1- Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặc biệt coi trọng vai trò của đội ngũ cán bộ, luôn đặt công tác cán bộ lên vị trí hàng đầu trong các công tác của Đảng và Nhà nước. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng chỉ dạy: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”, “Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”(1). Từ khi ra đời đến nay, Đảng Cộng sản Việt Nam đã kiên trì thực hiện nguyên tắc Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ, đi đôi với phát huy trách nhiệm của tổ chức và người đứng đầu các tổ chức trong hệ thống chính trị, giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ và quyết định tập thể về công tác cán bộ. Mọi nội dung, phương pháp lãnh đạo của Đảng trong công tác cán bộ được bảo đảm bằng tổ chức, quy chế nên đã góp phần đổi mới cách nghĩ, cách làm và khắc phục đáng kể những hạn chế, tồn tại trong công tác cán bộ. Đảng Cộng sản Việt Nam đã xây dựng được một hệ thống quy chế, quy trình công tác cán bộ. Công tác cán bộ đã bám sát nhiệm vụ chính trị, cụ thể hóa được nhiều chủ trương giải pháp lớn. Đội ngũ cán bộ đã có bước trưởng thành và tiến bộ về nhiều mặt, đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm, số đông cán bộ giữ vững được bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức lối sống lành mạnh, gắn bó với nhân dân. Đó là một bước tiến đáng kể trong công tác cán bộ.

Tuy nhiên, công tác xây dựng Đảng vẫn còn không ít hạn chế, yếu kém, thậm chí có những yếu kém, khuyết điểm kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ chậm được khắc phục, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng; nếu không được sửa chữa sẽ là thách thức đối với vai trò lãnh đạo của Đảng và sự tồn vong của chế độ. Công tác cán bộ vẫn chưa khắc phục được một số hạn chế mà phần lớn thuộc yếu tố chủ quan mà Trung ương đã thẳng thắn chỉ rõ trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII: “Đánh giá, bố trí, sử dụng cán bộ còn nể nang, cục bộ. Một số cơ chế, chính sách trong đề bạt, bổ nhiệm cán bộ chưa công bằng; chính sách tiền lương, nhà ở chưa tạo được động lực cống hiến cho cán bộ, công chức”. “Công tác quản lý cán bộ, đảng viên còn thiếu chặt chẽ. Nguyên tắc tập trung dân chủ ở nhiều nơi bị buông lỏng; nguyên tắc tự phê bình và phê bình thực hiện không nghiêm, chưa có cơ chế để bảo vệ người đấu tranh phê bình”(2). Trong 9 biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị hiện nay thì có 2 biểu hiện liên quan đến công tác cán bộ; trong 9 biểu hiện về suy thoái đạo đức, lối sống, thì có 1 biểu hiện hết sức nguy hiểm, đó là tình trạng: “Thao túng trong công tác cán bộ; chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy luân chuyển, chạy bằng cấp, chạy tội... Sử dụng quyền lực được giao để phục vụ lợi ích cá nhân hoặc để người thân, người quen lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để trục lợi”(3).

Có thể khẳng định, Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII đã “điểm mặt, chỉ tên” những biểu hiện yếu kém liên quan đến công tác cán bộ; đồng thời đặt ra yêu cầu cao với từng cấp ủy, tổ chức đảng trong việc quyết liệt chỉnh đốn để công tác cán bộ đạt mục tiêu tổng quát là: “Kiên quyết khắc phục những yếu kém trong công tác cán bộ và quản lý cán bộ; xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức, trách nhiệm, năng lực và động cơ đúng đắn, thực sự tiên phong, gương mẫu, luôn đặt lợi ích của tập thể, quốc gia, dân tộc lên trên lợi ích cá nhân, thực sự là cán bộ của dân, phục vụ nhân dân..”(4).

2- Quán triệt Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII trong tình hình hiện nay, để nâng cao chất lượng công tác cán bộ, cần thực hiện đồng bộ các nội dung giải pháp sau đây:

Một là, tạo sự chuyển biến sâu sắc về nhận thức, đề cao trách nhiệm của cấp ủy, cán bộ chủ trì và đội ngũ cán bộ các cấp trong công tác cán bộ. Chú trọng công tác tuyên truyền, giáo dục, rèn luyện phong cách làm việc khoa học, cụ thể, sâu sát cơ sở cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Đây là kim chỉ nam cho nhận thức và hành động của cả hệ thống chính trị và toàn dân. Khắc phục quan niệm, cách làm hình thức, hời hợt, cảm tính, chung chung, chỉ nêu ưu điểm, thành tích, tránh né nêu khuyết điểm hoặc nếu có, thì cũng nêu những khuyết điểm nhỏ nhặt không đáng nói. Chú trọng xây dựng, tuyên truyền, nhân rộng những mô hình mới, điển hình tiên tiến, lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực trong công tác cán bộ.

Hai là, tập trung đổi mới mạnh mẽ các khâu, các bước của công tác cán bộ.

Có thể thấy, quy trình hiện nay là phù hợp với sự vận động của thực tiễn, tuy nhiên ít nhiều đã bị lợi dụng để phục vụ những toan tính, lợi ích cá nhân, lợi ích nhóm. Do đó, cần sớm nghiên cứu có những thay đổi nhất định để xây dựng một quy trình phù hợp.

Trước hết, phải đặc biệt coi trọng khâu đánh giá cán bộ. Bởi có đánh giá đúng cán bộ thì mới quy hoạch, bố trí, sắp xếp và sử dụng đúng cán bộ, tạo điều kiện cho họ phát huy được năng lực trong hoạt động thực tiễn. Nếu đánh giá không đúng sẽ có kết quả ngược lại và không những thế, còn nảy sinh những bất lợi không đáng có về tư tưởng, đoàn kết nội bộ, động lực phấn đấu,... ngay trong đội ngũ cán bộ, ảnh hưởng trực tiếp đến việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị và sự phát triển của cơ quan, đơn vị. Thực tiễn cho thấy, đây cũng là khâu yếu nhất trong công tác cán bộ hiện nay. Có nhiều nguyên nhân, nhưng nguyên nhân chính là do một số cấp ủy và người đứng đầu chưa nhận thức đúng tầm quan trọng của khâu này; từ đó dẫn tới việc thực hiện một cách hình thức, đánh giá không đúng thực chất. Để thực hiện tốt khâu này, trước hết, các cấp ủy cần khắc phục những nhận thức chưa đúng; phải hết sức công tâm, khách quan, thẳng thắn, không nể nang, né tránh. Quy trình đánh giá cán bộ phải bảo đảm đánh giá công khai, minh bạch, trung thực, khách quan, toàn diện để đánh giá, phân loại cho được cán bộ. Căn cứ vào tiêu chuẩn, nắm vững và hiểu biết một cách toàn diện, từ tâm lý lứa tuổi, tâm lý giai cấp đến quá trình phấn đấu rèn luyện của mỗi cán bộ, đảng viên. Tôn trọng sự thật, tôn trọng nhân cách, cá tính riêng của mỗi người; không giấu giếm, đối tượng được đánh giá phải được biết những ý kiến nhận xét của cấp có thẩm quyền đối với bản thân mình; nếu cần có thể được đối thoại, chất vấn.

Không chỉ coi trọng đánh giá cán bộ, mà khâu quan trọng tiếp theo được Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII chỉ rõ là: “Hằng năm, hoặc khi chuẩn bị đề bạt, luân chuyển, điều động công tác đối với cán bộ, tiêu chí quan trọng để đánh giá, xếp loại tổ chức và cán bộ, đảng viên, là Chương trình hành động của tập thể và cá nhân; kết quả thực hiện nhiệm vụ được giao; kết quả thực hiện cam kết rèn luyện, giữ gìn phẩm chất đạo đức, lối sống; tự phê bình và phê bình; sự nêu gương của cán bộ lãnh đạo, quản lý...”(5). Trong đó, tiếp tục đẩy mạnh và nâng cao công tác quy hoạch cán bộ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trước mắt và lâu dài. Cần thận trọng, nghiên cứu kỹ cả trong xây dựng và thực hiện quy hoạch; phấn đấu để thực hiện việc đề bạt, bổ nhiệm theo quy hoạch; vận dụng linh hoạt, sáng tạo; tránh cả khuynh hướng cứng nhắc, máy móc và khuynh hướng không coi trọng đúng mức công tác quy hoạch, dẫn tới tùy tiện, vô nguyên tắc. Quy hoạch cán bộ phải gắn với các khâu khác của công tác cán bộ, bảo đảm chặt chẽ, đồng bộ, liên thông giữa các cấp. Tăng cường việc luân chuyển cán bộ lãnh đạo, quản lý trong quy hoạch từ các cơ quan Trung ương về địa phương, từ các địa phương về Trung ương và từ địa phương này sang địa phương khác để khắc phục tình trạng cục bộ, khép kín trong công tác cán bộ. Bên cạnh đó, cần sắp xếp lại bộ máy, tinh giản biên chế gắn với cải cách chế độ công vụ, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và đổi mới chính sách tiền lương; đẩy mạnh cải cách hành chính trong Đảng; rà soát, sửa đổi, hoàn thiện các quy định nhằm tăng cường quản lý chặt chẽ cán bộ, đảng viên; sớm xây dựng chiến lược tiến cử, trọng dụng nhân tài...

Ba là, thực hiện dân chủ trong các khâu của công tác cán bộ đi đôi với phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu các tổ chức.

Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ theo nguyên tắc tập trung dân chủ, đồng thời phát huy trách nhiệm của các tổ chức và cán bộ chủ trì đối với công tác cán bộ. Nguyên tắc tập trung dân chủ là điều kiện quan trọng hàng đầu của việc quy hoạch, đào tạo, đánh giá, sử dụng đúng đắn đội ngũ cán bộ. Thực hiện nguyên tắc này nhằm giữ vững vai trò lãnh đạo của các tổ chức đảng, phát huy trí tuệ, kiến thức và kinh nghiệm của mọi cán bộ, đảng viên tham gia xây dựng đội ngũ cán bộ. Để có những quyết sách, quyết định đúng thì cần phải phát huy dân chủ trong các khâu của công tác cán bộ, lắng nghe ý kiến của quần chúng, của cấp dưới và phát huy trách nhiệm của người đứng đầu. Hiện nay, có tình trạng việc phân cấp trách nhiệm, thẩm quyền của người đứng đầu về cán bộ chưa rõ ràng, còn chồng chéo, chưa thể hiện được trách nhiệm giữa cá nhân và tập thể, giữa tập trung và dân chủ. Vì vậy, tinh thần trách nhiệm, ý thức trước nhiệm vụ được giao của người đứng đầu có tác dụng thúc đẩy và tạo lực cho những bước tiến của cơ quan, đơn vị hoặc ngược lại. Người đứng đầu cấp ủy phải là tấm gương sáng về đạo đức, lối sống, tác phong công tác, tấm gương về phẩm chất, năng lực để toàn cơ quan, đơn vị noi theo. Người đứng đầu cơ quan, đơn vị có trọng trách lớn trước mọi thành công hay thất bại trong mọi hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, đơn vị. Muốn phát huy và nâng cao ý thức, tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu, trước hết tự bản thân người đứng đầu phải xác định rõ vai trò, vị trí của mình trước tập thể. Gương mẫu, nghiêm chỉnh chấp hành đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và chỉ đạo của cấp trên; tổ chức, điều hành cơ quan, đơn vị thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, có chất lượng và đúng thời hạn được giao; tự mình phải chịu trách nhiệm chính trong việc ra các quyết định, chủ trương, giải pháp cần thiết để hoàn thành nhiệm vụ và chịu trách nhiệm về quyết định đó.

Bốn là, thường xuyên bồi dưỡng nâng cao phẩm chất và năng lực về công tác cán bộ cho cấp ủy, đội ngũ cán bộ chủ trì, cơ quan chức năng làm công tác cán bộ.

Đây là đội ngũ có vai trò rất quan trọng trong xây dựng đội ngũ cán bộ, trong việc đánh giá, sắp xếp, bố trí, bổ nhiệm, đề bạt cán bộ. Người làm công tác cán bộ cho dù với vai trò quyết định, tham gia hay tham mưu về tổ chức cán bộ thì công việc của họ vẫn có cái chung nhất là công tác về con người, với con người và với từng người. Do vậy, đội ngũ này phải thật sự là những người hội đủ cả đức lẫn tài, phải vừa có tâm vừa có tầm; phải biết nhìn xa, trông rộng, phải hiểu biết về con người, thực sự quan tâm và yêu thương cán bộ, phải thật sự vô tư trong sáng. Trên hết, người làm công tác cán bộ phải luôn lấy việc hoàn thành nhiệm vụ chính trị của cơ quan, đơn vị mình là căn cứ quan trọng nhất để tiến hành công tác cán bộ. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, đội ngũ này phải vì việc mà đặt người, chứ không vì người mà đặt việc, công việc đòi hỏi đến đâu thì bố trí người đến đó. Mọi việc phải tìm được người thích hợp nhất. Người làm công tác tổ chức cán bộ, phải được đào tạo, huấn luyện nghiệp vụ về công tác này.... Muốn hiểu biết đúng những phải trái ở người khác, hiểu biết cán bộ, thì đội ngũ lãnh đạo và làm công tác tổ chức cán bộ, trước hết phải biết rõ sự phải trái của mình, không hiểu được mình thì khó mà có thể hiểu người. Đội ngũ này phải biết sửa chữa khuyết điểm của mình, phải thật sự công tâm, khách quan, phải xác định rõ công tác cán bộ không phải là việc riêng ai, mà là việc chung cho nhân dân, cho đất nước; phải có bản lĩnh và am hiểu, thực hiện đúng quy trình, quy chế trong công tác cán bộ. Cấp ủy, thủ trưởng cơ quan có thẩm quyền phải có chính sách khen thưởng, kỷ luật bố trí cán bộ cho thoả đáng, những ai được đánh giá là có phẩm chất tốt, nhiều thành tích xuất sắc trong thực hiện nhiệm vụ thì phải được khen thưởng, được xem xét giới thiệu vào cấp ủy, bổ nhiệm chức vụ cao hơn, được nâng bậc lương sớm… để động viên khuyến kích. Trái lại người mắc nhiều khuyết điểm, phải kiểm tra làm rõ và xử lý kỷ luật nghiêm minh, có thể miễn nhiệm chức vụ không chờ đến hết nhiệm kỳ hoặc hết thời hạn bổ nhiệm. Theo đó, việc lựa chọn, bố trí cán bộ cơ quan chức năng làm công tác tổ chức, cán bộ cần bảo đảm có phẩm chất tốt, trước hết có phẩm chất chính trị vững vàng, trung thực, có ý thức tổ chức kỷ luật cao, có kiến thức và trình độ tổng kết, có năng lực tham mưu, có kinh nghiệm về công tác đảng, có phong cách làm việc dân chủ, khoa học, có quan điểm và tác phong công tác đúng đắn. Không để những người thiếu vững vàng về chính trị, thiếu trung thực không công tâm, kém năng lực làm công tác cán bộ ở cơ quan cán bộ. Cần có những cuộc điều tra khảo sát lấy ý kiến các đơn vị về tình hình cơ quan cán bộ và những người chuyên trách làm công tác cán bộ, trên cơ sở đó có biện pháp xây dựng cơ quan cán bộ vững mạnh; bảo đảm cơ quan cán bộ thực sự làm chuẩn mực để các đơn vị học tập noi theo; đồng thời cần trang bị các phương tiện quản lý và làm việc hiện đại cho cơ quan tổ chức cán bộ./.

-------------------------------------------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội, 2011, T.4, tr. 309, 313

(2), (3), (4), (5) Xem: http://tuoitre.vn/tin/chinh-tri-xa-hoi/20161031/toan-van-nghi-quyet-trung-uong-4-khoa-xii/1211059.html