Theo Vụ Truyền thông - Giáo dục thuộc Tổng cục Dân số: Từ những kết quả đạt được về công tác dân số, ngày 04-01-2016, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Kết luận số 119-KL/TW về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 47-NQ/TW ngày 22-3-2005 của Bộ Chính trị khóa IX về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình xác định: Một là, chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang dân số và phát triển; Hai là, chuyển trọng tâm chứ không phải là “từ bỏ kế hoạch hóa gia đình” mà là kế hoạch hóa gia đình được thực hiện theo phương thức mới.

Thực tế cho thấy, dân số nước ta hiện nay đang tăng chậm lại, nhưng dự kiến đến năm 2025 sẽ đạt 100 triệu dân. Điều đáng nói là, cơ cấu dân số theo tuổi biến đổi nhanh, Việt Nam đang trong giai đoạn “cơ cấu dân số vàng” (tỷ lệ dân số trong độ tuổi 15-64 đạt khoảng từ 66% trở lên), nhưng Việt Nam đã bước vào giai đoạn “già hóa dân số” vào năm 2011, khi tỷ lệ những người từ 60 tuổi trở lên đạt 10% tổng dân số và dự báo đến năm 2032 nước ta sẽ trở thành nước có “dân số già” khi tỷ lệ này chạm ngưỡng 20%; tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh ngày càng tăng và đã ở mức nghiêm trọng (năm 2014 tỷ số giới tính khi sinh là 110,6 bé trai/100 bé gái). Hiện nước ta giữ được mức sinh thay thế hơn 10 năm và vấn đề đặt ra là dân số không phải chỉ là đếm số người dân mà là đặt con người vào trung tâm của sự phát triển xã hội.

Trong phần trao đổi, thảo luận tại Hội thảo, các ý kiến đại biểu cho rằng: Thực trạng còn cho thấy, nghịch lý ở chỗ những vùng kinh tế khó khăn thì mức sinh cao, còn những vùng phát triển, có đời sống cao thì mức sinh lại đang xuống thấp; cơ cấu dân số đang đặt ra nhiều thách thức; từ cơ cấu về độ tuổi, giới tính đều có vấn đề… Khẩu hiệu “mỗi gia đình chỉ 2 con” không còn là thời sự nữa mà phải “mỗi cặp vợ chồng sinh đủ 2 con” bởi mức sinh đang giảm xuống; dân số chúng ta đang đứng trước thách thức, bên cạnh đó có một số vùng mức sinh còn rất cao.

Theo Phó Giám đốc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Hữu Hưng: Nhiều năm qua, nhờ làm tốt công tác truyền thông về sức khỏe, nhất là sự phối hợp giữa nhiều cơ quan trong lĩnh vực truyền thông dân số nên công tác dân số tại Thành phố Hồ Chí Minh đạt được một số thành tựu nhất định khi kiểm soát được tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh ở mức thấp, với 105 trẻ trai/100 trẻ gái; Thành phố là địa phương có tuổi thọ trung bình cao nhất cả nước, trung bình tuổi thọ trung bình của người dân Thành phố Hồ Chí Minh đạt trên 76 tuổi, trong khi cả nước chỉ đạt 73,2 tuổi. Tuy nhiên, Phó Giám đốc Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Hữu Hưng cũng thẳng thắn nhận định: Với mức sinh chỉ đạt 1,45 con/2,1 con, Thành phố Hồ Chí Minh đang đối mặt nhiều thách thức đối với sự phát triển kinh tế, xã hội. Vì vậy, trong những năm tới, Thành phố sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền để gia tăng mức sinh thay thế lên mức trung bình chung của cả nước là 2,1 con.

Cùng với việc ghi nhận sự nỗ lực nâng cao chất lượng dân số với nhiều dịch vụ chăm sóc sức khỏe từ bào thai, sơ sinh, thanh thiếu niên, trưởng thành và người cao tuổi của Thành phố Hồ Chí Minh, tiến sỹ Lê Cảnh Nhạc, Phó Tổng Cục trưởng, Tổng Cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình cho rằng: Là một trong những địa bàn có mức sinh thay thế thấp nhất cả nước, với mức trung bình chỉ 1,45 con, trong tương lai Thành phố Hồ Chí Minh sẽ đối mặt với nhiều thách thức lớn, trong đó phải kể đến tình trạng thiếu hụt nguồn nhân lực; đồng thời Thành phố cũng đang giảm nhanh thời kỳ cơ cấu dân số vàng và gia tăng tốc độ già hóa dân số.

Cùng với việc nhận định về tính hiệu quả của Nghị quyết số 47-NQ/TW ngày 22-3-2005 của Bộ Chính trị khóa IX về tiếp tục đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số - kế hoạch hóa gia đình, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Nguyễn Bé nhấn mạnh: Nghị quyết của Ban Bí thư khi triển khai thực hiện đã được các cấp, các ngành và người dân đồng thuận cao. Trong đó, sự đóng góp của các cơ quan báo chí, vừa là vinh dự và cũng là trách nhiệm nặng nề. Đồng chí Nguyễn Bé chia sẻ, “tôi có cảm giác báo chí đi hơi chậm trong việc truyền thông dân số và kế hoạch hóa gia đình. Do vậy, trong thời gian tới hệ thống báo chí cả nước cần nắm vững vấn đề này, theo đó tạo chuyển biến từ nhận thức đến hành động trong chính từ các nhà báo, để góp phần quan trọng vào việc tuyên truyền các chủ trương của Nhà nước về công tác dân số trong tình hình mới”. Theo đồng chí Nguyễn Bé, tuy là chủ trương chung, nhưng sự phát triển dân số mỗi vùng miền đều có sự khác nhau, nên mỗi nhà báo phải nắm rõ vấn đề này để vận dụng tốt trong quá trình thu nhận thông tin trong tác nghiệp.

Tại Hội thảo, các đại biểu còn tập trung trao đổi, đề xuất các giải pháp nhằm thực hiện tốt định hướng truyền thông về dân số trong giai đoạn tới cần chú trọng đến việc huy động các chuyên gia, các nhà quản lý, các nhà kế hoạch trong các lĩnh vực dân số - phát triển; bồi dưỡng đội ngũ trong hệ thống ngành dân số và kế hoạch hóa gia đình; nâng cao nghiệp vụ cho các nhà báo và làm tốt công tác phối hợp các cơ quan chức năng trong quá trình truyền thông./.