TCCSĐT - Trong chuyến thăm đầu tiên của Tổng thống Nga Đ.Met-vê-đép tới quốc gia láng giềng này theo lời mời của tân Tổng thống U-crai-na, ông V.Y-a-nu-cô-vich, hai bên đã được những thoả thuận có ý nghĩa then chốt tạo tiền đề cho sự phát triển mối quan hệ giữa hai nước trong những năm tới.
 
Hai thoả thuận có lợi cho cả hai bên
 
Ngày 23-4-2010, trong chuyến công du đầu tiên của Tổng thống Nga Đ.Met-vê-đép tới U-crai-na theo lời mời của tân Tổng thống U-crai-na, ông V.Y-a-nu-cô-vich, hai bên đã đạt được hai thoả thuận rất quan trọng. 
 
Thoả thuận thứ nhất, ký Hiệp định về việc U-crai-na cho Nga thuê căn cứ hải quân Xê-va-xtô-pôn thêm 25 năm sau năm 2017 - thời hạn mà U-crai-na cho Nga thuê căn cứ này theo Hiệp định đã được ký kết trước đây. Ngoài ra, Hiệp định mới sẽ được gia hạn thêm 5 năm mỗi lần khi một trong các bên có yêu cầu. Ngày 28-4, Quốc hội U-crai-na và Duma Quốc gia Nga đã phê chuẩn HIệp định này.
 
Thoả thuận thứ hai về khí đốt - một vấn đề cực kỳ nhạy cảm và nan giải không chỉ liên quan tới quan hệ giữa hai nước, mà còn có tác động lớn tới mối quan hệ phức tạp giữa Nga với các nước châu Âu. Theo thoả thuận này, Nga đồng ý giảm 30% giá khí đốt xuất sang U-crai-na so với hợp đồng đã ký trước đây và sẽ áp dụng đối với khối lượng 30 tỉ mét khối khí đốt Nga cung cấp cho U-crai-na trong năm 2010 và 40 tỉ mét khối tương tự trong những năm tiếp theo. Như vậy, U-crai-na chỉ phải trả 230 USD cho 1.000 mét khối khí đốt thay vì phải trả 330 USD như trước đây. Đối với U-crai-na, thoả thuận này là cơ hội cho phép chính phủ mới của Tổng thống V.Y-a-nu-cô-vich có thể thông qua được ngân sách nhà nước năm 2010. Bởi nếu không được mua khí đốt giá rẻ của Nga, U-crai-na sẽ không thể duy trì được mức thâm hụt ngân sách 6% GDP như hiện nay theo yêu cầu của Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) để được quyền tiếp cận vốn của tổ chức này. Nền kinh tế U-crai-na sau khi bị giảm sút 15% trong năm 2009 hiện đang rất khó khăn và cần sự hỗ trợ từ bên ngoài. Do vậy, sự giúp đỡ của Nga vào thời điểm này quả là “tối cần thiết”.

Dư luận xung quanh sự kiện này

Theo hãng tin Nga Ria Novosti, tại phiên họp Chính phủ U-crai-na ngày 28-4, Thủ tướng nước này N.A-da-rốp tuyên bố việc Quốc hội nước này phê chuẩn Hiệp định về gia hạn sự có mặt của Hạm đội Biển Đen của Nga tại cảng Xê-va-xtô-pôn đã chấm dứt giai đoạn nguội lạnh trong quan hệ hai nước. Nga và U-crai-na đã sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển mới của hợp tác song phương lâu dài. Cùng ngày, Hội đồng Liên bang Nga (Thượng viện Nga) cũng đã phê chuẩn Hiệp định này.
 
Dư luận quốc tế đều có chung nhận xét rằng, hai thoả thuận vừa được ký kết giữa Tổng thống Nga Đ.Met-vê-đép và Tổng thống U-crai-na V.Y-a-nu-cô-vich có ý nghĩa then chốt và là tiền đề cho sự phát triển quan hệ giữa hai nước trong những năm tới. Có thể dẫn chứng ra đây một số lời bình, chẳng hạn, tờ “The Washington Post” đã đưa ra nhận xét, ký kết Hiệp định với Nga, Tổng thống U-crai-na V.Y-a-nu-cô-vich đã thay đổi căn bản chính sách đối ngoại của người tiền nhiệm. Báo "Business New Europe" (Anh) đánh giá, Hiệp định mới về việc U-crai-na cho Nga thuê căn cứ hải quân Xê-va-xtô-pôn và thoả thuận về khí đốt là bước tiến quan trọng trong quan hệ giữa Nga và U-crai-na, hàn gắn sự rạn nứt kéo dài trong quan hệ giữa hai nước dưới thời Tổng thống trước đây.

Cựu Thủ tướng và là Cựu Bộ trưởng Quốc phòng U-crai-na Ep-ghe-nhi Mac-chuc, nhận xét rằng, quan hệ căng thẳng giữa U-crai-na với Nga sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới quan hệ giữa U-crai-na và EU. Ông phản đối ý kiến cho rằng quan hệ tốt đẹp giữa U-crai-na với EU không thể song hành với việc U-crai-na duy trì quan hệ thân thiện với Nga.

Dưới con mắt của các chuyên gia quân sự

Các chuyên gia quân sự cho rằng, việc Nga thoả thuận được với U-crai-na để thuê căn cứ hải quân Xê-va-xtô-pôn thêm 25 năm sau năm 2017 là một thắng lợi cực kỳ quan trọng về địa - chiến lược, bởi Biển Đen đang trở thành một trong những tâm điểm xung đột địa-chính trị trong thế kỷ XXI. Tại đây hội tụ nhiều tuyến giao thông quan trọng nối liền châu Âu và châu Á, nơi các tuyền đường ống dẫn dầu và khí đốt xuyên lục địa đi qua, cũng là nơi ẩn chưa nguồn tài nguyên dầu mỏ và khí đốt khổng lồ. Biển Đen cũng là nơi thường xuyên diễn ra các cuộc tập trận của hạm đội hải quân các cường quốc hàng đầu thế giới và vì thế đang chứng kiến sự hình thành các liên minh quân sự mới. Biển Đen là nơi vận chuyển phần lớn nông sản xuất khẩu của Nga, cùng là nơi có các tuyến vận chuyển dầu mỏ và khí đốt từ biển Ca-xpi tới châu Âu. Hai tuyến đường ống vận chuyển khí đốt của Nga “Dòng khí xanh” và “Dòng chảy Phương Nam” đều đi qua đáy Biển Đen. Sắp tới đây, trên Biển Đen sẽ mọc lên hàng trăm dàn khoan thăm dò và khai thác dầu. Bun-ga-ri, Ru-ma-ni và Gru-di-a đã hoàn thành nhiều dự án thăm dò và khai thác dầu mỏ và khí đốt ở Biển Đen. Xung quanh Biển Đen hình thành Tổ chức hợp tác kinh tế gồm 12 nước, trong đó có những nước không có liên quan về địa lý với Biển Đen như An-ba-ni.

Thoả thuận kéo dài thời hạn Nga thuê căn cứ quân sự ở Biển Đen làm cho việc U-crai-na gia nhập NATO không còn có ý nghĩa chính trị ở U-crai-na và ở phương Tây, mặc dù Tổng thư ký NATO Phôc Ra-xmu-xen tuyên bố rằng, Hiệp định đó “không làm thay đổi lời mời U-crai-na gia nhập liên minh quân sự này”.

Với sự hiện diện về quân sự ở Biển Đen, Nga không chỉ bảo vệ được lợi ích sống còn của mình tại đây mà còn có ảnh hưởng rất quan trọng tới cục diện địa - chính trị trên lục địa Á - Âu.

Phân tích các động thái vừa qua, từ hai thỏa thuận quan trọng vừa được Nga và U-crai-na ký; việc Oa-sinh-tơn coi hành động lật đổ Chính quyền của Tổng thống Ba-ki-ep ở Kiếc-gi-xtan như “một sự đã rồi”, cũng như thái độ không mấy “mặn mà” của Tổng thống B.Ô-ba-ma đối với Tổng thống Gru-di-a Sa-a-ca-xvi-li tại Hội nghị thượng đỉnh an ninh hạt nhân vừa qua ở Oa-sinh-tơn, giới phân tích bình luận rằng, dường như Oa-sinh-tơn đã bắt đầu công nhận ảnh hưởng của Nga trong không gian hậu xô-viết, và đây được coi là yếu tố quan trọng hàng đầu trong quá trình “cài đặt lại” quan hệ Mỹ - Nga./.