Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định: Muốn phát triển kinh tế, môi trường kinh doanh phải được cải thiện tốt. Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 19 về cải thiện môi trường kinh doanh, tổ chức các đoàn công tác kiểm tra việc thực hiện các Chỉ thị, Nghị quyết của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh cho các doanh nghiệp. Trong đó, Văn phòng Chính phủ là một điểm tiếp nhận ý kiến phản hồi của người dân và doanh nghiệp. Đây là cuộc đối thoại thứ hai giữa các hiệp hội, doanh nghiệp và đại diện bộ, ngành, cơ quan chức năng với tinh thần vướng mắc ở đâu, tháo gỡ ở đó để xây dựng môi trường kinh doanh tốt, vì quyền lợi của nhân dân, đất nước và doanh nghiệp.

Buổi đối thoại diễn ra sôi nổi. Phía các hiệp hội và doanh nghiệp đều khẳng định quan điểm mong muốn đồng hành cùng Chính phủ để quản lý an toàn thực phẩm tốt hơn, hiệu quả hơn trên cơ sở hợp pháp, có cơ sở khoa học và hội nhập. Đại diện các hiệp hội và doanh nghiệp cũng phản ánh về những khó khăn, rào cản cần thiết phải sửa đổi trong Nghị định 38.

* Phân loại thực phẩm để kiểm soát

Ông Trương Đình Hòe, Tổng Thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) đề nghị Chính phủ và Bộ Y tế bãi bỏ quy định cấp giấy chứng nhận phù hợp quy định an toàn thực phẩm tại Nghị định 38, thay bằng Bản đăng ký chất lượng thực phẩm. Theo ông Trương Đình Hòe, Luật An toàn thực phẩm quy định doanh nghiệp chỉ có trách nhiệm đăng ký công bố hợp quy về an toàn thực phẩm mà không phải xin xác nhận của cơ quan nhà nước. Việc cấp xác nhận công bố phù hợp với quy định an toàn thực phẩm không làm thay đổi trách nhiệm của doanh nghiệp đối với sản phẩm được công bố nhưng lại dễ bị lạm dụng biến thành cấp phép, dẫn đến xin cho trên thực tế.

Có ý kiến cho rằng, việc bỏ hay không bỏ quy định cấp giấy xác nhận cần xem xét dựa trên việc bảo đảm sức khỏe của người dân. Trước mắt, nếu quy định này chưa thể bỏ được, Nghị định 38 cần được xem xét, sửa đổi theo hướng giảm thiểu thủ tục hành chính cho doanh nghiệp ngành thực phẩm.

Về nội dung này, Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường nêu rõ: Vấn đề này đã được Bộ Y tế họp nhiều lần và có công văn phối hợp với các bộ liên quan như Khoa học và Công nghệ, Công Thương... về việc sửa quy định công nhận phù hợp an toàn thực phẩm, song còn nhiều lý do nên đến nay chưa xong.

Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế, ông Nguyễn Thanh Phong nêu quan điểm chưa đồng ý đề xuất cho phép doanh nghiệp tự công bố phù hợp an toàn thực phẩm. Ông Phong chỉ rõ: Nếu để doanh nghiệp tự công bố sản phẩm có thể gây nhầm lẫn cho người dùng, khó xử lý nếu việc công bố có các loại phụ gia thực phẩm, các loại dược liệu bị cấm hay khuyến cáo không sử dụng, các chỉ tiêu an toàn về vi sinh vật, kim loại nặng vượt mức cho phép…

Làm rõ vấn đề, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam gợi mở: Liệu có phải tất cả các sản phẩm thực phẩm đều như vậy hay có thể phân loại: Thực phẩm chỉ cần công bố và thực phẩm có nguy cơ cao, buộc phải có xác nhận. Ngoài ra, một số quy định về ghi trên nhãn, chỉ tiêu về hàm lượng kim loại, vi sinh vật… trong quy định của pháp luật đã có, doanh nghiệp vi phạm sẽ bị xử lý theo quy định.

Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Trần Văn Tùng nhận xét: Bộ Y tế đang có các văn bản quản lý thay vì các quy chuẩn, quy trình kỹ thuật đối với việc công nhận phù hợp an toàn thực phẩm. Theo thống kê hiện chỉ có 2% sản phẩm thực phẩm có quy chuẩn kỹ thuật. Vì vậy, Bộ Khoa học và Công nghệ đã giao Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng phối hợp với Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) khẩn trương chuyển đổi các quy định thành quy chuẩn kỹ thuật.

Bộ Khoa học và Công nghệ cam kết phối hợp chặt chẽ với Bộ Y tế, tiến hành thẩm định, công nhận các quy chuẩn, quy trình kỹ thuật đã có đầy đủ (hiện chiếm khoảng 60% - 70% số quy định công nhận phù hợp an toàn thực phẩm) trong thời gian không quá 30 ngày.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trương Quốc Cường khẳng định, Bộ sẽ tiếp thu các ý kiến theo hướng doanh nghiệp có văn bản công bố phù hợp với quy định an toàn thực phẩm, gửi lên Cục An toàn thực phẩm theo hệ thống điện tử, sau một tuần cơ quan quản lý không có ý kiến, doanh nghiệp sẽ được triển khai thực hiện. Thể hiện sự đồng tình với việc nên phân loại các loại thực phẩm, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Cường nêu rõ: Đối với một số nhóm thực phẩm có nguy cơ cao đến sức khỏe con người như sữa, thực phẩm công thức dinh dưỡng cho trẻ em; thực phẩm chức năng; phụ gia thực phẩm… cần có cơ chế kiểm soát phù hợp.

Kết luận vấn đề, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam lưu ý, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, nhưng phải bảo đảm cho doanh nghiệp phát triển. Bộ Y tế chủ trì xây dựng Đề án tăng cường kiểm tra theo quy trình sản xuất theo đúng xu thế của thế giới.

* Giảm chi phí tốn kém cho doanh nghiệp

Tại buổi đối thoại, vấn đề “tiền kiểm” và “hậu kiểm” là nội dung được các hiệp hội và doanh nghiệp quan tâm. Các ý kiến đề nghị chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm”. Tuy nhiên, bác sĩ, luật sư Nguyễn Hưng Củng, Tổng thư ký Hiệp hội thực phẩm chức năng nêu quan điểm: Nếu không “tiền kiểm” sẽ không thể “hậu kiểm” được. Dẫn chứng vụ việc 7 người tử vong do rượu thời gian qua, ông Củng phân tích: Hiện chưa thể bỏ khâu “hậu kiểm”, bởi thực phẩm còn đang lộn xộn. Nếu có đăng ký kiểm tra, kiểm soát, “hậu kiểm” sẽ không xảy ra tình trạng này.

Nhấn mạnh quan điểm, Cục An toàn thực phẩm và Bộ Y tế luôn đồng hành, lắng nghe ý kiến của các hiệp hội, doanh nghiệp, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Nguyễn Thanh Phong cho rằng, vẫn nên thực hiện hai phương thức “tiền kiểm” và “hậu kiểm” để biết doanh nghiệp có thực hiện theo đúng yêu cầu về an toàn thực phẩm không.

Một nội dung được các hiệp hội và doanh nghiệp nêu ra tại buổi đối thoại là tỷ lệ kiểm tra chuyên ngành các lô hàng thực phẩm xuất nhập khẩu vẫn quá lớn, gây tốn kém chi phí cho doanh nghiệp.

Theo số liệu của Cục Công nghệ thông tin (Tổng cục Hải quan), năm 2016 có 163.000 lô hàng phải kiểm tra an toàn thực phẩm khi nhập khẩu. Khảo sát của Viện Quản lý kinh tế Trung ương cho thấy, chi phí cho việc này trung bình 6 - 10 triệu đồng/lô hàng, tổng chi phí doanh nghiệp phải chịu từ 978 - 1.630 tỷ đồng/năm.

Lắng nghe ý kiến của các hiệp hội và doanh nghiệp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu đại diện bộ, ngành, cơ quan chức năng giải đáp, tháo gỡ, như đề nghị quy định rõ 3 phương thức kiểm tra quy định tại Luật An toàn thực phẩm, khắc phục tình trạng mỗi bộ có một quy định khác nhau; kiến nghị mặt hàng tươi sống mới phải kiểm dịch, mặt hàng vừa phải kiểm dịch vừa phải kiểm tra an toàn thực phẩm nên giao cho cơ quan kiểm dịch thực hiện…/.