Từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta luôn khẳng định giai cấp công nhân Việt Nam là giai cấp lãnh đạo cách mạng Việt Nam thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam; giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến; giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội, lực lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; lực lượng nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. Do đó, xây dựng giai cấp công nhân không ngừng lớn mạnh luôn là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách của Đảng, Nhà nước, của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội.

Đảng đã ra nhiều văn kiện nghị quyết về xây dựng và phát huy vai trò của giai cấp công nhân Việt Nam, khẳng định là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đổi mới toàn diện đất nước và tạo ra những bước phát triển tích cực, mạnh mẽ; tăng nhanh về số lượng, chất lượng. Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóa X của Đảng đã ra Nghị quyết chuyên đề về giai cấp công nhân xác định rõ hệ thống quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong đó, xác định rõ “Mục tiêu xây dựng giai cấp công nhân đến năm 2020 là: Xây dựng lớn mạnh, có giác ngộ giai cấp và bản lĩnh chính trị vững vàng; có ý thức công dân, yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, tiêu biểu cho tinh hoa văn hóa của dân tộc; nhạy bén và vững vàng trước những diễn biến phức tạp của tình hình thế giới và những biến đổi của tình hình trong nước; có tinh thần đoàn kết dân tộc, đoàn kết, hợp tác quốc tế; thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam”(1).

Cùng với đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng nền kinh tế tri thức, Đảng đã chú trọng xây dựng giai cấp công nhân phát triển về số lượng, giác ngộ về giai cấp, vững vàng về chính trị, tư tưởng, có trình độ học vấn và tay nghề cao, có năng lực tiếp thu và sáng tạo công nghệ mới, lao động đạt năng suất, chất lượng, hiệu quả cao, vươn lên làm tròn sứ mệnh lịch sử của mình. Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X tại Đại hội XI của Đảng nhấn mạnh: "Quan tâm giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng, phát triển giai cấp công nhân cả về số lượng và chất lượng; nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp, tác phong công nghiệp, kỷ luật lao động, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Phát huy vai trò của giai cấp công nhân là giai cấp lãnh đạo cách mạng, thông qua đội tiền phong là Đảng Cộng sản Việt Nam; sửa đổi, bổ sung các chính sách, pháp luật về tiền lương, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp… để bảo vệ quyền lợi, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của công nhân”(2).

Sự lớn mạnh của giai cấp công nhân là nhân tố quan trọng để đưa công cuộc đổi mới đi vào chiều sâu, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Muốn vậy, cần có nhận thức toàn diện về giai cấp công nhân trong điều kiện mới, trước hết đẩy mạnh công tác nghiên cứu lý luận vào giải đáp những vấn đề thực tiễn đặt ra: về vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân trong thời kỳ mới; về vấn đề trí thức hóa giai cấp công nhân và xu hướng phát triển; về sự phân hóa và mối quan hệ trong nội bộ giai cấp công nhân; về mối quan hệ giữa giai cấp công nhân với các giai cấp, tầng lớp khác trong xã hội, đặc biệt là khối liên minh giữa giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức; về những xu hướng diễn biến tư tưởng trong giai cấp công nhân nhằm khắc phục những nhận thức không đầy đủ về vị trí, vai trò và cả những quan điểm tư tưởng thù địch phủ nhận sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân trong thời đại hiện nay. Trên cơ sở đó, cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để xác định chủ trương, giải pháp xây dựng giai cấp công nhân phát triển toàn diện trong thời kỳ mới.

Giải pháp mang tính chiến lược là xây dựng giai cấp công nhân phải gắn kết chặt chẽ với phát triển kinh tế - xã hội. Xử lý đúng đắn mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội và chăm lo xây dựng giai cấp công nhân; bảo đảm hài hòa lợi ích giữa công nhân, người sử dụng lao động và toàn xã hội. Sử dụng đi đôi với chăm lo đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt cho công nhân, không ngừng trí thức hóa giai cấp công nhân; xây dựng đội ngũ công nhân trẻ có trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng nghề nghiệp cao, ngang tầm khu vực và quốc tế, có lập trường giai cấp và bản lĩnh chính trị vững vàng trở thành bộ phận nòng cốt của giai cấp công nhân. Kịp thời phát hiện và tập trung giải quyết những vấn đề bức xúc đang đặt ra đối với công nhân như: bảo đảm việc làm, tiền lương, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, vấn đề nhà ở, bảo vệ sức khỏe, quyền dân chủ của công nhân v.v..

Xây dựng giai cấp công nhân lớn mạnh phải gắn với xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh, xây dựng tổ chức công đoàn và các tổ chức chính trị - xã hội trong giai cấp công nhân lớn mạnh. Tiếp tục đẩy mạnh công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng trong các doanh nghiệp. Chú trọng hơn nữa việc lựa chọn những cán bộ ưu tú trong giai cấp công nhân, góp phần tạo nguồn cán bộ, từng bước tăng dần tỷ lệ cán bộ xuất thân từ công nhân trong bộ máy lãnh đạo các cấp, sớm ban hành và thực thi các chính sách, pháp luật đối với tổ chức công đoàn, Đoàn Thanh niên trong các doanh nghiệp...

Giai cấp nông dân Việt Nam là lực lượng dân cư đông đảo nhất trong xã hội ta, xưa cũng như nay. Trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, giai cấp nông dân chịu nhiều tầng áp bức, bóc lột của chủ nghĩa thực dân, đế quốc và bọn phong kiến tay sai nhưng giàu lòng yêu nước, tinh thần cách mạng. Hơn 80 năm qua, từ khi có Đảng lãnh đạo, giai cấp nông dân luôn kề vai sát cánh, gắn bó máu thịt với giai cấp công nhân trở thành động lực của cách mạng vô sản. Khẳng định vai trò to lớn của giai cấp nông dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh rằng: trải qua các thời kỳ, Đảng ta đã nắm vững và giải quyết đúng đắn vấn đề nông dân, củng cố được liên minh công - nông. Đảng ta đấu tranh chống những xu hướng đánh giá thấp vai trò của nông dân và khẳng định giai cấp công nhân là quân chủ lực của cách mạng, là bạn đồng minh chủ yếu và tin cậy nhất của giai cấp công nhân, là lực lượng cơ bản cùng với giai cấp công nhân xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Ngày nay, giai cấp nông dân đang là chủ thể của nông thôn, hạt nhân xây dựng nông thôn mới. Trong sự nghiệp đổi mới, các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước ta luôn xuất phát từ quyền lợi của người nông dân để đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm phát huy vai trò người chủ thực sự của nông dân khi giải quyết các vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa X đã ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW, ngày 05-8-2008 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Trong đó, mục tiêu hướng tới là: không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của dân cư nông thôn, hài hoà giữa các vùng, tạo sự chuyển biến nhanh hơn ở các vùng còn nhiều khó khăn; nông dân được đào tạo có trình độ sản xuất ngang bằng với các nước tiên tiến trong khu vực và đủ bản lĩnh chính trị, giữ vai trò làm chủ nông thôn mới; xây dựng nền nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, bền vững, sản xuất hàng hóa lớn, có năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng cạnh tranh cao; xây dựng nông thôn mới có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường; xây dựng giai cấp nông dân, củng cố liên minh công nhân - nông dân - trí thức vững mạnh, tạo nền tảng kinh tế - xã hội và chính trị vững chắc cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa"(3).

Văn kiện Đại hội XI của Đảng tiếp tục xác định rõ phương hướng: “Xây dựng, phát huy vai trò của giai cấp nông dân, chủ thể của quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn. Nâng cao trình độ giác ngộ của giai cấp nông dân, tạo điều kiện để nông dân tham gia đóng góp và hưởng lợi nhiều hơn trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hỗ trợ, khuyến khích nông dân học nghề, chuyển dịch cơ cấu lao động, tiếp nhận và áp dụng tiến bộ khoa học, công nghệ, tạo điều kiện thuận lợi để nông dân chuyển sang làm công nghiệp và dịch vụ. Nâng cao chất lượng cuộc sống của dân cư nông thôn; thực hiện có hiệu quả bền vững công cuộc xoá đói, giảm nghèo, làm giàu hợp pháp"(4).

Đường lối đổi mới đúng đắn, sáng tạo của Đảng đã tạo ra bước đột phá mới, phát triển nông nghiệp toàn diện, hiệu quả, bền vững theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm phát huy ưu thế của nền nông nghiệp nhiệt đới gắn với giải quyết tốt các vấn đề nông dân, nông thôn. Khuyến khích tập trung ruộng đất, áp dụng tiến bộ khoa học, công nghệ, phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa lớn, có năng suất, chất lượng, hiệu quả cao. Gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ, mở rộng xuất khẩu. Xây dựng nông thôn mới theo hướng văn minh, giàu đẹp, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nông dân. Phát triển sản xuất nông nghiệp là nền tảng của chủ trương xây dựng và phát huy vai trò của giai cấp nông dân. Chương trình “tam nông” cần được triển khai trên tất cả các mặt: đào tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng nông thôn mới và tạo ra thiết chế pháp lý và trách nhiệm của cộng đồng đối với nông thôn. Cần có chính sách cụ thể nhằm ưu đãi, thu hút lao động trình độ cao về các địa phương... giai cấp nông dân là nhóm dân cư đông nhất ở nước ta hiện nay sinh sống hàng ngàn đời nay ở làng quê của mình, cùng với giai cấp công nhân và đội ngũ trí thức kết thành một khối thống nhất là động lực của cách mạng Việt Nam trong thời kỳ mới.

Khẳng định vai trò quan trọng của tầng lớp trí thức trong xã hội, các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lê-nin đã nhấn mạnh: giai cấp công nhân chỉ có thể hoàn thành sứ mạng lịch sử toàn thế giới của mình khi liên minh với các giai cấp và tầng lớp lao động khác, mà trước hết là với giai cấp nông dân, đội ngũ trí thức và lãnh đạo họ tiến hành cuộc đấu tranh cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta luôn nhất quán quan điểm lấy liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức làm nòng cốt của cách mạng. Điều này được thể hiện trong Chính cương, Điều lệ Đảng, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta và nhiều văn kiện nghị quyết khác của Đảng ta.

Hiện nay, đất nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng nền kinh tế tri thức, vấn đề xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ trí thức không chỉ có ý nghĩa to lớn trong việc bảo đảm nguồn lực con người lao động có chất lượng cao, mà còn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong toàn bộ chiến lược xây dựng và phát triển đất nước. Quán triệt sâu sắc yêu cầu khách quan đó, Đảng ta đã có nghị quyết chuyên đề về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, trong đó nhấn mạnh: “xây dựng đội ngũ trí thức vững mạnh là trực tiếp nâng tầm trí tuệ của dân tộc, sức mạnh của đất nước, nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng và chất lượng hoạt động của hệ thống chính trị. Đầu tư xây dựng đội ngũ trí thức là đầu tư cho phát triển bền vững”(5).

Nghị quyết Đại hội XI của Đảng đã chỉ rõ phương hướng: "Xây dựng đội ngũ trí thức lớn mạnh, có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Tôn trọng và phát huy tự do tư tưởng trong hoạt động nghiên cứu, sáng tạo. Trọng dụng trí thức trên cơ sở đánh giá đúng phẩm chất, năng lực và kết quả cống hiến. Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, đãi ngộ xứng đáng những cống hiến của trí thức. Có chính sách đặc biệt đối với nhân tài của đất nước. Coi trọng vai trò tư vấn, phản biện, giám định xã hội của các cơ quan nghiên cứu khoa học trong việc hoạch định đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước và các dự án phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội. Gắn bó mật thiết giữa Đảng và Nhà nước với trí thức, giữa trí thức với Đảng và Nhà nước"(6).

Trong thời đại ngày nay, trí thức ngày càng giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển của các quốc gia, dân tộc. Trí thức Việt Nam đang đứng trước những đòi hỏi mới, cả thời cơ lớn và cả những thách thức lớn. Trước yêu cầu phát triển đất nước, Đảng phải tiếp tục đổi mới và nâng cao năng lực lãnh đạo đối với trí thức, thấy rõ thực trạng đội ngũ trí thức nước nhà, có giải pháp đồng bộ xây dựng, phát triển một đội ngũ trí thức Việt Nam ngang tầm với yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong giai đoạn mới. Trước hết, cần nắm vững mục tiêu: "Đến năm 2020, xây dựng đội ngũ trí thức lớn mạnh, đạt chất lượng cao, số lượng đông và cơ cấu hợp lý, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước, từng bước tiến lên ngang tầm với trình độ của trí thức các nước tiên tiến trong khu vực và thế giới. Gắn bó vững chắc giữa Đảng và Nhà nước với trí thức, giữ trí thức với Đảng và Nhà nước, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc trên nền tảng liên minh công - nông - trí"(7). Trên cơ sở đó, không ngừng mở rộng dân chủ, phát huy sức mạnh tổng hợp của các cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội quyết tâm triển khai thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ: từng bước hoàn thiện môi trường và điều kiện thuận lợi cho hoạt động của trí thức; xây dựng chính sách trọng dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức; tạo chuyển biến căn bản trong đào tạo, bồi dưỡng trí thức; củng cố và phát triển các hội trí thức; tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với trí thức.

Có Đảng lãnh đạo, có liên minh công - nông - trí vững mạnh làm động lực phát huy sức mạnh đại đoàn kết dân tộc là bảo đảm vững chắc sự nghiệp đổi mới đất nước đi tới thắng lợi./.

(1) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương khóa X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008, tr.49-50.

(2) Đảng Cộng sản Việt Nam, Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 2011, tr.240-241.

(3) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008, tr. 125-126.

(4) Đảng Cộng sản Việt Nam, Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI. Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.241.

(5) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa X - “Về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008, tr.90-91.

(6) Đảng Cộng sản Việt Nam, Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về các Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr. 241-242.

(7) Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa X - “Về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2008, tr.90.