Nga có thể rút khỏi Hiệp ước START-3 khi an ninh quốc gia bị đe dọa

TCCSĐT - Mặc dù phê chuẩn Hiệp ước về cắt giảm vũ khí tiến công chiến lược mới (START-3), nhưng Liên bang Nga vẫn có thể rút khỏi Hiệp ước này trong trường hợp an ninh quốc gia bị đe dọa. Điều này sẽ xảy ra nếu Mỹ đơn phương triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa.

Ngày 12-1-2011, khối đại biểu hạ viện trong Quốc hội Nga đã sẵn sàng phê chuẩn Hiệp ước về cắt giảm vũ khí tiến công chiến lược mới (START-3). Nhưng dự thảo văn kiện phê chuẩn hiệp ước này của phía Nga bao gồm bản phụ lục dài tới 11 trang với nhiều nội dung bổ sung, sửa đổi. Chính bản phụ lục của Quốc hội Mỹ kèm theo nội dung START-3 mà họ phê chuẩn vào cuối năm 2010 đã buộc các nghị sĩ Quốc hội Nga phải đưa thêm vào bản phụ lục của phía Nga nhằm duy trì sự cân bằng chiến lược giữa hai bên. Theo những nội dung bổ sung ghi trong bản phụ lục của phía Nga, Mỹ và Nga mới có thể đạt được sự cân bằng hoàn toàn về lợi ích theo tinh thần của START-3 mà Tổng thống Mỹ Ba-rắc Ô-ba-ma và Tổng thống Nga Đ.Mét-vê-đép đã ký kết.

Theo ông Côn-xtan-tin Cô-xa-chép, Chủ tịch Ủy ban đối ngoại của Đu-ma quốc gia Nga, điều kiện chủ yếu khiến Nga sẽ phải rút khỏi Hiệp ước này là phía Mỹ vi phạm các nội dung đã cam kết, hoặc phát triển các loại vũ khí mới làm tổn hại sự cân bằng chiến lược với Nga. Thí dụ, hệ thống phòng thủ tên lửa mà Mỹ đang xây dựng sẽ không được vượt quá “giới hạn đỏ”, bởi một khi vượt qua giới hạn, Mỹ sẽ có khả năng vô hiệu hóa một phần tiềm lực vũ khí tiến công chiến lược của Nga. Trong trường hợp đó, Nga phải giành cho mình quyền yêu cầu Mỹ xem xét lại những thỏa thuận đã cam kết trong START-3.

Do đó, điều kiện đầu tiên và là điều kiện chủ yếu là Mỹ phải tuân thủ các cam kết đã ghi trong START-3 và trong các bản phụ lục. Điều kiện thứ hai là Mỹ không được đơn phương phát triển các hệ thống vũ khí mới, tương tự như các phương tiện phòng thủ tên lửa, có thể làm thay đổi căn bản tình hình hiện nay trong lĩnh vực vũ khí chiến lược và đe dọa nghiêm trọng an ninh quốc gia và khả năng phòng thủ của Liên bang Nga. Phía Nga khẳng định có mối quan hệ không tách rời giữa vũ khí tiến công chiến lược và các phương tiện phòng thủ chiến lược, nghĩa là giữa START-3 và hệ thống phòng thủ tên lửa (ABM). Trước đây, Mỹ và Liên Xô đã từng ký kết Hiệp ước hạn chế ABM nhưng năm 2003 Tổng thống Mỹ G.W.Bu-sơ đã đơn phương rút khỏi hiệp ước này và tự giành cho Mỹ quyền đơn phương phát triển không hạn chế các vũ khí đánh chặn tên lửa. Ngoài ra, phía Nga cũng ghi nhận rằng, bất kỳ một loại vũ khí chiến lược mới nào, trong đó có cả vũ khí chiến lược mang đầu đạn thông thường, đều phải đáp ứng các điều kiện ghi trong START-3.

Tính đến những sự sửa đổi trong Hiệp ước, Ủy ban đối ngoại của Đu-ma quốc gia Nga đề nghị Hạ viện Quốc hội Nga xem xét và thông qua những sửa đổi này trong lần đọc thứ hai vào ngày 14-1-2011. Sau đó, Đu-ma quốc gia Nga và Hội đồng Liên bang sẽ phê chuẩn START-3 trong thời hạn 2 tuần. Trong bối cảnh có thể có các cuộc thảo luận gay gắt tại phòng họp của Đu-ma quốc gia Nga, trong đó phái đối lập tiểu số ở Hạ viện Nga sẽ phản đối việc phê chuẩn văn kiện của Hiệp ước đã được tổng thống hai nước ký kết, ông Côn-xtan-tin Cô-xa-chép đã phải đưa ra lời giải thích như sau: "Hiện có quá nhiều ý kiến xung quanh START-3 và rất đáng tiếc là phần lớn những ý kiến đó là do phái đối lập đưa ra. Thí dụ, nhóm nghị sĩ của Đảng Cộng sản Nga cho rằng, dường như phía Nga đã đơn phương và không bị kiểm soát trong việc chuyển giao cho Mỹ các số liệu thông tin bí mật đo đạc từ xa về các phương tiện tiến công chiến lược. Nhưng trên thực tế không phải như vậy. Không có sự thỏa thuận với Nga thì Mỹ sẽ không được chuyển giao bất kỳ thông tin đo đạc từ xa nào, cũng như Mỹ không được tiếp cận các cơ sở hạt nhân của Nga. Liên bang Nga hoàn toàn bảo vệ các lợi ích an ninh quốc gia của mình".

Giới quan sát nhận định, việc Quốc hội Mỹ và Đu-ma quốc gia Nga phê chuẩn START-3 có thể là một giai đoạn quan trọng trên con đường vạn dặm hướng tới thế giới không có vũ khí hạt nhân bởi hai nước này sở hữu tới 90% vũ khí hạt nhân của thế giới. Hiệp ước mới sẽ có hiệu lực trong vòng 10 năm, trong thời gian đó Mỹ và Nga sẽ cắt giảm 1/3 tổng số đầu đạn và giảm số tên lửa xuống gấp 2 lần so với START-2. Mặc dù vậy, mỗi bên vẫn sở hữu hơn 1.500 đầu đạn và 800 phương tiện mang, đủ để tiêu diệt nhau không phải một lần mà là nhiều lần. Mỹ và Nga sẽ duy trì sự cân bằng này và điều này sẽ có ý nghĩa cực kỳ quan trọng đối với cả thế giới./.