Nhìn lại một năm phát triển vừa qua, có thể thấy đến nay kinh tế của Thành phố Hồ Chí Minh đã và đang đạt được nhiều kết quả quan trọng, tạo tiền đề cho sự phát triển nhanh theo hướng bền vững cho những năm tiếp theo.

Những kết quả quan trọng đạt được 

Năm 2013, tăng trưởng kinh tế của Thành phố Hồ Chí Minh đã có dấu hiệu phục hồi; cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng định hướng, từng bước chuyển đổi mô hình tăng trưởng và tái cấu trúc kinh tế; tăng dần tỷ trọng 4 ngành công nghiệp trọng yếu và giá trị tăng thêm của 9 ngành dịch vụ; phát triển nông nghiệp đô thị. Trong 25 chỉ tiêu của năm 2013, có 6 chỉ tiêu vượt kế hoạch, 15 chỉ tiêu đạt kế hoạch và 4 chỉ tiêu chưa đạt (gồm tốc độ tăng trưởng GDP, tổng nguồn vốn đầu tư phát triển toàn xã hội, tốc độ tăng kim ngạch xuất khẩu, tỷ lệ xử lý nước thải y tế), cụ thể: GDP Thành phố ước đạt 764.444 tỷ đồng, tăng 9,3%, cao hơn năm 2012 (tăng 9,2%); GDP bình quân đầu người ước đạt 4.513 USD/người, vượt kế hoạch đề ra 4.000 USD/người; kim ngạch xuất khẩu cả năm ước đạt 26.330 triệu USD, giảm 5% (cùng kỳ năm 2012 tăng 6,2%); kim ngạch nhập khẩu ước đạt 25.700 triệu USD, tăng 13,2% so cùng kỳ (cùng kỳ giảm 4%). Đáng chú ý, bằng sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, từ năm 2009 đến nay, Thành phố đã giúp trên 130.000 hộ nghèo vượt khó, vươn lên, nâng thu nhập vượt qua mức 12 triệu đồng/người/năm; kéo giảm số hộ nghèo từ 8,4% đầu năm 2009 xuống còn khoảng 1%, hoàn thành cơ bản mục tiêu giai đoạn 3 sớm hơn 2 năm so với dự kiến.

Công tác quản lý và phát triển đô thị cũng có những chuyển biến trên một số mặt nhất định, đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng đô thị đạt kết quả thiết thực; công tác quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng được tăng cường. Các lĩnh vực văn hóa, xã hội, giáo dục và đào tạo, chăm sóc sức khỏe nhân dân đã có tiến bộ; các cấp, các ngành trong Thành phố cũng thực hiện khá tốt chính sách xã hội, bảo đảm an sinh xã hội. Công tác giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới trên địa bàn Thành phố cũng được triển khai quyết liệt và mang lại kết quả tích cực. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Cải cách hành chính, cải cách tư pháp, phòng, chống tham nhũng, lãng phí được tăng cường theo hướng hiệu quả. Công tác đối ngoại từng bước khẳng định vai trò quan trọng trong việc góp phần tạo môi trường thuận lợi để Thành phố mở rộng quan hệ và phát triển.

Vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức

Theo nhận định của Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Lê Hoàng Quân, tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2013 có dấu hiệu phục hồi nhưng chưa đạt kế hoạch đề ra; nguồn vốn chi cho đầu tư phát triển tiếp tục gặp khó khăn do nguồn thu ngân sách bị ảnh hưởng khi thực hiện các chính sách miễn, giảm, gia hạn thuế để hỗ trợ doanh nghiệp; lạm phát tuy được kiềm chế nhưng vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ tăng trở lại; nợ xấu chưa giải quyết cơ bản. Chất lượng tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng, tái cấu trúc kinh tế thành phố còn chậm; xuất khẩu giảm, đầu tư xã hội tăng thấp. Hoạt động sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp gặp khó khăn, hàng tồn kho lớn, thị trường bất động sản đình trệ. Công tác quản lý và phát triển đô thị còn nhiều bất cập; việc giải quyết những vấn đề bức xúc của nhân dân về giảm ùn tắc giao thông, giảm tai nạn giao thông, giảm ngập nước, giảm ô nhiễm môi trường vẫn còn hạn chế.

Bên cạnh đó, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu phát triển và hội nhập quốc tế; khoa học - công nghệ chưa thật sự là động lực thúc đẩy phát triển. Một số vấn đề văn hóa, xã hội bức xúc chậm được khắc phục; kết quả giảm nghèo chưa bền vững, nguy cơ tái nghèo cao; đời sống của nhân dân còn nhiều khó khăn. Tình hình an ninh - chính trị, trật tự an toàn xã hội còn diễn biến phức tạp; công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí chưa đạt được mục tiêu đề ra, vẫn còn tồn tại tình trạng thiếu trách nhiệm, gây phiền hà, nhũng nhiễu, vòi vĩnh, tiêu cực của một bộ phận cán bộ, công chức trong quan hệ với tổ chức, doanh nghiệp và công dân, cũng như trong thực thi công vụ.

Một số bài học kinh nghiệm rút ra từ thực tiễn

Từ những kết quả đạt được và tồn tại, hạn chế trong thực tiễn, Đảng bộ Thành phố đã rút ra những bài học kinh nghiệm sau: 

1. Chú trọng nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, dự báo tình hình, mạnh dạn kiến nghị các cơ chế, chính sách có tính đột phá sát với tình hình đặc thù của Thành phố để kiến nghị Trung ương xem xét, cho phép thực hiện thí điểm; phối hợp chặt chẽ với các địa phương trng Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; đóng góp cho Trung ương hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân.

2. Không ngừng làm tốt việc nghiên cứu và đổi mới mạnh mẽ phương thức lãnh đạo của Thành ủy và các cấp ủy đối với hệ thống chính trị; đổi mới cơ chế quản lý, phát huy mạnh mẽ, nâng cao vai trò điều hành, phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền ở địa phương, cơ quan, đơn vị với tinh thần đổi mới tư duy, quyết tâm chính trị cao, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đề ra chủ trương đột phá trong lĩnh vực được phân công phụ trách.

3. Tăng cường phối hợp giữa Thành phố với các bộ, ngành trung ương, giữa các địa phương, đơn vị trực thuộc Thành phố, quyết liệt chỉ đạo, kiểm tra thực hiện đến nơi, đến chốn các nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra; bám sát thực tiễn, nắm bắt tình hình, lấy hiệu quả của việc đề ra chủ trương, cơ chế, chính sách chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển sản xuất - kinh doanh, giải quyết những vấn đề bức xúc của nhân dân,… làm thước đo thực hiện nhiệm vụ chính trị của các cấp ủy, chính quyền, mặt trận, đoàn thể chính trị - xã hội, góp phần duy trì và vun đắp mối quan hệ mật thiết giữa Đảng bộ với nhân dân.

4. Phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, các cơ quan thông tin, báo chí trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân; phát huy vai trò gương mẫu của cán bộ, đảng viên, trân trọng lắng nghe, gợi mở, phát huy, nhân rộng sức sáng tạo của nhân dân ở cơ sở qua phong trào hành động cách mạng, phong trào thi đua yêu nước, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân; làm tốt công tác thông tin, tuyên truyền tạo sự đồng thuận xã hội trong việc xây dựng và thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước.

5. Trong điều kiện ngân sách nhà nước còn khó khăn, toàn Đảng bộ, chính quyền Thành phố luôn quan tâm dành nguồn lực bảo đảm an sinh xã hội, đồng thời, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị Thành phố thực hiện tích cực, sáng tạo, hiệu qủa nhiều chính sách xã hội theo phương châm “phát huy sức dân, chăm lo cho dân”, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ Thành phố.

Tập trung tháo gỡ khó khăn, tái cấu trúc kinh tế để duy trì tăng trưởng nhanh và bền vững

Hội nghị lần thứ 16 Ban Chấp hành Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh khóa IX đã thông qua các chỉ tiêu chủ yếu giai đoạn 2014 - 2015 là: Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm nội địa (GDP) đạt từ 10,5% - 11%/năm; tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng của ngành dịch vụ bình quân từ 12% - 12,5%/năm; tốc độ tăng trưởng giá trị gia tăng của ngành công nghiệp bình quân từ 8,5% - 9%/năm; tốc độ tăng trưởng giá trị của ngành nông nghiệp bình quân 5%/năm; 100% hộ dân Thành phố được cấp nước sạch, hợp vệ sinh vào cuối năm 2014.

Để hoàn thành và đạt các mục tiêu đã đề ra, đòi hỏi các ngành, các cấp trong toàn Thành phố tập trung khắc phục tồn tại, vướng mắc, nắm chắc tình hình để chủ động ứng phó, thực hiện quyết liệt và có hiệu quả các nhiệm vụ giải pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, toàn hệ thống chính trị của Thành phố phải làm tốt việc nắm bắt diễn biến tình hình, chủ động phối hợp với các bộ, ngành của Trung ương, nghiêm túc triển khai thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp, đặc biệt là cải cách hành chính gắn với thực hiện hiệu quả các cơ chế, chính sách hỗ trợ, tháo gỡ, đồng hành cùng doanh nghiệp vượt qua khó khăn, phát triển sản xuất - kinh doanh, khai thác, mở rộng thị trường và đầu tư, đổi mới thiết bị, công nghệ. Các cấp ủy đảng, chính quyền, mặt trận phải gắn bó mật thiết hơn với nhân dân; phát huy sức mạnh đoàn kết, nghĩa tình, chung sức vượt khó,… Nắm chắc tình hình đời sống nhân dân, nhất là đời sống của công nhân, người nghèo, gia đình chính sách, người có công để chăm lo hết sức mình, bảo đảm thực chất; đẩy mạnh thực hiện chương trình bình ổn thị trường, chú trọng khu vực ngoại thành, đối tượng đồng bào nghèo, công nhân khu chế xuất, khu công nghiệp.

Thứ hai, các cơ quan chức năng phải tiếp tục nghiên cứu để xây dựng và triển khai đề án tái cơ cấu và chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế Thành phố; nghiên cứu những kết quả thực tế để đánh giá sâu sát hơn 6 chương trình đột phá theo Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ IX nhiệm kỳ 2010 - 2015, đó là chương trình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; cải cách hành chính gắn với mục tiêu xây dựng mô hình chính quyền đô thị; hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu kinh tế, chuyển đổi mô hình tăng trưởng kinh tế thành phố; giảm ùn tắc giao thông; giảm ngập nước và giảm ô nhiễm môi trường. Trong đó, quan tâm đặc biệt đối với chương trình chống ngập để đề ra nhiệm vụ cụ thể cho từng năm 2014 - 2015.

Thứ ba, tiếp tục ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát chặt chẽ lạm phát; nỗ lực phục hồi sản xuất kinh doanh, bảo đảm tăng trưởng hợp lý, phấn đấu nâng cao chất lượng tăng trưởng kinh tế, tái cơ cấu kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng. Theo đó, tập trung huy động mọi nguồn lực, khai thác tốt nhất tiềm năng, lợi thế để đẩy mạnh chương trình hỗ trợ chuyển dịch cơ cấu kinh tế; tiếp tục phát triển các nhóm ngành dịch vụ và ngành công nghiệp trọng yếu có hàm lượng khoa học - công nghệ và giá trị tăng cao; tạo điều kiện, môi trường thuận lợi và bình đẳng để phát triển các thành phần kinh tế, thu hút đầu tư trong và ngoài nước; nâng cao vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước; quan tâm đầu tư, bổ sung cơ chế, chính sách nhằm hỗ trợ, thúc đẩy phát triển.

Thứ tư, tiếp tục triển khai xây dựng đồng bộ kết cấu hạ tầng đô thị trong điều kiện đang khó khăn về nguồn vốn, các ngành liên quan phải tiếp tục có kế hoạch, chương trình phát huy việc xã hội hóa đầu tư, nhất là các dự án BOT, BT, PPP để lấy lại niềm tin của nhà đầu tư theo hình thức xã hội hóa hạ tầng đô thị.

Thứ năm, các cấp ủy, chính quyền chú trọng tăng cường trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy và ủy ban kiểm tra các cấp để thực hiện tốt công tác kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện các chương trình đột phá đã đề ra trong giai đoạn 2011 - 2015, theo đó đề ra các giải pháp mới từ thực tiễn để nâng cao hiệu quả, chất lượng. Đồng thời, làm tốt việc kiểm tra thực hiện các giải pháp khắc phục hạn chế, khuyết điểm qua kiểm điểm tự phê bình và phê bình theo Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI và đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh./.