Chặng đường 13 năm từ khi mới được thành lập đến nay (1995 - 2008) chưa dài, song bảo hiểm xã hội Việt Nam đã thực sự có những đóng góp quan trọng đối với xã hội, với tư cách là hình thức chia sẻ rủi ro hữu hiệu, tạo ra nguồn thu nhập thay thế, góp phần bảo đảm an toàn cuộc sống cho người lao động. Cùng với việc gia tăng quy mô, “độ bao phủ” các đối tượng tham gia, bảo hiểm xã hội càng khẳng định là trụ cột quan trọng nhất trong hệ thống an sinh xã hội, hướng dần sự phục vụ tới từng người dân. Ghi nhận ý kiến của một số cán bộ, người lao động, sử dụng lao động chung quanh vấn đề trên.

“Bảo hiểm tự nguyện đối với nông dân - ý nghĩa lớn song còn vướng mắc”

Luật Bảo hiểm xã hội thực sự đi vào cuộc sống, trong đó bảo hiểm xã hội tự nguyện được thực hiện từ ngày 1-1-2008 đã hướng đối tượng phục vụ tới từng người dân, bao gồm gần như toàn bộ lực lượng lao động 46 triệu người của nước ta hiện nay. Đây là một hình thức bảo hiểm có ý nghĩa xã hội rất lớn, mở ra cơ hội được thụ hưởng dịch vụ này tới đông đảo người dân, nhất là bộ phận có thu nhập thấp, vốn phải gánh chịu nhiều rủi ro như: nông dân, thợ thủ công...

Thanh Hóa đang bắt đầu triển khai bảo hiểm xã hội tự nguyện, trong đó đặc biệt chú trọng vào đối tượng là người nông dân. Tuy nhiên, việc thực hiện bảo hiểm xã hội tự nguyện nói chung, cho nông dân nói riêng, theo tôi, còn nhiều khó khăn, xuất phát từ một số nguyên nhân. Thứ nhất, mức đóng còn cao, trong khi thu nhập của người nông dân còn thấp, không ổn định. Mức đóng thấp nhất bằng 16% mức lương tối thiểu chung, tương ứng 86.400 đồng (từ năm 2010 trở đi, cứ hai năm một lần đóng thêm 2% cho đến khi đạt mức đóng là 22%). Điều này dẫn đến người nông dân khó tham gia bảo hiểm bởi thu nhập còn thấp; mặt khác, việc tham gia có thể không ổn định do thu nhập theo mùa vụ, phụ thuộc vào thiên nhiên nên có thể đóng khi được mùa, có thu nhập và tạm ngừng khi ngược lại, chưa kể là sự khác nhau về mặt bằng thu nhập của nông dân giữa các vùng, miền. Thứ hai, lao động nông nghiệp trong nền kinh tế thị trường hiện nay có sự dịch chuyển, biến động giữa các ngành nghề, các địa phương nên khó quản lý.

Người nông dân mong muốn có mức đóng tối thiểu thấp hơn. Trên cơ sở đó, cần xây dựng các khung khác nhau để lựa chọn, tùy theo mức đóng sẽ có mức hưởng khác nhau. Bảo hiểm tự nguyện có thêm các chế độ ngoài hưu trí và tử tuất. Với 5.644 chi hội, gần 430 nghìn hội viên, Hội Nông dân tỉnh Thanh Hóa đang tập trung hướng tới tuyên truyền và vận động các đối tượng trên tham gia, coi đây là những nhân tố đi tiên phong để dẫn dắt và nhân rộng phong trào.

“Đóng bảo hiểm xã hội là động lực để người lao động gắn bó, cống hiến vì doanh nghiệp”

Từ tham vọng phải sản xuất ra sản phẩm mang nét đặc trưng riêng của Phú Yên để có thể quảng bá, tôn vinh hình ảnh quê hương tại thị trường trong và ngoài nước, tận dụng lợi thế của một địa phương gần biển có nguồn nguyên liệu dồi dào về vỏ các loại hải sản đá vôi, nhất là vỏ ốc ruốc và sò huyết, Công ty Đại Hưng Phát đã quy tụ nhiều nghệ nhân để chế tác và kinh doanh các sản phẩm thủ công mỹ nghệ bằng những nguyên liệu này... Các sản phẩm mỹ nghệ được làm kỳ công, thủ công hoàn toàn, mang tính nghệ thuật cao, đoạt nhiều giải thưởng trong nước và quốc tế.

Lĩnh vực sản xuất đặc thù của Công ty rất cần các nghệ nhân, thợ thủ công giỏi, có tay nghề, do đó, việc thu hút những lao động này có ý nghĩa rất quan trọng. Việc đóng bảo hiểm cho người lao động gắn với các chế độ đãi ngộ chính là động lực giúp người lao động yên tâm, cống hiến và gắn bó với Công ty như gia đình thứ hai của mình. Hiện tượng nhiều công ty tư nhân hiện nay tham gia đóng bảo hiểm mang tính hình thức, chiếu lệ, đóng không đúng thời gian, không đúng mức quy định, không đủ số người thuộc diện tham gia thậm chí vẫn phổ biến. Tuy nhiên, với phương châm thu hút và giữ lao động như trên, cùng với việc không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người lao động, Hưng Đại Phát đang trong quá trình kiện toàn bộ máy và tham gia đóng bảo hiểm đầy đủ cho người lao động. Thêm vào đó, hiện nay cơ sở ốc mỹ nghệ tại số 57 Lý Tự Trọng, thành phố Tuy Hòa của doanh nghiệp đang giải quyết việc làm cho gần 100 lao động, trong đó ưu tiên tuyển chọn lao động là sinh viên của các trường đại học và cao đẳng trên địa bàn làm việc bán thời gian với mức lương bình quân 2 triệu đồng/lao động/tháng, giúp cho nhiều sinh viên nghèo trang trải cuộc sống.

“Sự cần thiết triển khai bảo hiểm thất nghiệp”

Trước những khó khăn của nền kinh tế như hiện nay, tình trạng thất nghiệp có chiều hướng gia tăng, bảo hiểm thất nghiệp càng thể hiện rõ vai trò của mình và cần thiết phải được triển khai trong thực tiễn nhằm góp phần bảo đảm ổn định cuộc sống cho người lao động.

Bảo hiểm thất nghiệp là chính sách có tính chiến lược và lâu dài, trước sức ép tình trạng thất nghiệp cao. Đây là biện pháp giúp đỡ thiết thực cho người lao động, bởi cùng với việc hỗ trợ một khoản tài chính bảo đảm ổn định cuộc sống trong thời gian không có việc làm thì mục đích chính của hình thức bảo hiểm này là thông qua các hoạt động đào tạo nghề, tư vấn, giới thiệu sẽ sớm đưa người lao động thất nghiệp tìm được việc làm mới ổn định. Điều này góp phần quan trọng giảm gánh nặng ngân sách nhà nước, các doanh nghiệp, ổn định và bảo đảm an sinh xã hội.

Bảo hiểm thất nghiệp sẽ được triển khai từ ngày 1-1-2009, từ nay đến thời điểm đó thời gian không còn nhiều, Hà Tĩnh cũng như các địa phương khác đang hoàn tất các công việc chuẩn bị cần thiết, ngoài các cơ chế, chính sách vận hành thì việc quản lý được chặt chẽ số lao động thất nghiệp về cả số lượng, tuổi đời, giới tính, tay nghề để có kế hoạch đào tạo, đào tạo lại, sớm đưa họ trở lại làm việc hoặc tìm kiếm việc làm mới có vai trò then chốt. Với tính nhân văn và ưu việt của mình, bảo hiểm thất nghiệp khi đi vào cuộc sống chắc chắn sẽ góp phần quan trọng vào việc bảo đảm an sinh xãhội.

“Từ chỗ không hiểu đến nhận thức rất rõ về quyền lợi, trách nhiệm của người lao động”

Là một lao động trẻ, khi mới vào làm việc tại Công ty Mây tre xuất khẩu Ngọc Động Hà Nam, tôi nghĩ đơn giản chỉ là việc làm công, ăn lương đơn thuần, những hiểu biết về quyền lợi, trách nhiệm của người lao động với tôi còn khá mơ hồ. Được Công ty bồi dưỡng thêm những hiểu biết về quyền lợi, trách nhiệm với người lao động theo chế độ, chính sách của Nhà nước nói chung, của Công ty nói riêng, trong đó có việc đóng bảo hiểm xã hội, nhận thức của tôi được nâng lên, quan trọng hơn là thực sự yên tâm, tin tưởng, gắn bó với Ngọc Động. Được biết, những lao động như tôi gần như đều được đóng bảo hiểm, với tổng số lao động chính thức là 115 người, số lao động làng nghề do Công ty đang quản lý khoảng 15.000 người. Một số ít người không tự nguyện đóng vì đã quá tuổi. Công ty thực hiện ký kết hợp đồng lao động, đăng ký sử dụng thang, bảng lương, kê khai, lập hồ sơ đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội cho người lao động. Việc đóng bảo hiểm với các chế độ như: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp thực sự có ý nghĩa rất lớn với những lao động nữ, lại làm việc trong môi trường lao động khá độc hại, phải tiếp xúc nhiều với hóa chất như tôi.

“Bảo hiểm cho nhân viên cũng chính là bảo hiểm cho công ty”

Ernst & Young là công ty hàng đầu thế giới về cung cấp các dịch vụ kiểm toán, thuế, giao dịch tài chính, với 130 nghìn nhân viên có mặt tại 140 quốc gia, cũng là công ty kế toán quốc tế đầu tiên được phép thành lập tại Việt Nam năm 1992. Ngay từ khi vào làm việc, cùng với các chế độ lương, thưởng, tôi đã được Công ty đóng đầy đủ các chế độ bảo hiểm theo quy định của pháp luật: Công ty đóng 16%, người lao động đóng 5%. Những băn khoăn khi vào làm việc tại công ty 100% vốn nước ngoài được tôi gạt bỏ. Được biết, đóng bảo hiểm là một trong những động thái để thu hút và giữ nhân tài của Công ty, khi hoạt động ở một lĩnh vực rất cần những người giỏi, am hiểu chuyên môn, có khả năng làm việc ở các môi trường, tại nhiều quốc gia trên thế giới.

Đóng bảo hiểm là một yếu tố quan trọng tham gia cấu thành một chính sách nhân sự uyển chuyển, chuyên nghiệp, qua đó khuyến khích sự đóng góp của mỗi người lao động. Đây được xem là một khoản đầu tư lâu dài cho nguồn nhân lực, mang lại lợi tức đặc biệt. Thiết nghĩ, với bất kỳ doanh nghiệp nào, bảo hiểm cho nhân viên cũng chính là bảo hiểm cho công ty./.