Từ những chỉ dẫn sâu sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến quan điểm nhất quán của Đảng Cộng sản Việt Nam đều khẳng định chân lý “Đoàn kết là sức mạnh vô địch”. Vấn đề có ý nghĩa chiến lược quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam chính là sự tham gia của đại đa số nhân dân với vai trò tiên phong của hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đối với thanh niên, Kết luận số 80/KL-TW, ngày 25-12-2013, của Bộ Chính trị khóa XI đã chỉ rõ: “Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tăng cường công tác giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, tư tưởng chính trị cho thanh niên, đấu tranh với các âm mưu lôi kéo, kích động thanh niên tham gia các hoạt động sai trái. Tiếp tục đổi mới phương thức tập hợp, mở rộng mặt trận đoàn kết thanh niên. Chú trọng xây dựng mô hình tổ chức và phương thức tập hợp thanh niên thông qua các mạng viễn thông, in-tơ-nét, thanh niên ở địa bàn dân cư và các doanh nghiệp mọi thành phần kinh tế”. Quán triệt và thực hiện nghiêm túc quan điểm trên, những năm qua, Đoàn và Hội đã tập trung nhiều giải pháp nhằm tiếp tục mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên, phát huy vai trò xung kích, sáng tạo xây dựng Tổ quốc Việt Nam giàu đẹp và văn minh.

Trước sự vận động nhanh chóng, đa dạng của thực tiễn đất nước và thế giới, trong tập hợp, đoàn kết thanh niên, Đoàn và Hội xác định lợi ích của thanh niên thống nhất với lợi ích của quốc gia - dân tộc. Nhu cầu phát triển của mỗi thanh niên không tách rời, không đối lập mà luôn thống nhất với khát vọng vươn lên của đất nước. Trong thời kỳ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân, khát vọng giải phóng dân tộc, giành độc lập, tự do, thống nhất và hòa bình là ngọn cờ quy tụ sự đoàn kết toàn dân tộc, trong đó có thanh niên. Trong thời kỳ đổi mới, khát khao dân giàu, nước mạnh, phát triển phồn vinh, hạnh phúc, văn minh là mẫu số chung mà mỗi thanh niên Việt Nam hướng đến. Nhất quán quan điểm về sự thống nhất đó, Đại hội đại biểu toàn quốc Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh lần thứ XI xác định mục tiêu: “Xây dựng lớp thanh niên thời kỳ mới có lý tưởng cách mạng, bản lĩnh chính trị vững vàng, giàu lòng yêu nước; có đạo đức, lối sống văn hóa, trách nhiệm, tuân thủ pháp luật, yêu chuộng hòa bình; có tri thức, sức khỏe, hoài bão và khát vọng vươn lên... Phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện, sáng tạo của thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. Đoàn xác định, thực hiện mục tiêu này chính là biểu hiện rõ nhất sự gắn kết, thống nhất mỗi bước tiến bộ của thanh niên với phát triển đất nước. Đây là mục tiêu có tính chất nguyên tắc phương pháp luận chỉ đạo toàn bộ quá trình mở rộng mặt trận tập hợp, đoàn kết thanh niên của Đoàn và Hội hiện nay.

Để thanh niên có trách nhiệm trong thực hiện thắng lợi mục tiêu nêu trên, Đoàn và Hội với chức năng, nhiệm vụ của mình trở thành mái nhà chung sát cánh, đồng hành, hỗ trợ thanh niên cả nước trong quá trình thực hiện mục tiêu thống nhất đó. Với sự nỗ lực từ nhiều phía, cùng với sự phát triển của đất nước, thanh niên có sự phát triển toàn diện, trình độ học vấn được nâng lên, tầm vóc và thể chất được cải thiện. Phần lớn thanh niên có trách nhiệm với bản thân, gia đình, xã hội, luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và con đường phát triển của đất nước, phát huy truyền thống cách mạng, thể hiện rõ lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc, có hành động thiết thực, cụ thể vì cộng đồng. Đảng, Nhà nước và nhân dân luôn đặt niềm tin sâu sắc vào thế hệ trẻ và đã có nhiều chủ trương, chính sách quan trọng, tạo điều kiện thuận lợi để chăm lo, giáo dục, bồi dưỡng, phát huy vai trò, trách nhiệm của thanh, thiếu niên. Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh tiếp tục có bước phát triển mới, thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm với thanh, thiếu niên và có đóng góp xứng đáng vào những thành tựu chung của đất nước.

Hiện nay, thanh niên Việt Nam trong độ tuổi từ 16 đến 30 có khoảng 22.600.000 người, chiếm 23,5% dân số cả nước. Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Thanh niên ngày càng có điều kiện, cơ hội học tập, tiếp cận với khoa học - công nghệ. Trình độ học vấn, tỷ lệ thanh niên được đào tạo chuyên môn, kỹ thuật có xu hướng ngày càng tăng; số lượng thanh niên Việt Nam học tập, lao động ở nước ngoài tăng nhanh. Cơ cấu lao động trẻ chuyển dịch mạnh theo hướng tăng số lao động trong khu vực công nghiệp và dịch vụ, trong các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và giảm số lao động trong khu vực nông nghiệp. Đại bộ phận thanh niên hiện nay tiếp tục phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc, có chí tiến thủ, khát vọng vươn lên lập thân, lập nghiệp. Lòng nhân ái, tính tích cực chính trị - xã hội và tinh thần xung kích, tình nguyện của thanh niên ngày càng được khơi dậy mạnh mẽ; đã và đang xuất hiện lớp thanh niên tiên tiến, đi đầu và thành công trong học tập, lao động, sản xuất và kinh doanh. Số lượng thanh niên Việt Nam có xu hướng giảm dần qua từng năm, cùng với tốc độ già hóa của dân số Việt Nam tạo nên thách thức lớn cho việc tận dụng nguồn nhân lực trẻ trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Bám sát Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng, với sự nỗ lực cố gắng của đông đảo đoàn viên, thanh niên và các cấp bộ đoàn, công tác đoàn và phong trào thanh, thiếu nhi đã đạt được những kết quả quan trọng. Nhiều nhân tố mới, điển hình tiên tiến trong thanh niên được phát triển, tôn vinh, góp phần tạo dựng hình ảnh đẹp về lớp thanh niên Việt Nam thời kỳ mới; thông qua triển khai các phong trào hành động cách mạng của Đoàn đã đạt được những kết quả nhất định. Các cấp bộ đoàn đã có nhiều giải pháp để mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên thông qua các phong trào hành động cách mạng, chăm lo công tác xây dựng Đoàn và các tổ chức của thanh niên Việt Nam ngày càng vững mạnh.

Gắn kết mỗi bước tiến bộ của thanh niên, Đoàn và Hội hướng vào việc huy động nguồn lực phục vụ sự nghiệp đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước. Đây chính là mẫu số chung, quy tụ sự phát triển của mỗi thanh niên trong đại gia đình quốc gia - dân tộc. Các phong trào hành động cách mạng được phát động, triển khai thực hiện rộng rãi trong đội ngũ đoàn viên, thanh niên cả nước là hình thức, môi trường tập hợp, đoàn kết thanh niên phát triển. Phong trào “Xung kích, tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” trước đây với các nội dung chính, như xung kích phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế; xung kích, tình nguyện vì cuộc sống cộng đồng; xung kích bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội; xung kích lao động sáng tạo, làm chủ khoa học - công nghệ; xung kích bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và 3 phong trào hành động cách mạng “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc” do Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI năm 2017 phát động, tiếp tục có những bước phát triển mới, thể hiện rõ nét vai trò xung kích, tinh thần tình nguyện, sáng tạo của thanh niên trong phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, đóng góp tích cực vào quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; đồng thời, tạo môi trường thực tiễn phong phú, rộng lớn để phát huy, rèn luyện đoàn viên, thanh niên.

Các phong trào gắn với từng khối đối tượng thanh niên được xây dựng và triển khai theo hướng coi trọng và phát huy nhiệm vụ chuyên môn, thế mạnh của từng khối đối tượng, vận động thanh niên thi đua hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của địa phương, cơ quan, đơn vị. Thanh niên trong trường học triển khai các phong trào thi đua học tập tốt, rèn luyện tốt, thể lực tốt góp phần xây dựng xã hội học tập, phát triển nguồn nhân lực trẻ. Công chức, viên chức trẻ thi đua triển khai phong trào “3 trách nhiệm”, tích cực tham gia cải cách hành chính, phục vụ người dân và doanh nghiệp. Thanh niên công nhân thi đua lao động, sản xuất, tích cực rèn luyện tay nghề, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, bảo đảm an toàn lao động. Lực lượng thanh niên xung phong đã đảm nhận, triển khai thực hiện 12 dự án Làng Thanh niên lập nghiệp ở khu vực biên giới, các xã đặc biệt khó khăn... Đội ngũ doanh nhân trẻ đã luôn cố gắng vượt qua khó khăn, tiếp tục đổi mới sáng tạo, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, tiếp cận nhanh với những thành tựu khoa học - công nghệ.

Bên cạnh đó, phong trào “Đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp” trước đây và hiện nay là 3 chương trình đồng hành với thanh niên: “Đồng hành với thanh niên trong học tập”; “Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp”; “Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần” được đẩy mạnh triển khai trong toàn hệ thống, mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần giải quyết ngày càng tốt hơn nhu cầu, nguyện vọng, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của thanh niên; huy động được các nguồn lực xã hội hỗ trợ thanh niên trong học tập, lập thân, lập nghiệp, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần, phát triển kỹ năng xã hội.

Công tác xây dựng Đoàn vững mạnh, mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên được chú trọng, vai trò nòng cốt chính trị của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đối với Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam và các tổ chức thành viên của Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam được tăng cường. Nội dung, phương thức đoàn kết, tập hợp thanh niên ngày càng phong phú, đa dạng, có nhiều đổi mới, hướng tới nhu cầu và nguyện vọng chính đáng của thanh niên, trong đó các hình thức tập hợp thanh niên qua các câu lạc bộ, tổ, đội, nhóm, tập hợp thanh niên theo sở thích, chuyên môn là những phương thức chủ yếu. Các hoạt động bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của thanh niên, hỗ trợ, chăm lo cho thanh niên công nhân, thanh niên ở khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước, thanh niên là người dân tộc thiểu số, thanh niên là tín đồ tôn giáo... được quan tâm, chú trọng hơn, việc tập hợp thanh niên học tập, công tác, lao động ở nước ngoài cũng có chuyển biến tích cực.

Có thể khẳng định rằng, các tổ chức của thanh niên do Đoàn làm nòng cốt chính trị tiếp tục có bước phát triển mới, mở rộng tầm ảnh hưởng, triển khai hiệu quả nhiều phong trào, cuộc vận động, qua đó thu hút, tập hợp rộng rãi thanh niên tham gia. Hiện nay, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam có trên 9,9 triệu hội viên; Hội Sinh viên Việt Nam có hơn 1,3 triệu hội viên; Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam có gần 9.000 hội viên; Hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam có trên 80.000 hội viên và thành lập Câu lạc bộ Thanh niên khuyết tật Việt Nam, Câu lạc bộ Nghệ sĩ trẻ trực thuộc Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam; tỷ lệ đoàn kết, tập hợp thanh niên hiện nay đạt 62,6%.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, vẫn còn những thành phần và khu vực thanh niên mà tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam chưa tập hợp được. Đó là học sinh, sinh viên học tập tại một số trường tư thục, các trường có vốn đầu tư nước ngoài; đoàn viên, thanh niên trong các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; thanh niên lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, lao động tự do trên địa bàn dân cư; thanh niên là người dân tộc thiểu số, thanh niên là tín đồ tôn giáo và thanh niên Việt Nam ở những nơi chưa có tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam.

Để củng cố, mở rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên, phát huy vai trò xung kích, sáng tạo, tình nguyện xây dựng Tổ quốc Việt Nam giàu đẹp và văn minh đòi hỏi hoạt động của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam phải thực sự hấp dẫn và thu hút được thanh niên, làm cho thanh niên và người trẻ tuổi đến với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam một cách tự nguyện. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam cần đổi mới từ việc củng cố chất lượng đội ngũ cán bộ và mô hình tổ chức, phương thức hoạt động cho tới nâng cao tính thiết thực, hiệu quả và sức hấp dẫn của từng phong trào hành động cách mạng, với các giải pháp cụ thể sau:

Một là, đổi mới và nâng cao hiệu quả các phong trào hành động cách mạng nhằm phát huy vai trò xung kích, tình nguyện, sáng tạo của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các cấp bộ đoàn phát huy tinh thần thanh niên xung kích trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị và tập trung triển khai tốt 3 phong trào hành động cách mạng: “Thanh niên tình nguyện”, “Tuổi trẻ sáng tạo”, “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc” trong từng nhóm đối tượng, tiếp tục duy trì các phong trào đặc thù.

Hai là, tập trung triển khai đồng bộ hiệu quả 3 chương trình đồng hành với thanh niên: “Đồng hành với thanh niên trong học tập”; “Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập nghiệp”; “Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần”, góp phần phát triển thanh niên toàn diện, khẳng định vai trò của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam trong bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của thanh niên; quan tâm chăm lo, hỗ trợ các nhu cầu, nguyện vọng chính đáng, hợp pháp, thiết thân của thanh niên.

Ba là, đa dạng hóa loại hình và phương thức tập hợp thanh niên theo sở thích, chuyên môn, nghề nghiệp,... đặc biệt là tại cấp cơ sở; hướng dẫn thành lập các câu lạc bộ, đội, nhóm phù hợp với các thành phần thanh niên ở một số ngành, nghề thu hút sự quan tâm của thanh niên, như văn nghệ sĩ trẻ, vận động viên trẻ, hướng dẫn viên du lịch trẻ... Xác lập các giải pháp tập hợp vào tổ chức Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam các thành phần thanh niên đang sinh hoạt trong các loại hình, đội, nhóm, như cộng đồng mạng, diễn đàn mạng, nhóm thanh niên có sở thích làm công tác xã hội, thanh niên đang làm việc tại các khu cao ốc, văn phòng, lao động tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước, thanh niên ở các khu đô thị mới, khu chung cư...

Bốn là, phát huy vai trò nòng cốt chính trị của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đối với Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam, Hội Sinh viên Việt Nam và các tổ chức thành viên tập thể của Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam; phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ Đoàn và Hội, đoàn viên, hội viên trong công tác đoàn kết, tập hợp thanh niên. Các tổ chức của thanh niên Việt Nam là mặt trận xã hội rộng rãi, là cánh tay nối dài của tổ chức Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trong tập hợp, định hướng, dẫn dắt hoạt động phong trào thanh niên. Các tổ chức của thanh niên Việt Nam cần đa dạng các hình thức tập hợp thanh niên, tiếp cận và tổ chức các nội dung, hoạt động hỗ trợ phù hợp với từng đối tượng thanh niên, xuất phát từ các nhu cầu cơ bản của thanh niên; đồng thời triển khai các giải pháp thiết thực trong tập hợp và hỗ trợ thanh niên là người dân tộc thiểu số, thanh niên là tín đồ tôn giáo, thanh niên các khu công nghiệp, khu chế xuất, doanh nghiệp ngoài nhà nước và thanh niên Việt Nam ở nước ngoài; kết nối, phát huy tài năng trẻ trên các lĩnh vực, trí thức trẻ Việt Nam ở ngoài nước tham gia hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam gắn với sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

Năm là, triển khai các giải pháp đồng bộ để xây dựng tổ chức Đoàn thanh niên vững mạnh về tư tưởng, chính trị, tổ chức và hành động. Trong công tác xây dựng Đoàn, chất lượng cán bộ đoàn là trọng tâm và nâng cao chất lượng cơ sở đoàn là khâu đột phá. Chú trọng phát hiện, đào tạo, bồi dưỡng, tuyên dương các điển hình tiên tiến từ thực tiễn phong trào, tạo hiệu ứng lan tỏa đến các đối tượng thanh niên. Phát huy vai trò của các nhân sĩ, trí thức, văn nghệ sĩ, vận động viên, người nổi tiếng trong xã hội để đoàn kết, tập hợp thanh niên. Tham mưu cơ chế, chính sách đối với tài năng trẻ, xem đây là một giải pháp tích cực cho quan điểm tập hợp thanh niên thông qua điển hình xuất sắc. Tiếp tục nghiên cứu đổi mới mô hình và tổ chức hoạt động của Đoàn đáp ứng yêu cầu của tình hình mới, mà trọng tâm là tổ chức đoàn trên địa bàn dân cư.

Trước yêu cầu, nhiệm vụ của đất nước trong quá trình đổi mới toàn diện, hội nhập quốc tế và phát triển, với vai trò xung kích, sáng tạo, là trường học xã hội chủ nghĩa của tuổi trẻ Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tiếp tục kiên trì đoàn kết, tập hợp rộng rãi mọi thành phần thanh niên và các tổ chức thanh niên Việt Nam trong và ngoài nước với mục tiêu xây dựng lớp thanh niên “vừa hồng”,  “vừa chuyên”, có ước mơ, hoài bão, khát vọng vươn lên lập thân, kiến quốc, cùng phấn đấu góp phần thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”./.