Ngày 25-7, Tuyên bố này đã được công bố, trong đó đề cập một loạt vấn đề từ kinh tế - xã hội, chính trị và an ninh…

Đặc biệt nội dung tuyên bố có một phần riêng về Biển Đông, trong đó bày tỏ hết sức quan ngại về những diễn tiến gần đây cũng như hiện nay tại Biển Đông và ghi nhận những quan ngại của một số bộ trưởng về các hành động cải tạo và leo thang các hoạt động tại khu vực, điều đang gây xói mòn lòng tin, làm gia tăng căng thẳng và có thể hủy hoại hòa bình, an ninh và ổn định tại khu vực.

Tuyên bố khẳng định tầm quan trọng của việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định, an toàn và tự do hàng hải và hàng không qua khu vực bên trên Biển Đông.

Tuyên bố cũng tái khẳng định sự cần thiết tăng cường sự tin tưởng lẫn nhau, kiềm chế các hành động có thể làm phức tạp thêm tình hình và theo đuổi các giải pháp hòa bình cho những tranh chấp theo luật pháp quốc tế, bao gồm cả Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) năm 1982.

Tuyên bố nhấn mạnh tầm quan trọng của việc không quân sự hóa và kiềm chế tiến hành tất cả các hoạt động, bao gồm việc thay đổi hiện trạng mà có thể gây phức tạp tình hình và làm leo thang căng thẳng tại Biển Đông.

Tuyên bố nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thực thi đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), trong khi nhấn mạnh việc thúc giục các bên làm việc hiệu quả và sớm thông qua Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), bao gồm cả việc tăng cường các cuộc gặp thường xuyên của các quan chức ASEAN và Trung Quốc và cuộc gặp của Nhóm làm việc chung về việc thực hiện DOC.

* Cùng ngày 25-7, trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 49 và các hội nghị liên quan, đã diễn ra Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Trung Quốc.

Tại hội nghị, hai bên đã thông qua Tuyên bố chung ASEAN - Trung Quốc về thực hiện đầy đủ và hiệu quả Tuyên bố về cách ứng xử của các bên trên Biển Đông (DOC).

Các nước hoan nghênh những tiến triển trong thực hiện Kế hoạch Hành động giai đoạn 2016 - 2020 triển khai Tuyên bố chung Quan hệ Đối tác Chiến lược ASEAN - Trung Quốc vì hòa bình và thịnh vượng. Hội nghị hoan nghênh đối thoại và tham vấn gần đây, trong đó có Cuộc họp các Quan chức Cao cấp ASEAN - Trung Quốc về thực hiện DOC và tham vấn Bộ Quy tắc ứng xử của các bên trên Biển Đông (COC) ở Hạ Long, Việt Nam vào ngày 09-6-2016; nhấn mạnh sự ủng hộ đối với đoàn kết, thống nhất của ASEAN sẽ giúp cho phát triển quan hệ ASEAN - Trung Quốc.

Về hợp tác kinh tế, các Bộ trưởng ghi nhận những nỗ lực hướng tới mục tiêu kim ngạch thương mại hai chiều đạt 1.000 tỷ USD và đầu tư đạt 150 tỷ USD vào năm 2020.

Về văn hóa - xã hội, hội nghị hoan nghênh các hoạt động kỷ niệm được tổ chức trong năm nay là Năm Trao đổi giáo dục ASEAN - Trung Quốc, và nhất trí lấy năm 2017 là Năm Hợp tác du lịch ASEAN - Trung Quốc nhằm thúc đẩy du lịch và giao lưu nhân dân. Các bộ trưởng cũng nhất trí cần sớm hoàn tất các công tác chuẩn bị cho Hội nghị Cấp cao Kỷ niệm 25 năm Quan hệ Đối thoại ASEAN - Trung Quốc (1991 - 2016) sẽ diễn ra vào tháng 9 tới tại Viêng Chăn, Lào.

Tại hội nghị, các bộ trưởng thông qua Tuyên bố chung ASEAN - Trung Quốc về thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC, trong đó tái khẳng định các nguyên tắc của DOC, nhấn mạnh cần sớm đạt được COC nhằm thúc đẩy hòa bình, ổn định khu vực.

* Cũng trong khuôn khổ Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 49 và các Hội nghị liên quan, đã diễn ra Hội nghị cấp bộ trưởng ASEAN với từng nước Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Ấn Độ ngày 25-7.

Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Mỹ, các nước nhấn mạnh những tiến triển nhanh chóng, thực chất trong quan hệ hai bên với việc thiết lập Quan hệ Đối tác Chiến lược ASEAN - Mỹ tháng 11-2015 và thành công của Hội nghị Cấp cao Đặc biệt ASEAN - Mỹ ở Sunnylands tháng 02-2016.

Hai bên đánh giá cao tiến độ triển khai Kế hoạch Hành động ASEAN - Mỹ giai đoạn 2016 - 2020, nhất trí tiếp tục thúc đẩy hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ, tăng trưởng sản xuất, ứng phó các thách thức như khủng bố, chủ nghĩa cực đoan bạo lực, an ninh hàng hải, tội phạm mạng, buôn bán động vật hoang dã và buôn bán người.

Hội nghị hoan nghênh sáng kiến của Mỹ tăng cường hợp tác hàng không và mong sớm hoàn tất Khuôn khổ Hợp tác Hàng không ASEAN - Mỹ, đánh giá cao Sáng kiến Kết nối ASEAN-Mỹ và việc thành lập các Trung tâm Kết nối ASEAN - Mỹ ở Bangkok, Jakarta và Singapore và Viện Doanh nghiệp Vừa và Nhỏ Trực tuyến vào tháng 5 - 2016.

* Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Nhật Bản, hai bên ghi nhận những tiến triển trong triển khai Kế hoạch Thực hiện Tuyên bố Tầm nhìn Hợp tác và Hữu nghị ASEAN - Nhật Bản.

Các Bộ trưởng đánh giá cao sự hỗ trợ của Nhật Bản dành cho tiến trình xây dựng Cộng đồng, trong đó có cam kết hỗ trợ thu hẹp khoảng cách phát triển, hiện thực hóa “tăng trưởng có chất lượng” ở tiểu vùng Mê Công, triển khai Chiến lược Tokyo 2015. Hội nghị hoan nghênh việc kiểm điểm Lộ trình 10 năm hợp tác Đối tác Kinh tế Toàn diện ASEAN - Nhật Bản, hướng tới Lộ trình giai đoạn mới 2016 - 2025.

* Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Hàn Quốc, các Bộ trưởng cam kết triển khai hiệu quả Kế hoạch hành động ASEAN - Hàn Quốc giai đoạn 2016 - 2020, tiếp tục tăng cường hợp tác trên tất cả các lĩnh vực; theo đó, ủng hộ mở rộng thảo luận các vấn đề liên quan đến chính trị - an ninh trong khuôn khổ hợp tác ASEAN - Hàn Quốc.

Hội nghị hoan nghênh việc ký Nghị định thư thứ 3 sửa đổi Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN - Hàn Quốc và các nỗ lực thúc đẩy quan hệ thương mại hướng tới mục tiêu kim ngạch thương mại hai chiều đạt 200 tỷ USD vào năm 2020.

Hội nghị ghi nhận những tiến triển trong hợp tác văn hóa và giao lưu nhân dân, trong đó có việc xúc tiến thành lập Nhà Văn hóa ASEAN ở Busan và lấy năm 2017 là năm Hợp tác Du lịch ASEAN - Hàn Quốc. ASEAN cũng hoan nghênh những hỗ trợ của Hàn Quốc trong các nỗ lực giảm nhẹ nguy cơ thảm họa và ứng phó với tác động của biến đổi khí hậu.

* Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN - Ấn Độ, hai bên nhất trí tiếp tục triển khai hiệu quả Kế hoạch Hành động ASEAN - Ấn Độ, nhất là về kinh tế, thương mại, đầu tư, nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, hợp tác hàng hải, chia sẻ thực tiễn tốt trong giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình, ứng phó các thách thức an ninh như an ninh hàng hải, khủng bố, chủ nghĩa cực đoan bạo lực, tội phạm xuyên quốc gia.

Hội nghị đặc biệt nhấn mạnh kết nối ASEAN - Ấn Độ là lĩnh vực hợp tác ưu tiên, hoan nghênh Ấn Độ cam kết dành khoản tín dụng 1 tỷ USD cho các dự án kết nối, thúc đẩy hoàn tất dự án Cao tốc Ấn Độ - Myanmar - Thái Lan, và xem xét khả năng mở rộng dự án này ở Việt Nam, Lào và Campuchia, ghi nhận các nỗ lực thúc đẩy kết nối hàng không và kết nối số, trong đó có việc Ấn Độ cam kết tăng Quỹ Phát triển khoa học công nghệ từ 1 triệu USD lên 5 triệu USD./.