Phát huy dân chủ cơ sở, xây dựng chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ

Phát huy dân chủ cơ sở, tăng cường đối thoại và lắng nghe nhân dân

Phát huy dân chủ cơ sở là một trong những yêu cầu quan trọng, mang tính nền tảng trong xây dựng chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh thực sự “gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ”. Thực tiễn cho thấy, mọi chủ trương, chính sách khi được triển khai đều phải xuất phát từ nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của nhân dân; đồng thời phải có cơ chế để nhân dân tham gia góp ý, giám sát, phản hồi và đồng hành trong quá trình tổ chức thực hiện. Với vai trò nòng cốt trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh đã chủ động đổi mới phương thức hoạt động, mở rộng các kênh tiếp nhận thông tin, đẩy mạnh đối thoại, lắng nghe, tạo điều kiện để người dân phát huy đầy đủ quyền làm chủ theo tinh thần Hiến pháp và pháp luật.

Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố đã lãnh đạo, chỉ đạo hệ thống Mặt trận các cấp thực hiện đa dạng hóa các hình thức tập hợp nhân dân, đặc biệt chú trọng đến cộng đồng dân cư - nơi người dân trực tiếp sinh sống, lao động, sản xuất. Việc mở rộng thành viên Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên theo hướng bao quát đầy đủ các giới, ngành, tôn giáo, dân tộc đã tạo nên không gian rộng mở cho nhân dân tham gia đóng góp ý kiến, đề đạt nguyện vọng. Cùng với đó, nhiều mô hình sinh hoạt, hội nghị nhân dân, diễn đàn lắng nghe ý kiến cử tri được Mặt trận đổi mới cả về nội dung lẫn hình thức, chú trọng sự tương tác hai chiều và giải quyết vấn đề ngay từ cơ sở.

Công tác tuyên truyền, vận động được xem là giải pháp quan trọng để nâng cao nhận thức của nhân dân về quyền làm chủ. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố đã triển khai nhiều kênh tuyên truyền hiệu quả như phát hành ấn phẩm chuyên đề, duy trì các chuyên mục trên đài phát thanh, truyền hình, tăng cường truyền thông trên nền tảng số, mạng xã hội; tổ chức các buổi sinh hoạt chi tổ hội gắn với phổ biến pháp luật, giải đáp thắc mắc của người dân. Nhờ vậy, nhân dân được tiếp cận đầy đủ hơn với thông tin chính sách, từ đó tham gia tích cực vào các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước và đóng góp ý kiến vào những vấn đề phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố.

Việc tổ chức đối thoại với nhân dân trở thành điểm nhấn quan trọng trong phát huy dân chủ. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố thường xuyên phối hợp cấp ủy, chính quyền tổ chức các hội nghị đối thoại giữa lãnh đạo với nhân dân theo từng địa bàn, từng nhóm đối tượng, từng lĩnh vực bức thiết như quy hoạch, chỉnh trang đô thị, an sinh xã hội, môi trường, cải cách hành chính… Đây là những diễn đàn mà người dân được trực tiếp nêu ý kiến, còn lãnh đạo chính quyền có cơ hội lắng nghe, giải trình và cam kết thực hiện. Nhiều vấn đề “nóng” tại cơ sở nhờ đó đã được tháo gỡ kịp thời, góp phần củng cố niềm tin của người dân đối với chính quyền.

Công tác tiếp nhận và xử lý ý kiến, kiến nghị của nhân dân cũng được Mặt trận chú trọng đổi mới. Trước mỗi kỳ họp Hội đồng nhân dân, các cấp Mặt trận đã tổng hợp kịp thời ý kiến phản ánh của cử tri thông qua mạng lưới Ủy viên, các tổ chức thành viên, tổ dân phố, khu phố, qua tiếp xúc cử tri hoặc thông qua hệ thống giám sát của Mặt trận. Những nội dung người dân quan tâm nhất - như trật tự đô thị, an ninh môi trường, hạ tầng, giáo dục, y tế, trợ giúp xã hội - đều được Mặt trận đưa vào Thông báo tham gia kỳ họp và kiến nghị với Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp. Thực tế cho thấy, hầu hết các ý kiến, kiến nghị của nhân dân được Mặt trận chuyển tải đều được chính quyền tiếp thu, chỉ đạo xử lý, tạo hiệu ứng tích cực trong xã hội.

Trong quá trình phát huy dân chủ cơ sở, Mặt trận Thành phố coi trọng việc vận động nhân dân tham gia vào các phong trào gắn với lợi ích thiết thân của chính mình. Cuộc vận động “Người dân Thành phố Hồ Chí Minh không xả rác ra đường và kênh rạch” là ví dụ tiêu biểu, thu hút hàng triệu lượt người dân tham gia, tạo chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức và hành động. Hay như phong trào vận động nhân dân hiến đất, góp kinh phí mở hẻm, làm đường, lắp đặt camera an ninh đã nhận được sự đồng thuận rộng rãi và đem lại hiệu quả thiết thực trong cải thiện chất lượng cuộc sống đô thị. Đây cũng là minh chứng rõ ràng cho việc dân chủ cơ sở đem lại giá trị thực tiễn và nâng cao trách nhiệm cộng đồng.

Đặc biệt, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp đã triển khai nhiều mô hình phát huy quyền dân chủ trực tiếp của người dân như Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng. Từ năm 2020 - 2025, Ban Thanh tra nhân dân đã tiến hành gần 1.800 cuộc giám sát về thực hiện các nội dung nhân dân đã quyết định, thực hiện chính sách pháp luật ở cơ sở, bảo hiểm xã hội, bảo trợ xã hội… Ban Giám sát đầu tư cộng đồng đã thực hiện hơn 1.500 cuộc giám sát các công trình trên địa bàn Thành phố, kiến nghị gần 180 nội dung và phần lớn được xử lý. Những con số này cho thấy vai trò không thể thay thế của nhân dân trong xây dựng chính quyền và đảm bảo minh bạch trong quản lý.

Nâng cao hiệu quả giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội

Công tác giám sát và phản biện xã hội là một trong những chức năng cốt lõi, thể hiện vai trò đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân. Đối với Thành phố Hồ Chí Minh - đô thị đặc biệt, quy mô dân số lớn, tốc độ phát triển nhanh - việc nâng cao hiệu quả giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội càng có ý nghĩa quan trọng trong xây dựng chính quyền minh bạch, liêm chính, phục vụ nhân dân. Những năm qua, hệ thống Mặt trận Thành phố đã có nhiều đổi mới mạnh mẽ, từng bước đưa hoạt động giám sát, phản biện xã hội đi vào thực chất, gắn với các vấn đề thiết thân của người dân.

Trên cơ sở quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp Thành phố đã chủ động phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội để thống nhất nội dung, chương trình giám sát, phản biện xã hội hằng năm; khắc phục sự trùng lắp về địa bàn, thời gian, đối tượng và bảo đảm tính đồng bộ trong toàn hệ thống. Các kế hoạch giám sát được xây dựng bám sát nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, công tác xây dựng Đảng và xây dựng chính quyền; đồng thời tập trung vào những vấn đề nổi cộm mà Nhân dân quan tâm như bảo vệ môi trường, hạ tầng đô thị, an sinh xã hội, cải cách hành chính, phòng chống tham nhũng, tiêu cực, thực hiện chính sách đối với người có công…

Từ năm 2020 đến tháng 6-2025, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố và các cấp đã chủ trì tổ chức 7.265 cuộc giám sát chuyên đề và đột xuất. Đây là con số khẳng định sự nỗ lực rất lớn của hệ thống Mặt trận trong việc theo dõi, đánh giá, phát hiện vấn đề và đề xuất giải pháp điều chỉnh. Nhiều cuộc giám sát đã đi sâu vào các lĩnh vực có tác động trực tiếp đến đời sống người dân như: triển khai chính sách giảm nghèo bền vững, hỗ trợ người lao động bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, quản lý đất đai, trật tự đô thị, an toàn thực phẩm, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, giải quyết thủ tục hành chính… Qua giám sát, nhiều trường hợp sai phạm, chậm trễ, thiếu trách nhiệm được phát hiện và kiến nghị khắc phục kịp thời, góp phần hạn chế vi phạm pháp luật và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước.

Bên cạnh công tác giám sát chuyên đề, việc tổng hợp ý kiến cử tri và nhân dân trước các kỳ họp Hội đồng nhân dân cũng là một kênh giám sát xã hội quan trọng. Thông qua mạng lưới Ủy viên Mặt trận, các tổ chức thành viên, khu dân cư và các buổi tiếp xúc cử tri, Mặt trận Tổ quốc Thành phố đã chủ động thu thập, sàng lọc và chuyển tải các ý kiến bức thiết của nhân dân đến Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp. Những phản ánh liên quan đến bất cập trong cung ứng dịch vụ công, quy hoạch - xây dựng, giao thông, cấp giấy tờ hộ tịch, bảo hiểm xã hội, y tế, giáo dục… đều được Mặt trận đưa vào Thông báo và kiến nghị giải quyết. Việc chính quyền nghiêm túc tiếp thu và phản hồi đã tăng cường niềm tin của người dân đối với hoạt động giám sát của Mặt trận.

Hoạt động giám sát của nhân dân thông qua Ban Thanh tra nhân dân và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng tiếp tục phát huy hiệu quả. Giai đoạn 2020 - 2025, Ban Thanh tra nhân dân tại phường, xã, thị trấn đã tổ chức 1.779 cuộc giám sát các nội dung liên quan trực tiếp đến quyền lợi dân sinh, như giám sát việc thực hiện đúng các nội dung Nhân dân đã quyết định; giám sát việc thực hiện pháp luật về dân chủ ở cơ sở; giám sát công tác bảo trợ xã hội, chính sách an sinh… Qua đó, nhiều vấn đề tồn tại được phát hiện và đề xuất 137 kiến nghị gửi đến cơ quan chức năng xử lý.

Công tác phản biện xã hội tiếp tục khẳng định vai trò của Mặt trận trong góp ý xây dựng chính quyền. Giai đoạn 2020 - 2025, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam các cấp Thành phố đã tổ chức 1.309 nội dung phản biện xã hội đối với nhiều dự thảo quan trọng như: các đề án, chương trình, kế hoạch phát triển Thành phố; dự thảo văn bản quy phạm pháp luật; chính sách liên quan đến cải cách hành chính, quản lý đô thị, đất đai, an sinh xã hội…

Xây dựng chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ

Xây dựng chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh “gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ” là yêu cầu xuyên suốt, nhất quán và mang tính chiến lược trong quá trình phát triển của Thành phố. Mục tiêu này chỉ có thể được hiện thực hóa khi chính quyền thực sự dựa vào, tôn trọng, lắng nghe nhân dân và coi quyền làm chủ của nhân dân là nền tảng của quản trị đô thị hiện đại. Với vai trò nòng cốt trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh và các tổ chức chính trị - xã hội đã và đang đóng góp quan trọng trong việc kết nối Nhân dân với chính quyền, bảo đảm mọi chủ trương đều đi vào đời sống một cách hiệu quả, minh bạch và nhân văn.

Để xây dựng chính quyền gần dân, sát dân, Thành phố Hồ Chí Minh cũng đặc biệt chú trọng phát huy sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể đã triển khai hiệu quả nhiều phong trào thi đua yêu nước, các hoạt động chăm lo an sinh xã hội, hỗ trợ người nghèo, người yếu thế, nhất là trong giai đoạn Thành phố chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch COVID-19. Sự vào cuộc kịp thời của Mặt trận cùng các tổ chức thành viên trong việc hỗ trợ hàng trăm nghìn phần quà, kết nối tiêu thụ nông sản, vận động nguồn lực xã hội hóa… đã thể hiện rõ tinh thần trách nhiệm, nhân ái, tương thân tương ái của người dân Thành phố Hồ Chí Minh.

Nhìn chung, xây dựng chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh gần dân, sát dân, vì nhân dân phục vụ không chỉ là mục tiêu mà còn là quá trình liên tục, bền bỉ. Sự đồng hành chặt chẽ giữa Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân chính là yếu tố quan trọng bảo đảm cho việc hình thành một chính quyền kiến tạo, liêm chính, hiện đại và gắn bó mật thiết với đời sống của người dân. Đây cũng chính là nền tảng để Thành phố tiếp tục phát triển nhanh, bền vững và lan tỏa các giá trị nhân văn của một đô thị lớn mang tên Bác./.