Xây dựng nông thôn mới nâng cao và kiểu mẫu

Thái Bình là tỉnh thuần nông, trong những năm qua, được sự quan tâm của Trung ương, sự chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân tỉnh, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự hưởng ứng, đồng tình của nhân dân, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã được tích cực tổ chức triển khai trên địa bàn tỉnh và đạt được nhiều kết quả tốt đẹp. Phong trào xây dựng nông thôn mới ở Thái Bình phát triển toàn diện, bền vững, đi vào chiều sâu, góp phần không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân nông thôn. Những kết quả đạt được trong xây dựng nông thôn mới ở Thái Bình thể hiện trên các lĩnh vực sau.

Một là, xây dựng xã nông thôn mới theo hướng nâng cao và kiểu mẫu trên cơ sở đã đạt chuẩn nông thôn mới.

Tính đến hết tháng 9-2019, toàn tỉnh Thái Bình có 263/263 xã được Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành quyết định công nhận đạt chuẩn nông thôn mới, hoàn thành sớm mục tiêu đề ra tại Nghị quyết số 03-NQ/TU, ngày 21-12-2018, của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, “Về tiếp tục đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp giai đoạn 2018 - 2020, tầm nhìn đến năm 2030”. Xây dựng nông thôn mới cấp huyện đạt được những bước tiến nhanh. Đến nay, Thái Bình có 7/7 huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn nông thôn mới; riêng thành phố Thái Bình cũng đã hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới và đang hoàn thiện hồ sơ trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Hiện nay, Thái Bình tiếp tục xây dựng xã nông thôn mới theo hướng nâng cao và kiểu mẫu để không ngừng cải thiện chất lượng cuộc sống người dân. Tính đến nay, trong 18 xã đăng ký phấn đấu đạt xã nông thôn mới nâng cao, đã có xã Thụy Phúc (huyện Thái Thụy) đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 4 xã hoàn thành 11/11 tiêu chí và đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị thẩm tra (Hồng Minh, Hồng An, huyện Hưng Hà; Đông Lâm, Tây Giang, huyện Tiền Hải), 1 xã đạt 8/11 tiêu chí (Nguyên Xá, huyện Đông Hưng),... Trong 8 xã đăng ký phấn đấu đạt nông thôn mới kiểu mẫu, có 1 xã đạt 3/4 tiêu chí (Bình Định, huyện Kiến Xương), 5 xã đạt 2/4 tiêu chí (Đông Phương, Nguyên Xá, huyện Đông Hưng; Hồng Minh, Hồng An, huyện Hưng Hà; Thanh Tân, huyện Kiến Xương), 2 xã đạt 1/4 tiêu chí (Vũ Tây, huyện Kiến Xương; Vũ Lạc, thành phố Thái Bình).

Hai là, chú trọng phát triển kinh tế và tổ chức sản xuất phù hợp.

Việc xây dựng nông thôn mới đã làm thay đổi diện mạo nông thôn, phương thức sản xuất nông nghiệp, hình thành và phát triển nhiều vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung với cùng loại sản phẩm có quy mô hàng trăm ha/vùng như vùng trồng đậu tương, ớt, khoai tây, ngô, lúa chất lượng cao,... Đến nay, toàn tỉnh có 128 xã triển khai được 185 cánh đồng lớn với tổng diện tích là 15.312ha; nhiều giống cây có chất lượng tốt được nghiên cứu, khảo nghiệm, đưa nhanh vào sản xuất. Việc cơ giới hóa, ứng dụng tiến bộ khoa học, công nghệ vào sản xuất được đẩy mạnh. Đã hình thành một số trang trại chăn nuôi quy mô lớn, được đầu tư công nghệ cao và các thiết bị hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả, hiệu suất. Trong nuôi trồng thủy sản, chú trọng phát triển một số đối tượng chủ lực, như ngao, cá vược, cá song, tôm sú, tôm thẻ chân trắng; nuôi tôm công nghệ cao ở hai huyện ven biển (Tiền Hải, Thái Thụy). Các hợp tác xã nông nghiệp được chuyển đổi và từng bước ổn định, nâng cao chất lượng hoạt động dịch vụ, hình thành các liên kết với doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm cho các hộ thành viên, đem lại hiệu quả kinh tế cao hơn. Nghề và 247 làng nghề được duy trì và phát triển theo hướng bền vững, nâng cao thu nhập, bảo vệ môi trường. Thương mại, dịch vụ phát triển, cơ bản đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của nhân dân.

Ba là, kết cấu hạ tầng nông thôn được đầu tư bài bản, đồng bộ.

Kết cấu hạ tầng nông thôn luôn được chú trọng, tăng cường nâng cấp, xây dựng. Hệ thống bờ vùng, bờ thửa, kênh nương, đường giao thông nội đồng, giao thông nông thôn, lưới điện, trạm bơm, cống đập, chợ, trường học, nhà văn hóa, khu thể thao, trạm y tế, trạm cấp nước sạch, bãi xử lý rác thải,… được tập trung đầu tư xây dựng theo Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới. Đến nay, toàn tỉnh xây dựng 1.275,51km kênh mương cấp 1 loại 3, nạo vét hàng nghìn ki-lô-mét sông ngòi và xây dựng 1.090,22km đường trục xã; đầu tư mới 23 trạm cấp nước sạch, nâng cấp và mở rộng phạm vi 34 trạm cấp nước sạch,… Bên cạnh đó, chương trình nước sạch nông thôn đã hoàn thành việc phủ kín các địa phương trong tỉnh. Tỷ lệ người dân được sử dụng nước sạch đạt 100%.

Bốn là, đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hệ thống chính trị.

Hệ thống chính trị ở cơ sở được củng cố; cán bộ cấp xã được chuẩn hóa về các tiêu chuẩn tăng nhanh; công tác quản lý, điều hành đổi mới theo hướng nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động và kỷ luật, kỷ cương của bộ máy hành chính. Các cấp chính quyền chủ động, sáng tạo, quyết liệt trong chỉ đạo thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh; tiếp tục đẩy mạnh công tác cải cách hành chính, tích cực cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, phục vụ tốt hơn nhu cầu của doanh nghiệp và người dân. Tình hình an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được giữ vững; công tác tiếp dân, giải quyết các khiếu nại, tố cáo của công dân được thực hiện nền nếp và có chuyển biến tích cực; đồng thời, cơ bản giải quyết dứt điểm các vụ việc tồn đọng, phức tạp, kéo dài, góp phần bảo đảm ổn định tình hình chính trị trên địa bàn.

Năm là, nâng cao đời sống văn hóa - xã hội và bảo đảm an sinh xã hội cho người dân.

Xây dựng nông thôn mới không chỉ chú trọng đến đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng nông thôn, mà vấn đề cốt lõi là nâng cao đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần cho người dân nông thôn, để được hưởng lợi trực tiếp từ những thành quả của xây dựng nông thôn mới mang lại. Bởi thế, các thiết chế văn hóa cơ sở được các cấp quan tâm đầu tư nâng cấp và xây dựng, gắn với giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống. Các phong trào xây dựng xã, thôn, làng văn hóa cùng các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục - thể thao quần chúng phát triển sôi nổi, rộng khắp. Đặc biệt, trong những năm qua, hạ tầng thông tin trên địa bàn cơ bản đáp ứng các hoạt động chỉ đạo, điều hành và cung cấp các dịch vụ công trực tuyến phục vụ người dân và doanh nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi để triển khai chính quyền điện tử tỉnh.

Chính sách an sinh xã hội cũng được các cấp ủy, chính quyền đặc biệt quan tâm, trong đó phải kể đến các chính sách về giảm nghèo đã được triển khai thực hiện trong nhiều năm qua và mang lại hiệu quả thiết thực. Số hộ nghèo trong tỉnh từng bước được hỗ trợ, cải thiện về đời sống, tiếp cận tốt hơn các chính sách và nguồn lực hỗ trợ của Nhà nước, địa phương, giúp họ tự nỗ lực vươn lên, thoát nghèo bền vững. Tỷ lệ hộ nghèo hiện nay trong toàn tỉnh còn khoảng 3,35%; phấn đấu đến hết năm 2020, giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 2,35%. Cùng với đó, số người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt tỷ lệ cao; việc khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế cho nhân dân được triển khai đến tận các trạm y tế xã, bệnh viện tuyến huyện,...

Sáu là, phong trào xây dựng nông thôn mới được triển khai sôi nổi và rộng khắp.

Hưởng ứng phong trào thi đua “Thái Bình chung sức xây dựng nông thôn mới” giai đoạn 2011 - 2015 và giai đoạn 2016 - 2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh, các ban, ngành, đoàn thể nhân dân các cấp và các cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn tỉnh đã chủ động tham gia tích cực, tổ chức triển khai bằng những hoạt động cụ thể. Hội Nông dân tỉnh tổ chức cuộc thi tìm hiểu về xây dựng nông thôn mới dưới hình thức sân khấu hóa, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh tổ chức thi sáng tác ca khúc về đề tài xây dựng nông thôn mới,… Các cơ quan báo chí trong tỉnh tăng thời lượng phát sóng, dung lượng tin, bài thông qua các chuyên trang, chuyên đề, các phóng sự về xây dựng nông thôn mới, như “Nét đẹp đời thường”, “Gương người tốt, việc tốt”. Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh tổ chức nhiều cuộc đàm thoại trực tiếp trên truyền hình để giải đáp các thắc mắc, những khó khăn, vướng mắc, đồng thời qua đó tuyên truyền, phổ biến các chính sách của Trung ương và của tỉnh trong xây dựng nông thôn mới. Tham gia phong trào không chỉ là trách nhiệm của các cấp ủy, chính quyền địa phương, mà còn là tinh thần hưởng ứng của người dân - những chủ nhân đích thực được thụ hưởng trực tiếp từ kết quả, thành tựu của công cuộc xây dựng nông thôn mới. Ở nhiều địa phương, nhân dân tích cực hưởng ứng tham gia, đóng góp hàng vạn ngày công, hàng chục tỷ đồng, tự nguyện hiến hàng chục héc-ta đất nông nghiệp, hàng nghìn mét vuông đất thổ cư,… để mở rộng đường trục thôn, đường trong khu dân cư và xây kênh mương, đường giao thông nội đồng.

Bên cạnh những kết quả nổi bật đã đạt được, việc thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới ở Thái Bình còn có một số hạn chế, yếu kém nhất định. Cấp ủy, chính quyền ở một số địa phương chưa năng động, chưa khai thác và phát huy được sức mạnh của các tầng lớp nhân dân, vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của cấp trên. Nhận thức của một bộ phận cán bộ, nhân dân còn hạn chế, chưa đầy đủ về mục tiêu, nội dung của Chương trình, chưa có những cách làm sáng tạo để về đích. Trong thực tế, sản xuất nông nghiệp vẫn còn ở quy mô nhỏ lẻ, kinh tế hộ là chủ yếu, chưa chuyển mạnh sang sản xuất hàng hóa quy mô lớn, thiếu sự gắn kết giữa sản xuất, chế biến và thị trường tiêu thụ. Bên cạnh đó, một số địa phương chưa có cách nghĩ mới, cách làm hay, sáng tạo để thực hiện xây dựng nông thôn mới, nhất là xây dựng nông thôn mới nâng cao và nông thôn mới kiểu mẫu…

Một số giải pháp trong thời gian tới

Năm 2020, trước thềm đại hội đảng bộ các cấp, Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XX, tiến tới Đại hội XIII của Đảng, Đảng bộ và nhân dân tỉnh Thái Bình đặt mục tiêu phấn đấu, đến hết năm 2020, toàn tỉnh có 5% số xã trở lên đạt tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao, 1,5% số xã trở lên đạt tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu; trong giai đoạn 2021 - 2025, có 15% số xã trở lên đạt tiêu chí xã nông thôn mới nâng cao, 5% số xã trở lên đạt tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu; đồng thời, mỗi huyện có từ 2 sản phẩm chủ lực trở lên, có thương hiệu sản phẩm và mở rộng được thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Để đạt được những mục tiêu nêu trên, Đảng bộ và nhân dân Thái Bình quyết tâm thực hiện một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:

Thứ nhất, tiếp tục tăng cường tuyên truyền, vận động làm chuyển biến sâu sắc nhận thức và hành động của nhân dân trong xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp.

Cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân từ tỉnh đến cơ sở tập trung tuyên truyền để các tầng lớp nhân dân nhận thức đầy đủ, sâu sắc hơn các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về nông nghiệp, nông thôn, nông dân; về xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Qua đó, kiên quyết khắc phục tư tưởng nặng về đầu tư xây dựng mới công trình, chạy theo thành tích, thỏa mãn, bảo thủ, trì trệ, trông chờ, ỷ lại; tâm lý, tập quán sản xuất nhỏ; đồng thời, chống tập tục lạc hậu và lối sống không lành mạnh.

Thứ hai, tăng cường khai thác, sử dụng có hiệu quả các nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội; rà soát, ban hành mới cơ chế, chính sách hỗ trợ xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu.

Đảng bộ và nhân dân trong tỉnh kiên trì thực hiện có hiệu quả chủ trương xã hội hóa nguồn lực, đa dạng hóa các hình thức đầu tư, bảo đảm công khai, minh bạch, đúng pháp luật để huy động các nguồn lực cho đầu tư phát triển kinh tế - xã hội và phục vụ đời sống dân sinh. Chuyển đổi mạnh mẽ từ tư duy “người chủ” sang tư duy “người quản lý” để từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm trong phối hợp, hỗ trợ các nhà đầu tư thực hiện các dự án ở địa phương. Đồng thời, khai thác tối đa và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia, các chương trình, dự án hỗ trợ có mục tiêu; huy động các nguồn vốn khác, như các nguồn tài trợ, vốn của các doanh nghiệp, nhất là huy động sự đóng góp bằng ngày công, vật chất của nhân dân để xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu vực nông thôn. Công tác cải cách hành chính cần tiếp tục được thực hiện có hiệu quả để thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn.

Bên cạnh đó, cần tích cực rà soát, ban hành mới cơ chế, chính sách hỗ trợ xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu. Đặc biệt, có cơ chế, chính sách hỗ trợ, khen thưởng kịp thời cho các địa phương có thành tích tốt trong xây dựng xã nông thôn mới nâng cao, xã nông thôn mới kiểu mẫu.

Thứ ba, quản lý chặt chẽ việc thực hiện quy hoạch xây dựng nông thôn mới, đẩy mạnh phát triển kinh tế gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp, chuyển dịch cơ cấu lao động ở nông thôn, nâng cao thu nhập của người dân.

Cấp ủy, chính quyền các cấp cần tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác quản lý việc thực hiện quy hoạch chung và các quy hoạch chi tiết xây dựng nông thôn mới; chú ý việc thực hiện quy hoạch xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông và thủy lợi phải có mối liên kết chặt chẽ giữa các xã trong huyện, giữa các huyện, thành phố trong tỉnh, bảo đảm yêu cầu kết nối vùng. Theo định kỳ, cấp trên phải kiểm tra việc thực hiện quy hoạch ở cơ sở và cấp huyện. Thực hiện việc công khai quy hoạch để mọi tổ chức, cá nhân được biết; tăng cường quản lý nhà nước và sự giám sát của nhân dân trong quá trình thực hiện quy hoạch.

Thực hiện có hiệu quả Đề án cơ cấu lại ngành nông nghiệp, trong đó tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện 5 hướng đột phá. Tiếp tục xây dựng các khu nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng khoa học - kỹ thuật và công nghệ tiên tiến, công nghệ sinh học vào sản xuất; tập trung phát triển mạnh các tổ chức sản xuất nông nghiệp hàng hóa theo chuỗi giá trị, sản phẩm an toàn, sản phẩm có thương hiệu, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước và nước ngoài. Đồng thời, nâng cao giá trị, hiệu quả sản xuất và thu nhập của lao động nông nghiệp để làm cơ sở bền vững, nâng cao chất lượng tiêu chí nông thôn mới về sản xuất và thu nhập của người dân. Bên cạnh đó, tiếp tục đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, liên kết đầu tư trong sản xuất nông nghiệp, phát triển nghề và làng nghề; phát triển các hình thức hợp tác kiểu mới trong nông nghiệp để tạo lập và phát triển các quan hệ sản xuất mới, liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị. Phát huy vai trò và đổi mới phương thức, nội dung hoạt động của các hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp.

Thứ tư, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, văn hóa, thể thao.

Trong công tác giáo dục - đào tạo, cấp ủy, chính quyền các cấp chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chăm lo giáo dục mầm non, củng cố vững chắc kết quả phổ cập tiểu học đúng độ tuổi, tiếp tục thực hiện phổ cập trình độ trung học phổ thông cho thanh niên. Đồng thời, đẩy mạnh đào tạo nghề gắn với giải quyết việc làm theo nghề được đào tạo cho lao động ở nông thôn. Đảng bộ và nhân dân trong tỉnh nêu cao tinh thần xây dựng lối sống, nếp sống văn hóa, trong sạch, lành mạnh; bảo tồn, kế thừa và phát huy các di sản văn hóa truyền thống, cách mạng; quản lý, khai thác có hiệu quả các di tích lịch sử - văn hóa gắn với phát triển du lịch. Nâng cao chất lượng, hiệu quả phong trào thi đua “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, xây dựng nếp sống văn minh trong việc ma chay, cưới hỏi, lễ hội.

Thứ năm, đẩy mạnh hơn nữa các phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới; giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở nông thôn.

Các phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới ở cơ sở cần được tiếp tục đẩy mạnh. Các sở, ban, ngành chức năng chú trọng công tác tuyên truyền, kịp thời phát hiện, nhân rộng những cách làm hay, mô hình mới từ các phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới; xây dựng, ban hành cơ chế khen thưởng, biểu dương, tôn vinh các tập thể, cá nhân tích cực tham gia các phong trào đó, tạo sự lan tỏa trong nhân dân, cộng đồng, xã hội. Cùng với đó, hằng năm, tổ chức các đoàn công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các phong trào thi đua xây dựng nông thôn mới, tập trung vào các địa phương còn nhiều khó khăn, vùng sâu, vùng xa trung tâm để kịp thời có sự lãnh đạo, chỉ đạo hiệu quả. Phát huy hơn nữa vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân và giám sát của cộng đồng dân cư đối với xây dựng nông thôn mới.

Bên cạnh đó, cấp ủy, chính quyền các cấp chủ động, tích cực lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ công tác quân sự, quốc phòng, an ninh ở địa phương; giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội ở nông thôn. Tiếp tục thực hiện tốt phong trào thi đua “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”; tăng cường đấu tranh phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội, nhất là tội phạm cho vay nặng lãi, “tín dụng đen”. Chủ động chỉ đạo và xử lý các vụ việc với phương châm “Việc xảy ra ở đâu, phải do cấp ủy, chính quyền, tập thể lãnh đạo và người đứng đầu địa phương, đơn vị đó chỉ đạo giải quyết là chính”./.