Sáng 15-4 tại Thành phố Hà Tĩnh, Ban chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia đã tổ chức Hội nghị toàn quốc triển khai xây dựng mô hình khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu.

Đây là hội nghị quan trọng để tiếp tục triển khai hiệu quả chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước đối với phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân, trong bối cảnh phong trào xây dựng nông thôn mới đã phát triển mạnh mẽ, sâu rộng trên phạm vi cả nước trong 8 năm qua.

Chủ trì hội nghị là Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ, Trưởng Ban chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016-2020. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường, Phó Trưởng Ban chỉ đạo cùng lãnh đạo của 63 UBND các tỉnh, thành trên cả nước.

Sở dĩ hội nghị được lựa chọn tổ chức ở tỉnh Hà Tĩnh là do địa phương này không chỉ là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về xây dựng nông thôn mới mà còn nổi bật với việc “nâng cấp” Chương trình mục tiêu quốc gia khi triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu với các mô hình khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu xanh - sạch - đẹp, người dân hài lòng với cuộc sống.

Ông Đặng Quốc Khánh, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết, địa phương có 115 xã đạt chuẩn nông thôn mới, chiếm trên 50% tổng số xã (cả nước là 37%), bình quân đạt 15,1 tiêu chí/xã, không còn có xã dưới 10 tiêu chí. Song song với thực hiện chính sách chung, Hà Tĩnh đã sáng tạo và triển khai thí điểm trong nhiều năm qua đối với 5 khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu và 240 vườn mẫu đại diện cho 3 vùng sinh thái rồi tự rút ra bộ tiêu chí về khu dân cư kiểu mẫu, vườn mẫu.

Từ xây dựng mô hình điểm, đến nay Hà Tĩnh có 1.116/1.802 thôn triển khai xây dựng (chiếm 62%), trên 8.200 vườn triển khai thực hiện, trong đó có 228 khu dân cư, 2.300 vườn mẫu đạt chuẩn, thu nhập bình quân/vườn ở vùng đồng bằng đạt trên 70 triệu đồng, miền núi và bán sơn địa trên 150 triệu đồng, có trên 1.200 vườn doanh thu từ 500 triệu đồng/năm trở lên, trong đó có 261 vườn doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm; nhiều khu dân cư kinh tế phát triển, môi trường tốt, cảnh quan đẹp, văn hóa được phát huy, đã trở thành vùng quê “Trù phú - An lành”, là “nơi đáng sống” như: Nam Trà - xã Hương Trà, Yên Mỹ - xã Cẩm Yên, Hà Thanh - xã Tượng Sơn, Phong Giang - xã Tiên Điền, Châu Nội - xã Tùng Ảnh, Thanh Bình - xã Đức Lĩnh, Hương Phố - xã Đức Hương... Nhiều khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu của Hà Tĩnh còn trở thành điểm thu hút khách du lịch như ở huyện Nghi Xuân.

Không chỉ Hà Tĩnh, một số tỉnh khác đã triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu từ giai đoạn 2011-2016 phù hợp với điều kiện với tự nhiên, xã hội của mỗi địa phương như: Quảng Ninh (vườn mẫu), Quảng Nam (mô hình Dòng họ văn hóa), Đồng Nai (mô hình khu dân cư sáng xanh sạch đẹp), Thái Nguyên (xóm văn hoá nông thôn kiểu mẫu), Hải Dương (xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu vì mục tiêu bảo đảm an sinh xã hội).

Điểm chung của các nơi triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu là có cảnh quan tươi đẹp, môi trường sạch sẽ, giàu bản sắc văn hóa đặc trưng, duy trì được các mô hình sản xuất nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp... an toàn, gắn kết với thị trường và đặc biệt là người dân hài lòng về cuộc sống. Xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu, tạo động lực trực tiếp cho người dân và cộng đồng dân cư tham gia, bởi lợi ích thiết thực mang lại gắn với người dân, bất kể gia đình, thôn xóm nào cũng có thể thực hiện được.

Theo kinh nghiệm của nhiều địa phương, khi bước đầu thực hiện nông thôn mới kiểu mẫu là coi trọng và thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, vận động về chương trình nông thôn mới kiểu mẫu nhằm khơi dậy ý thức trách nhiệm của mỗi người dân với quê hương, xóm làng; có định hướng cụ thể, lựa chọn thôn/xóm làm điểm, lựa chọn một số tiêu chí kiểu mẫu để thực hiện; phải xây dựng được mô hình điểm để từ đó nhân rộng, không làm tràn lan; gắn kết quả thực hiện với trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền các cấp.

Từ thực tiễn sinh động của các địa phương, ngay khi triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2016- 2020, lãnh đạo Chính phủ, Ban chỉ đạo đã đề nghị các tỉnh, thành phố triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, hướng tới sự phồn thịnh về văn hoá, tinh thần và đời sống vật chất của cộng đồng dân cư.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường, xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu không chỉ đơn thuần là số vườn mẫu, khu dân cư kiểu mẫu mà từ đây để phát triển các vấn đề lớn hơn về dân sinh, về các mục tiêu chính trị của Đảng, Nhà nước trong phục vụ nhân dân.

Làm rõ nội hàm “khu dân cư mới kiểu mẫu”

Chỉ đạo tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ nhấn mạnh xây dựng nông thôn mới là một quá trình thường xuyên, liên tục. Việc xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu sẽ tạo nền tảng quan trọng để hướng tới xây dựng xã nông thôn mới kiểu mẫu và huyện nông thôn mới kiểu mẫu, trong đó, cốt lõi là nâng cao vượt bậc đời sống vật chất và tinh thần cho người dân nông thôn.

Để tổ chức triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu và khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu trên phạm vi cả nước, Phó Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành xác định rõ nội dung, làm rõ nội hàm của khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu.

Nông thôn mới kiểu mẫu là tiêu chí bổ sung trong bộ tiêu chí nông thôn mới hay là sự cụ thể hóa của bộ tiêu chí trong đời sống của nhân dân?”, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đặt vấn đề cho Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Bên cạnh đó, Trưởng Ban chỉ đạo các Chương trình mục tiêu quốc gia cho rằng các bộ, địa phương cần làm rõ các khái niệm “khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu”, “bản nông thôn mới kiểu mẫu”,… để chính sách của Chính phủ đi vào cuộc sống; kết nối xây dựng nông thôn mới gắn với tái cơ cấu nông nghiệp, phát triển kinh tế nông thôn và quá trình đô thị hoá; nghiên cứu, phát triển các mô hình nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu gắn kết với du lịch trải nghiệm (Homestay); thúc đẩy liên kết sản xuất, coi trọng hỗ trợ các mô hình hợp tác xã kiểu mới, kết nối với doanh nghiệp và thị trường.