Đây là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của đồng chí Raul Castro trên cương vị người đứng đầu Đảng, Nhà nước và Chính phủ Cuba (tháng 4-2005, đồng chí Raul Castro đã thăm Việt Nam với tư cách lãnh đạo thứ hai của Đảng, Nhà nước và Chính phủ, đồng thời là Bộ trưởng Quốc phòng Cuba). Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh quan hệ Việt Nam - Cuba tiếp tục có bước phát triển quan trọng, thể hiện qua kết quả chuyến thăm chính thức Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, tháng 4-2012.

Cộng hòa Cuba là một đất nước xinh đẹp bao gồm hơn 1.600 hòn đảo lớn, nhỏ với diện tích 110.922km2 và đảo Thanh Niên với 3.061km2, nằm ở vùng biển Caribe, án ngữ lối vào vịnh Mexico, giữa Bắc, Trung và Nam Mỹ. Ba phần tư diện tích Cuba là đồng bằng, sông ngòi nhỏ. Đất đai nơi đây vô cùng màu mỡ cộng với khí hậu nhiệt đới ôn hòa, rất thích hợp cho việc canh tác phát triển các loại cây công nghiệp như mía, càphê, thuốc lá và các cây ăn quả khác, đồng thời là điều kiện lý tưởng cho việc tập trung chăn nuôi đại gia súc. Ngành du lịch tại Cuba rất phát triển bởi được thiên phú cho nhiều vùng sinh thái và bờ biển đẹp. Ngoài ra, Cuba còn có nhiều loại khoáng sản như niken (trữ lượng lớn nhất thế giới), đồng, sắt, mănggan, dầu lửa...

Từ đầu năm 2008, do tác động của cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, biến động giá nhiên liệu, lương thực... nên kinh tế Cuba có phần bị giảm sút. Tháng 4-2011, Đại hội VI Đảng Cộng sản Cuba đã thông qua đường lối "cập nhật hóa" mô hình phát triển kinh tế đất nước, đẩy mạnh các biện pháp cải cách kinh tế - xã hội, phát triển kinh tế tự doanh, cắt giảm lực lượng lao động dôi dư trong khu vực Nhà nước, cắt giảm bao cấp...

Tháng 1-2012, Hội nghị toàn quốc Đảng Cộng sản Cuba đã thông qua Nghị quyết về công tác xây dựng Đảng với mục tiêu nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy dân chủ trong Đảng, tăng cường mối quan hệ mật thiết với các tổ chức nhân dân; kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, quan liêu, giáo điều... nhằm thực hiện thành công đường lối kinh tế - xã hội được thông qua tại Đại hội VI.

Tuy còn nhiều khó khăn, thách thức, đường lối “cập nhật hóa” mô hình phát triển kinh tế - xã hội đã bước đầu thu được kết quả tích cực; kinh tế Cuba có bước phát triển đáng mừng, 2011 đạt mức tăng trưởng 2,7%. Nhiều biện pháp khuyến khích kinh tế tự doanh phát triển được thông qua đã động viên người dân hăng hái tham gia sản xuất, hàng hóa nhiều lên, đời sống nhân dân được cải thiện.

Ở Cuba, ngành du lịch đã trở thành nguồn thu ngoại tệ lớn thứ hai của đất nước. Chỉ trong thập kỷ qua, Cuba đã tăng gấp ba lần thị phần du lịch của mình tại Caribe với sự đầu tư lớn vào hạ tầng du lịch. Năm 2011, Cuba đón khoảng 2,7 triệu lượt du khách, với doanh thu khoảng 2 tỉ USD.
Cùng với sự phát triển nổi tiếng của ngành y tế Cuba, Chính phủ Cuba cũng đẩy mạnh ý tưởng du lịch y tế, nhằm mang lại thu nhập cho đất nước. Trong nhiều năm, Cuba đã phát triển các bệnh viện đặc biệt điều trị bệnh riêng cho người nước ngoài và các nhà ngoại giao. Mỗi năm, hàng ngàn người châu Âu, Mỹ Latinh, Canada và người Mỹ tới đây để sử dụng các dịch vụ chăm sóc y tế có chất lượng tốt mà giá cả lại thấp hơn nhiều lần so với các nơi khác...

Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao (2-12-1960), quan hệ Việt Nam - Cuba được duy trì, phát triển, thể hiện tình cảm, lập trường cách mạng kiên định, thủy chung của Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước đối với sự nghiệp cách mạng và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở mỗi nước.
Nhân dân Việt Nam không quên Cuba là nước đi đầu trong phong trào nhân dân thế giới ủng hộ cuộc đấu tranh vì độc lập tự do và thống nhất đất nước trước đây của dải đất nhỏ bé hình chữ S bên bờ Biển Đông. Trong công cuộc xây dựng đất nước của Việt Nam ngày nay, nhân dân Cuba tiếp tục quan tâm thúc đẩy quan hệ mọi mặt trên các lĩnh vực có thế mạnh như xây dựng, giao thông, công nghệ sinh học, giáo dục, y tế, thể dục - thể thao, nông nghiệp...

Hai nước thường xuyên trao đổi các đoàn cấp cao, cũng như giữa các bộ, ngành, địa phương, duy trì cơ chế hoạt động thường niên của Ủy ban liên Chính phủ hai nước, nhằm tăng cường quan hệ hợp tác toàn diện giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân hai nước.

Hai bên nhất trí cao về việc tăng cường hơn nữa các mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị, hợp tác anh em, nâng cao hiệu quả của các mối quan hệ này, phù hợp với thế mạnh và tiềm năng của mỗi nước.

Trước khó khăn về lương thực của Cuba, Chính phủ Việt Nam tiếp tục xuất khẩu có hỗ trợ tín dụng cho Cuba 400.000 tấn gạo trong năm 2010 và 300.000 tấn trong năm 2011. Hai bên đang tiếp tục triển khai đúng kế hoạch các dự án "Phát triển sản xuất lúa quy mô hộ gia đình giai đoạn 3", "Hợp tác hỗ trợ Cuba phát triển ngô và đậu tương", "Hợp tác Việt Nam – Cuba về phát triển sản xuất lúa tại Cuba giai đoạn 2010-2015", với tổng số tiền Việt Nam hỗ trợ là hơn 43 triệu USD.
Việt Nam cũng đang tiếp tục triển khai các dự án hợp tác dầu khí đã ký kết với nước bạn (2007) và thúc đẩy các dự án đầu tư tại Cuba trong các lĩnh vực xây dựng hạ tầng du lịch, viễn thông, giáo dục và đào tạo...

Đón đồng chí Raul Castro thăm hữu nghị chính thức, Việt Nam một lần nữa khẳng định chính sách nhất quán đoàn kết, hữu nghị, hợp tác toàn diện và ủng hộ mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước và nhân dân đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước và nhân dân Cuba anh em.

Chuyến thăm cũng nhằm triển khai các nội dung thỏa thuận tại tuyên bố chung cấp cao nhân chuyến thăm Cuba của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vừa qua, đồng thời trao đổi các biện pháp thiết thực thúc đẩy và tăng cường hợp tác mọi mặt giữa hai nước và chia sẻ kinh nghiệm trong các lĩnh vực quan tâm./.