Thủ tướng chỉ đạo nhiều vấn đề nóng trong giáo dục

Tham dự phiên họp có Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Phó Chủ tịch Ủy ban và các thành viên.

Các phương án đổi mới hệ thống giáo dục

Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Nghị quyết 29/NQ-TƯ về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, đào tạo có nêu trước mắt giữ cơ bản hệ thống giáo dục nhưng có những vấn đề cần phải xem xem xét ngay vì liên quan đến đổi mới chương trình, sách giáo khoa.

“Đối với giáo dục phổ thông thì chương trình, sách giáo khoa sẽ đổi mới theo định hướng tích hợp ở dưới, phân hóa ở trên, sâu theo năng khiếu.

Bậc giáo dục đại học phân loại thành đại học nghiên cứu và ứng dụng, thực hành, cần đáp ứng 2 yêu cầu: Tương thích quốc tế; đảm bảo tính liên thông mở để xây dựng xã hội học tập suốt đời”, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nêu vấn đề.

Trong báo cáo tóm tắt định hướng đổi mới hệ thống giáo dục, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đề xuất giữ nguyên bậc học mầm non và phân tích những hạn chế, ưu điểm của một số phương án liên quan đến bậc học phổ thông.

Đối với hệ thống giáo dục nghề nghiệp và đại học, các đại biểu đã trao đổi, thảo luận và thống nhất cơ bản về hệ thống giáo dục nghề nghiệp từ sơ cấp nghề đến trung cấp nghề, cao đẳng nghề.

Theo đó, sẽ tiến hành sáp nhập, tổ chức lại các trung tâm dạy nghề, giáo dục thường xuyên, kỹ thuật tổng hợp ở quận/huyện; các trường trung cấp chuyên nghiệp và trung cấp nghề; cao đẳng và cao đẳng nghề. Đồng thời, tiếp tục duy trì và phát triển mô hình trường cao đẳng cộng đồng tại các địa phương, tổ chức đào tạo nhân lực ở các cấp trình độ sơ cấp nghề; trung học nghề và cao đẳng nghề.

Trong khi đó, hệ thống giáo dục đại học sẽ được phân loại theo 2 hướng: Nghiên cứu và nghề nghiệp, ứng dụng, thực hành; hình thành một số trường đại học triển khai cả chương trình đào tạo theo cả 2 hướng trên.

Tách riêng chương trình và sách giáo khoa

Góp ý về đổi mới chương trình và sách giáo khoa, các thành viên Ủy ban đồng tình với chủ trương tách riêng hai khâu này. Từ đó, cho phép một chương trình có thể có nhiều bộ sách giáo khoa, còn chương trình là căn cứ kiểm định, đánh giá chất lượng giáo dục.

Ngoài việc biên soạn chương trình chuẩn, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng xin ý kiến về phương án Bộ trực tiếp biên soạn bộ sách giáo khoa mẫu, sau đó huy động các tổ chức, cá nhân tham gia biên soạn; hoặc ngay từ đầu Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ thực hiện kiểm định chất lượng các bộ sách giáo khoa được biên soạn.

Nhiều thành viên bày tỏ sự quan tâm đối với chủ trương áp dụng triển khai bộ sách giáo khoa mới đồng loạt ở các lớp học thay cho cách làm cuốn chiếu trước đây, mất nhiều thời gian hơn.

Chương trình ở bậc giáo dục phổ thông, theo đề xuất của Bộ Giáo dục và Đào tạo, được tập trung đổi mới ở từng cấp học theo hướng tăng cường các môn và chủ đề tích hợp ở tiểu học và THCS; phân hóa mạnh với việc tăng các môn tự chọn, giảm số môn bắt buộc ở THPT.

Số chủ đề và các hoạt động giáo dục trải nghiệm tự chọn được tăng lên nhằm định hướng nghề nghiệp cho học sinh, tạo tiền đề để phân luồng sau THCS và THPT.

Xem xét phương án tổ chức kỳ thi phù hợp

Tại phiên họp, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã lấy ý kiến của các thành viên Ủy ban về những phương án tổ chức kỳ thi THPT quốc gia.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng vừa qua Bộ Giáo dục và Đào tạo và các cơ quan truyền thông mới tập trung tuyên truyền vào thi môn gì nhưng còn 2 vấn đề khác là tổ chức thi như thế nào cho trung thực và quan trọng hơn là đổi mới rất lớn trong công tác sử dụng kết quả kỳ thi quốc gia vào xét tuyển đại học ít được góp ý.

“Việc học sinh sau khi có kết quả thi rồi mới đăng ký vào các trường đại học, cao đẳng là một đổi mới rất lớn, có ý nghĩa quan trọng”, Phó Thủ tướng nói.

Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cho biết kỳ thi quốc gia sẽ kế thừa những mặt mạnh, những thành công của kỳ thi tốt nghiệp THPT cũng như những ưu điểm của kỳ tuyển sinh đại học, cao đẳng theo hình thức “ba chung”.

Trong đó, quan điểm được thống nhất về nguyên tắc là 1 kỳ thi quốc gia, đảm bảo trung thực, làm cơ sở xét tốt nghiệp và xét tuyển cho các trường đại học.

Công tác tổ chức coi thi, chấm thi sẽ được tiến hành theo cụm do các trường đại học, cao đẳng chủ trì. Đề thi gồm các câu hỏi ở 4 trình độ tư duy: Nhận biết, thông hiểu, vận dụng và vận dụng nâng cao với phần cơ bản đáp ứng cho hầu hết thí sinh, vừa có phần nâng cao nhằm phân hóa năng lực học sinh, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết thêm,

Bên cạnh 3 phương án thi đã được Bộ Giáo dục và Đào tạo lấy ý kiến rộng rãi dư luận thời gian qua, Giám đốc Đại học quốc gia TP. Hồ Chí Minh Lê Thanh Bình cho rằng có thể xem xét thêm phương án tổ chức kỳ thi với một bài thi tổng hợp để đánh giá trình độ học sinh với đề thi kiểm tra kiến thức, năng lực học sinh từ mức tốt nghiệp THPT đến tuyển sinh vào đại học giống như phương án của Đại học quốc gia Hà Nội.

Theo Giám đốc Đại học quốc gia Hà Nội Phùng Xuân Nhạ, trường đã xây dựng đề án tuyển sinh đại học, cao đẳng theo phương án 1 bài thi tổng hợp trong kỳ thi sắp tới.

“Ưu điểm của bài thi tổng hợp là đánh giá được toàn diện năng lực của học sinh. Các em có thể thi nhiều lần, hoàn toàn trên máy tính nên rất trung thực, khách quan. Kết quả thi có thể sử dụng nhiều lần. Chúng tôi cũng đang đề xuất để một nhóm các trường đại học cùng sử dụng kết quả bài thi tổng hợp này”, ông Nhạ cho biết thêm.

Đánh giá về phương án này, Bộ trưởng Phạm Vũ Luận cho rằng các trường đại học quốc gia có thể áp dụng phương án thi tiên tiến, đi trước.

Đại học quốc gia Hà Nội cũng có thể làm việc với các cục, vụ chức năng của Bộ để có thể xem xét việc công nhận tốt nghiệp đối với những học sinh hoàn thành bài thi tổng hợp của của trường ở mức độ nhất định.

Sớm công bố phương án thi, khẩn trương biên soạn chương trình chuẩn

Phát biểu kết luận cuộc họp, về định hướng đổi mới hệ thống giáo dục, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng một số vấn đề liên quan đến giáo dục phổ thông như số năm học, tổ chức trường chuyên cần được nghiên cứu tiếp.

Hệ thống giáo dục nghề nghiệp phải được chuẩn hóa lại từ sơ cấp nghề đến trung cấp nghề, cao đẳng nghề theo hướng liên thông mở, có sự quản lý thống nhất giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Lao động Thương binh và Xã hội. Hệ thống đại học phân loại thành đại học nghiên cứu và đại học nghề nghiệp, ứng dụng, thực hành.

Thủ tướng yêu cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo khẩn trương biên soạn chương trình chuẩn, thống nhất, đồng thời, tiếp tục nghiên cứu và đưa ra các phương án biên soạn sách giáo khoa để báo cáo Quốc hội.
Lắng nghe các ý kiến thảo luận về kỳ thi quốc gia, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nhấn mạnh việc tổ chức một kỳ thi được sự đồng thuận xã hội, nổi rõ nhất là 2 yêu cầu là xét tốt nghiệp và làm cơ sở căn cứ xét tuyển vào đại học.

Đối với 3 phương án của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thủ tướng đề nghị Bộ tiếp tục lắng nghe các nhà khoa học, chuyên gia, ý kiến của người dân kể cả phương án của các đại biểu đưa ra tại phiên họp cũng như phương án do Đại học quốc gia Hà Nội đề xuất. Từ đó lựa chọn phương án tối ưu, căn bản, tạo thuận lợi cho học sinh.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm về vấn đề này và sớm lựa chọn phương án để công bố. Bộ chọn phương án nào thì phải nêu rõ lý lẽ, giải thích cho người dân, xã hội hiểu và ủng hộ, Thủ tướng nói.

Đẩy mạnh giao quyền tự chủ trong giáo dục đại học

Sáng 26-8, tại cuộc họp về giao quyền tự chủ đối với các trường đại học công lập, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nhấn mạnh: Đẩy nhanh hơn, mạnh hơn việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các trường đại học để tạo đột phá trong việc nâng cao chất lượng giáo dục đại học, tạo điều kiện cho các trường đại học phát triển bền vững hơn.

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, lãnh đạo một số bộ, ngành Trung ương, trường đại học tham dự cuộc họp.

Tại cuộc họp, lãnh đạo các bộ, ngành đã thảo luận, đóng góp nhiều ý kiến liên quan đến việc thực hiện chủ trương giao quyền tự chủ đối với các trường đại học công lập; dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về thực hiện thí điểm rộng hơn, mạnh hơn nữa trong giao quyền tự chủ cho các trường đại học; dự thảo Đề án thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động giai đoạn 2014-2017 đối với 4 trường đại học trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo là ĐH Kinh tế quốc dân; ĐH Kinh tế TP. Hồ Chí Minh; ĐH Ngoại thương và ĐH Hà Nội.

Nhiều đề xuất từ các trường đại học

Tự chủ tài chính là chủ đề được lãnh đạo nhiều trường quan tâm. Chia sẻ quan điểm của một số đồng nghiệp, GS, TS. Lê Vinh Danh, Hiệu trưởng trường ĐH Tôn Đức Thắng, đề nghị không nên quy định trần học phí mà nên khuyến nghị mức thu phù hợp.

Lý do là việc bỏ trần học phí không có nghĩa các trường muốn thu học phí bao nhiêu cũng được mà còn phải tính toán đến các yếu tố thị trường, chất lượng đào tạo, nhu cầu người học. Chưa kể trong mỗi trường có những ngành học phí rất cao nhưng cũng có những ngành học phí thấp hơn nhiều.

Giám đốc Đại học quốc gia Hà Nội Phùng Xuân Nhạ bổ sung: “Một đại học tốt không nên dựa vào học phí. Tài chính cho đại học không chỉ có học phí, vì vậy, chúng ta cần quy định mở rộng danh mục các nguồn thu khác. Học phí cần thu theo chất lượng đào tạo và nhu cầu người học trên cơ sở chất lượng đào tạo của các trường phải được kiểm định độc lập, công khai”.

Nhiều ý kiến đề nghị nới rộng hơn cơ chế sử dụng nguồn thu hợp pháp của các trường để trả lương cho cán bộ giáo viên cũng như quyết định dự án đầu tư trường lớp.

Lãnh đạo các trường ĐH đã đề xuất cơ chế thoáng hơn đối với tự chủ tổ chức bộ máy nhân sự để phát triển đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu đào tạo; hạn chế tư duy nhiệm kỳ đang khiến các hiệu trưởng chưa dám đầu tư lớn, đổi mới cơ sở, trang thiết bị cơ bản...

Ngoài ra, thực tế các trường ĐH thực hiện tự chủ có rất ít quyền tự chủ chuyên môn (mở ngành nghề, chương trình đào tạo mới) cũng nhận được nhiều đóng góp theo hướng mở rộng hơn nữa.

Phó Thủ tướng Vũ Văn Ninh cho rằng chủ trương tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong các trường ĐH đã đạt được những kết quả nhất định song mức độ tự chủ còn khác nhau. Vì vậy, cần xem xét việc mở rộng các quyền tự chủ về tài chính, nhân sự, chuyên môn của từng trường ĐH theo mức độ tự chủ cụ thể.

Theo Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, hiện nay Chính phủ đang chỉ đạo sửa đổi Nghị định 43/2006/NĐ-CP về tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy, biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập (trong đó có cả giáo dục và y tế) theo hướng thông thoáng, mở rộng hơn, tháo gỡ được những vướng mắc của các trường ĐH hiện nay.

Về một số vướng mắc liên quan đến quản lý tài chính, tổ chức bộ máy, bậc lương, mở ngành đào tạo mới... của các trường ĐH tự chủ, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng có thể tháo gỡ được với các quy định hiện hành, cũng như trong dự thảo nghị quyết chuẩn bị ban hành.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị không chỉ giới hạn thực hiện thí điểm ở 4 trường ĐH trong đề án xin tự chủ của Bộ Giáo dục và Đào tạo mà hoàn toàn có thể mở rộng ra đối với những trường đã có đủ điều kiện.

Giao quyền tự chủ nhanh hơn, mạnh hơn nữa

Sau nghe ý kiến phát biểu của lãnh đạo các bộ, ngành, các trường ĐH, kết luận cuộc họp, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng cho rằng trong sự phát triển bền vững của đất nước, yếu tố con người có ý nghĩa quyết định, sức mạnh con người là ở trí tuệ, ở nguồn nhân lực.

Đối với giáo dục đại học việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các trường ĐH là một trong những khâu đột phá để nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực.

Ở những mức độ khác nhau, có trường tự chủ được tiền lương, có trường tự chủ được tiền lương và chi phí thường xuyên, có trường tự chủ được phần lớn về đầu tư… song so với yêu cầu, việc thực hiện chủ trương giao quyền tự chủ cho các trường ĐH còn chậm.

Thủ tướng nhấn mạnh phải đẩy nhanh hơn, mạnh hơn việc giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các trường ĐH; từ tự chủ về tài chính đến xây dựng bộ máy, nhiệm vụ đào tạo, chương trình, cấp bằng,…

Mục đích xã hội hóa giáo dục trong đó có giao tự chủ không chỉ vì ngân sách nhà nước còn hạn hẹp, quan trọng hơn là giao tự chủ để tạo động lực, nền tảng, đột phá nhằm nâng cao chất lượng giáo dục-đào tạo, tạo điều kiện cho các trường ĐH phát triển bền vững hơn. Mục đích cao nhất là nâng cao chất lượng đào tạo, tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng cao, đáp ứng cho nhu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng nói.

“Chủ trương giao quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm cho các trường ĐH là đúng và chúng ta đã có nhiều văn bản, trên thực thế đã có kết quả; chúng ta khẳng định cái đúng này để làm tiếp, cái ưu điểm, cái tốt chúng ta phát huy; cái gì còn vướng mắc, còn khiếm khuyết thì bổ sung, khắc phục”, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu.

Thủ tướng đề nghị Văn phòng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành, các trường ĐH tại cuộc họp để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Chính phủ về thực hiện thí điểm rộng hơn, mạnh hơn nữa trong giao quyền tự chủ cho các trường ĐH để đưa ra thảo luận và thông qua trong Phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8-2014.

Thủ tướng nêu rõ yêu cầu, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết cần hết sức quan tâm đến vấn đề về bộ máy nhân sự, tuyển sinh, phân cấp đầu tư, mở chuyên ngành đào tạo, thực hiện nhiệm vụ đào tạo, nghiên cứu khoa học,…/.