ theo nội dung "Biên bản nhất trí thực thi Tuyên bố Panmunjom trong lĩnh vực quân sự."

Tiếp đó, hai bên nhất trí bắt đầu điều tra thực địa tuyến đường sắt Gyeongui từ cuối tháng 10 này và tuyến đường sắt dọc biển Đông từ đầu tháng 11 tới, nhằm kết nối và hiện đại hóa tuyến đường sắt và đường bộ dọc Biển Đông và dọc Biển Tây.

Về lĩnh vực hợp tác lâm nghiệp, hai bên nhất trí sẽ tổ chức hội đàm về hợp tác lâm nghiệp liên Triều vào ngày 22-10 tới, tại Văn phòng liên lạc liên Triều phía trong khu công nghiệp Gaesung, với các nội dung như phòng trừ bệnh héo lá do tuyến trùng ở cây thông, hiện đại hóa vườn ươm, bảo hộ và khôi phục hệ sinh thái tự nhiên.

Hai bên cũng sẽ mở một cuộc họp về hợp tác trong lĩnh vực y tế, tại Văn phòng liên lạc liên Triều vào cuối tháng 10 này, để thảo luận về phương án ngăn chặn sự xâm nhập và lây lan của các bệnh truyền nhiễm.

Ngoài ra, hội đàm thể thao liên Triều sẽ được tổ chức trong tháng này.

Quan chức hai nước sẽ tiến hành thảo luận về việc xúc tiến cùng tham gia các sự kiện thể thao quốc tế, trong đó có Olympic mùa Hè Tokyo 2020 và vấn đề chạy đua giành quyền đồng đăng cai Olympic mùa Hè 2032.

Hội chữ thập đỏ liên Triều sẽ họp tại núi Geumgang, miền Bắc vào tháng 11 tới, nhằm giải quyết vấn đề các gia đình bị ly tán liên Triều.

Tại đây, hai bên sẽ thảo luận về những vấn đề cần thiết để tiến hành sửa chữa, bảo trì Trung tâm đoàn tụ các gia đình bị ly tán tại núi Geumgang.

Về lịch trình buổi biểu diễn tại Seoul của Đoàn nghệ thuật Bình Nhưỡng, vốn dự kiến diễn ra trong tháng này, hai bên nhất trí sẽ xúc tiến thảo luận trong thời gian sớm nhất.

Phản ứng về kết quả hội đàm cấp cao liên Triều

Ngay sau khi có kết quả hội đàm, đảng cầm quyền Dân chủ đồng hành cùng 3 đảng phái đối lập khác là đảng Công lý, Dân chủ hòa bình và Bareun Tương lai đều hoan nghênh kết quả hội đàm cấp cao liên Triều diễn ra trước đó cùng ngày tại làng đình chiến Panmunjom.

Trong khi đó, duy nhất đảng đối lập chính Hàn Quốc Tự do mạnh mẽ lên tiếng phê phán và cho rằng Chính phủ coi thường Quốc hội.

Người phát ngôn của đảng Dân chủ cầm quyền Hong Ik-pyo lên tiếng hoan nghênh kết quả cuộc hội đàm cấp cao tại Panmunjom và cho rằng sự kiện này thể hiện ý chí thực thi triệt để kết quả cuộc gặp thượng đỉnh lần thứ 3 giữa Tổng thống Moon Jae-in và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un.

Ông Hong cũng cho biết đảng Dân chủ sẽ hỗ trợ tích cực để chính phủ có thể thực hiện suôn sẻ các cam kết và làm tất cả để Tuyên bố chung Panmunjom sớm được Quốc hội thông qua.

Đồng thời, ông Hong một lần nữa kêu gọi các đảng đối lập cùng hợp tác để mở ra kỷ nguyên mới phồn vinh và hòa bình lâu dài trên Bán đảo Triều Tiên.

Người phát ngôn Kim Sam-hwa của đảng Bareun Tương lai cũng bày tỏ hoan nghênh thỏa thuận chung giữa hai miền Triều Tiên để thực thi Tuyên bố chung Bình Nhưỡng, đánh giá quan hệ liên Triều sẽ có bước phát triển hơn nữa trong thời gian tới.

Tuy nhiên, người phát ngôn này cho rằng quá trình thực thi (thỏa thuận liên Triều) cần phải được phối hợp đầy đủ với Mỹ, phù hợp với các biện pháp trừng phạt Triều Tiên của cộng đồng quốc tế.

Người phát ngôn Kim Jeong-hyeon của đảng Dân chủ hòa bình đánh giá rằng: “(Quan hệ liên Triều) đã đạt được bước tiến triển quan trọng. Hy vọng hai miền Triều Tiên xây dựng niềm tin lẫn nhau sau này trên nền tảng thành quả của hội đàm cấp cao, tạo cơ sở để nhận được sự ủng hộ của cộng đồng quốc tế vì hòa bình trên Bán đảo Triều Tiên.”

Người phát ngôn Jeong Ho-jin của đảng Công lý “hoan nghênh kết quả hội đàm ngày hôm nay để thực thi Tuyên bố chung bình Nhưỡng và vì sự phồn vinh trên Bán đảo Triều Tiên, đồng thời kêu gọi chính giới gồm cả đảng Hàn Quốc tự do cần phải hợp tác tích cực để có thể nhanh chóng đạt được mục tiêu chung vì hòa bình trên Bán đảo Triều Tiên.”

Trong khi đó, đảng Hàn Quốc tự do bày tỏ lập trường phê phán và cho rằng chính phủ đang có bước đi quá nhanh.

Người phát ngôn của đảng này Yoon Yong-seok cho rằng chính phủ Hàn Quốc đã có những bước đi quá nhanh trong khi Quốc hội chưa thông qua Tuyên bố chung Panmunjom.

Đặc biệt, dự án liên kết đường sắt và đường bộ liên Triều sẽ kéo theo gánh nặng về tài chính cho người dân và nhất thiết phải được Quốc hội thông qua, nhưng việc (chính phủ) đơn phương quyết định khởi công dự án là coi thường Quốc hội.

Ông Yoon nhấn mạnh, việc đơn phương quyết định giải trừ quân bị theo thỏa thuận quân sự liên Triều hôm 19-9 vừa qua đang tạo ra nguy cơ lớn đối với an ninh quốc gia.

Theo ông, trong thời gian tới, thỏa thuận trong lĩnh vực quân sự liên Triều cần phải điều chỉnh những thiếu sót này.

Vai trò khó khăn của Hàn Quốc trong mối quan hệ tay ba: Mỹ - Hàn Quốc - Triều Tiên

Kết quả hội đàm về kinh tế, hai bên đã nhất trí bắt đầu điều tra thực địa tuyến đường sắt Gyeongui từ cuối tháng 10 và tuyến đường sắt dọc bờ biển phía Đông từ đầu tháng 11, nhằm kết nối và hiện đại hóa tuyến đường sắt và đường bộ dọc biển phía Đông và dọc biển phía Tây. Nếu như việc một phái đoàn hùng hậu gồm các chủ tập đoàn lớn của Hàn Quốc tháp tùng Tổng thống Moon Jae-in trong chuyến thăm Bình Nhưỡng hồi tháng 9 là cơ hội để các lãnh đạo kinh tế Hàn Quốc lên ý tưởng ban đầu cho kế hoạch kinh doanh tại Triều Tiên, vạch ra một “bản đồ kinh tế mới” cho bán đảo này, thì những thỏa thuận cụ thể hơn về dự án đường sắt và đường bộ xuyên biên giới đạt được tại cuộc đối thoại cấp cao là những nét phác thảo chính của bản đồ hợp tác kinh tế đó. Từng bước một, Tổng thống Moon Jae-in đang chứng tỏ rằng con đường ông chọn là đúng đắn và khả thi: chỉ có hợp tác mới đảm bảo một nền hòa bình lâu dài, bền vững trên bán đảo Triều Tiên.

Nhà lãnh đạo Hàn Quốc từng đề cập với các nước Đông Bắc Á và Mỹ cùng nhau thiết lập một “Cộng đồng Đường sắt Đông Á” để kết nối đường sắt xuyên Đông Bắc Á thông qua các kết nối đường sắt liên Triều, coi đây là nền tảng duy trì hòa bình lâu dài trên bán đảo Triều Tiên. Theo ông, dự án kết nối này sẽ tạo ra một cộng đồng năng lượng và kinh tế Đông Á, từ đó thúc đẩy một cơ chế hòa bình và an ninh tại Đông Bắc Á. Một kế hoạch như vậy nếu được thực thi sẽ có lợi cho cả đôi bên. Với Hàn Quốc, kế hoạch này sẽ tạo ra sự kết nối trên bộ với đất liền qua biên giới với Triều Tiên, đồng thời cho phép Hàn Quốc tận dụng lực lượng lao động trẻ tuổi, cũng như nguồn tài nguyên thiên nhiên ở miền Bắc để bổ sung cho guồng máy sản xuất của các chaebol. Với Triều Tiên, một kế hoạch kết nối liên Triều sẽ giúp thay đổi mối quan hệ của nước này với thế giới bên ngoài, qua đó cải cách mọi mặt kinh tế đất nước. Nhà lãnh đạo Kim Jong-un hồi đầu năm nay đã công khai ưu tiên của mình trong thời gian tới là phát triển cơ sở hạ tầng, tuyến đường xe lửa tối tân, các trục lộ giao thông, bến cảng, hệ thống phân phối điện, nước…, nâng cấp mạng lưới công - nông - lâm - ngư nghiệp, qua đó phát triển kinh tế. Với sự góp sức, đầu tư và kinh nghiệm của các doanh nghiệp lớn ở Hàn Quốc, mục tiêu này là hoàn toàn có thể đạt được.

Bên cạnh các dự án kết nối về kinh tế, một loạt cuộc hội đàm, đối thoại giữa hai miền cũng được ấn định thời gian nhằm thực thi các thỏa thuận tại cuộc gặp thượng đỉnh, bao gồm hội đàm quân sự cấp tướng để thảo luận việc chấm dứt quan hệ thù địch quân sự ở các khu vực có sự đối đầu. Các dự án hợp tác y tế, văn hóa, thể thao tiếp tục được xúc tiến, cùng với một loạt đề xuất nhằm giải quyết vấn đề các gia đình bị ly tán.

Như vậy, chỉ một tháng sau cuộc gặp thượng đỉnh, hai miền Triều Tiên đã cùng nhau vạch ra được những bước đi cụ thể cho từng vấn đề nhằm thúc đẩy hợp tác liên Triều về nhiều mặt. Diễn biến mới này đã một lần nữa khẳng định xu hướng hòa giải, hòa bình đang tiếp tục trên bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, trở ngại chính hiện nay đối với nỗ lực hội nhập kinh tế liên Triều là các lệnh trừng phạt quốc tế và đơn phương. Mỹ gần đây bày tỏ lo ngại rằng Hàn Quốc đang “quá vội vàng” khi xích lại gần Triều Tiên mà chưa có những bước đi cụ thể về hạt nhân hóa, trong khi Hàn Quốc, Trung Quốc, Nga... nhiều lần kêu gọi nới lỏng trừng phạt Triều Tiên nhằm tạo xung lực cho các cuộc đàm phán. Trong khi đó, phía Mỹ nhất quyết rằng sẽ không dỡ bỏ trừng phạt cho tới khi Bình Nhưỡng có các bước đi cụ thể hướng tới phi hạt nhân hóa.

Mặc dù sau cuộc gặp thượng đỉnh vừa qua, Tổng thống Hàn Quốc đã gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump mang theo thông điệp tích cực từ nhà lãnh đạo Triều Tiên, song những diễn biến hiện nay cho thấy sứ mệnh cầu nối của nhà lãnh đạo Hàn Quốc vẫn chưa trọn vẹn. Giới chức Mỹ vẫn tỏ ra hoài nghi về thiện chí của Triều Tiên khi cho rằng kể từ sau hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Triều ở Singapore hồi tháng 6-2018, các bên chưa đạt được một tiến bộ nào trong hồ sơ phi hạt nhân hóa. Mỹ cũng yêu cầu các ngân hàng của Hàn Quốc tuân thủ các biện pháp trừng phạt Triều Tiên.

Trong quan hệ tay ba với Mỹ và Triều Tiên, Hàn Quốc đang tỏ ra kiên định với phương châm đã chọn: hợp tác và hòa bình phải song hành trên con đường phi hạt nhân hóa. Cách tiếp cận của ông Moon Jae-in đối với Triều Tiên được đánh giá là hướng đi thực tế trong bối cảnh hiện nay, dựa vào ảnh hưởng lan truyền từ hợp tác kinh tế sang các lĩnh vực khác như chính trị và quân sự, để cuối cùng đạt được sự hội nhập hòa bình giữa hai miền Triều Tiên. Việc tái khởi động và mở rộng hợp tác kinh tế hai miền sẽ tạo đòn bẩy để hai bên giảm căng thẳng quân sự, từ đó thúc đẩy tiến trình phi hạt nhân hóa Triều Tiên.

Trong chuyến công du châu Âu những ngày này, ông Moon đang tìm cách thuyết phục các cường quốc thế giới cần có những bước đi cụ thể nhằm đảm bảo với nhà lãnh đạo Triều Tiên rằng việc Bình Nhưỡng cam kết phi hạt nhân hóa là một bước đi đúng đắn, và ủng hộ mong muốn của Bình Nhưỡng về một nền hòa bình bền vững và lâu dài. Các dự án hợp tác liên Triều mà Seoul thúc đẩy chính là một sự đảm bảo theo cách của Hàn Quốc nhằm khuyến khích Triều Tiên phi hạt nhân hóa. Trong khi đó, sự đảm bảo của các cường quốc mà ông Moon Jae-in hàm ý chính là việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt Triều Tiên nhằm tạo điều kiện cho hợp tác liên Triều hiệu quả./.