Sáng 24-4, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về Dự án Luật Hộ tịch, gồm 7 chương, với 80 điều.

Tờ trình dự án Luật nêu rõ, việc Luật Hộ tịch ra đời nhằm tạo cơ sở pháp lý ổn định, lâu dài, thống nhất cho công tác đăng ký, quản lý hộ tịch theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, bảo đảm thuận lợi cho việc thực hiện quyền đăng ký hộ tịch của người dân theo quy định của Bộ luật Dân sự.

Dự thảo Luật Hộ tịch quy định chủ yếu các vấn đề về thẩm quyền, trình tự, thủ tục đăng ký các việc hộ tịch của người dân. Luật Hộ tịch không quy định lại các quy định quyền nhân thân của cá nhân gắn với hộ tịch, như quyền được khai sinh, quyền có quốc tịch, quyền nuôi con nuôi, quyền kết hôn… đã được các luật khác quy định. Dự thảo Luật cũng không quy định thẩm quyền, thủ tục giải quyết các việc về quốc tịch, nuôi con nuôi quốc tế là những vấn đề có liên quan đến hộ tịch nhưng đòi hỏi quy trình giải quyết đặc biệt hơn và đã được Luật Quốc tịch và Luật Nuôi con nuôi quy định.

Tại phiên họp, đa số ý kiến đánh giá Dự thảo Luật đưa ra các quy định nhằm tiếp tục thực hiện cải cách hành chính, tạo sự đổi mới trong công tác đăng ký và quản lý hộ tịch theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại. Nội dung dự án Luật cơ bản đảm bảo tính hợp hiến, tính thống nhất để trình để Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ bảy sắp tới. Nhiều ý kiến tán thành sự cần thiết ban hành Luật Hộ tịch và cho rằng, việc xem xét Dự thảo Luật Hộ tịch cùng thời điểm với Luật Căn cước công dân nhằm thể chế hóa quy định mới của Hiến pháp về quyền công dân, quyền con người, phù hợp với lộ trình đã được đặt ra trong Kế hoạch triển khai thi hành Hiến pháp năm 2013. Nhiều ý kiến tán thành với phạm vi điều chỉnh của Dự thảo Luật và cho rằng giữa Luật Hộ tịch và Luật Căn cước công dân tuy có mối liên hệ mật thiết với nhau nhưng có mục đích và cách thức quản lý khác nhau. Thực tế cho thấy, dữ liệu thông tin công dân do các ngành khác nhau quản lý nên không tránh khỏi có thông tin trùng lắp, nhất là một số thông tin cơ bản của công dân. Vì vậy, để đảm bảo ổn định, tránh xáo trộn trong công tác quản lý nhà nước về dân cư, Dự án Luật chưa nên mở rộng khái niệm hộ tịch theo hướng bao gồm cả hộ khẩu và gộp các vấn đề hộ tịch, hộ khẩu, căn cước công dân để giao cho một ngành thống nhất quản lý.

Nhiều ý kiến cũng đề nghị cần có sự rà soát, phân biệt rõ những loại giấy tờ tùy thân, liên quan đến công tác quản lý của Nhà nước có sự chồng chéo, gây phiền hà không cần thiết để từng bước loại bỏ, nhất là trong điều kiện áp dụng phương thức quản lý hiện đại như trong Dự thảo Luật Hộ tịch đã đề ra.

Về số định danh công dân, nhiều ý kiến tán thành với việc sử dụng số định danh cá nhân trong quản lý hộ tịch. Đây là điểm mới, có ý nghĩa đột phá, tạo tiền đề cho việc cải cách, đơn giản hóa thủ tục hành chính trong công tác quản lý nhà nước.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến nêu lên băn khoăn bởi số định danh cá nhân cũng là nội dung được quy định trong Dự thảo Luật Căn cước công dân và đề nghị Ban soạn thảo cần rà soát lại để bảo đảm thống nhất về khái niện, nội hàm với Luật Căn cước công dân. Đồng thời, cần quy định rõ hơn về trách nhiệm và sự phối giữa cơ quan quản lý hộ tịch (Bộ Tư pháp) với cơ quan quản lý căn cước thuộc Bộ Công an trong việc cấp số định danh cá nhân.

Nhiều ý kiến cho rằng, hiện nay Việt Nam đang có nhiều cơ sở dữ liệu điện tử chuyên ngành khác nhau liên quan tới việc quản lý dân cư và do các bộ, ngành khác nhau thực hiện. Các ý kiến này đề nghị Chính phủ cần có giải pháp tập trung nguồn lực để thực hiện lộ trình của Đề án 896, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Đây là cơ sở dữ liệu gốc, được kết nối, chia sẻ thông tin để các cơ quan nhà nước khai thác phù hợp với yêu cầu chuyên ngành, trong đó có công tác hộ tịch.

Tại Phiên họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến cụ thể về thẩm quyền đăng ký hộ tịch; về số định danh cá nhân, lệ phí hộ tịch…

Chiều 24-4, trong buổi làm việc cuối của Phiên họp thứ 27, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về Dự thảo Luật Căn cước công dân.

Dự thảo Luật hướng tới việc tổng hợp một Thẻ căn cước công dân theo công nghệ tiên tiến vừa bảo đảm bền, đẹp, chống làm giả, vừa có khả năng tích hợp nhiều thông tin cần thiết để góp phần đơn giản hóa giấy tờ cho công dân, từng bước thực hiện Chính phủ điện tử.

Tiếp thu ý kiến các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội trong Phiên họp 26, Dự thảo lần này đã được cơ quan soạn thảo thể hiện rõ những điểm nhằm cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân liên quan đến căn cước công dân.

Đánh giá về hồ sơ Dự thảo Luật Căn cước công dân, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị làm rõ mối liên hệ giữa cơ sở dữ liệu căn cước công dân với các cơ sở dữ liệu khác, như cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu về hộ tịch, cơ sở dữ liệu về cư trú,... đặc biệt là Đề án tổng thể đơn giản hóa thủ tục hành chính, giấy tờ công dân và các cơ sở dữ liệu liên quan đến quản lý dân cư giai đoạn 2013 - 2020 của Chính phủ.

Tại Phiên họp thứ 27, một số ý kiến đề nghị cần xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư là cơ sở dữ liệu chung; thông tin căn cước công dân được lấy từ cơ sở dữ liệu này để bảo đảm tính chính xác, tính thống nhất về thông tin, đồng thời bảo đảm đầu tư hiệu quả, tiết kiệm và tránh gây phiền hà cho công dân.

Theo Dự thảo, số định danh cá nhân do Bộ Công an quản lý thống nhất trên toàn quốc, được cấp cho mỗi công dân Việt Nam và không lặp lại ở người khác, dùng để xác định dữ liệu cụ thể của một người. Đây sẽ được coi là giấy tờ tùy thân duy nhất có giá trị chứng nhận căn cước của người dân để sử dụng trong giao dịch, đi lại trên lãnh thổ Việt Nam.

Một bước tiến quan trọng so với quy định của pháp luật hiện hành là Dự thảo Luật quy định cấp Thẻ căn cước công dân cho công dân dưới 15 tuổi, ngay từ khi làm thủ tục khai sinh để bảo đảm quyền công dân theo Hiến pháp năm 2013. Đồng thời, Luật không quy định hạn chế người được cấp Thẻ căn cước công dân, kể cả người đang bị tạm giữ, tạm giam.

Về thủ tục cấp lại Thẻ căn cước công dân, người đến làm thủ tục chỉ cần có đơn mà không cần xác nhận của công an xã, phường, thị trấn vì các thông tin về công dân đã được lưu trữ trong cơ sở dữ liệu căn cước công dân.

Theo cơ quan thẩm tra Dự thảo Luật Căn cước công dân, Ủy ban Quốc phòng An ninh của Quốc hội đề nghị làm rõ việc cấp Thẻ căn cước công dân theo quy định trong Dự thảo Luật sẽ giảm được bao nhiêu loại giấy tờ công dân, thay thế được những loại giấy tờ nào, vào thời điểm nào; tác động của việc cấp Thẻ căn cước công dân thay cho Chứng minh nhân dân; tác động của việc cấp Thẻ căn cước công dân ngay từ khi công dân sinh ra; việc mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với người không quốc tịch sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam...

Để bảo đảm giá trị sử dụng của các Chứng minh nhân dân được cấp trước ngày Luật này có hiệu lực, tránh gây xáo trộn cho công dân trong các giao dịch, Dự thảo Luật quy định: đối với Chứng minh nhân dân đã được cấp trước ngày Luật này có hiệu lực vẫn có giá trị sử dụng đến hết thời hạn theo quy định; trường hợp cần đổi sang Thẻ căn cước công dân theo mẫu quy định tại Luật này thì thực hiện theo Luật này. Từ ngày 01-01-2020, phải thực hiện thống nhất theo quy định của Luật này.

Tại buổi làm việc, nhiều ý kiến đề nghị Dự thảo quy định chi tiết hơn nữa những nguyên tắc quản lý căn cước công dân; bảo đảm tôn trọng bí mật đời tư, quyền sử dụng giấy tờ về căn cước công dân trong giao dịch, thực hiện quyền, lợi ích hợp pháp của công dân.

Trước đó, chiều 23-4, dưới sự chủ trì của Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến vào Dự thảo Nghị quyết về việc các cơ quan của Quốc hội, các ban của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Đoàn đại biểu Quốc hội, đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp tiếp công dân; tiếp nhận, xử lý đơn, thư khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh và giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo…/.