Xây dựng và phát triển hệ giá trị con người thành phố Đà Nẵng trong kỷ nguyên mới

Thành phố Đà Nẵng (mới) - nơi hội tụ hệ giá trị văn hóa đặc sắc

Sau gần 40 năm đổi mới, đất nước ta đạt được nhiều thành tựu quan trọng, tiềm lực và vị thế không ngừng tăng lên, sự phát triển thể hiện rõ ở hầu hết mọi lĩnh vực. Trước yêu cầu của thực tiễn cũng như thời đại, công cuộc tinh gọn hệ thống chính trị, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, vận hành chính quyền địa phương hai cấp được triển khai với quyết tâm lớn, nỗ lực cao. Đến nay, cơ bản chủ trương “sắp xếp lại giang sơn” đã hoàn thành, mở ra những cơ hội, không gian phát triển mới. Đối với thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam, hai địa phương trước đây cùng thuộc tỉnh Quảng Đà, trung tâm của xứ Quảng, sau 30 năm lại “về chung một nhà”; đây là dấu mốc quan trọng trong chặng đường phát triển của mảnh đất “chưa mưa đã thấm” này. Mô hình và không gian phát triển mới được thiết lập sau sáp nhập cũng đặt ra yêu cầu nhân dân thành phố Đà Nẵng (mới) kế thừa, tiếp nối nghĩa tình cũ để cùng hành động, kiến thiết sự phát triển cho quê hương, sớm trở thành một cực tăng trưởng của đất nước trong kỷ nguyên mới.

Thành phố Đà Nẵng (mới) là thành phố trực thuộc Trung ương có diện tích lớn nhất cả nước, bao gồm toàn bộ diện tích và dân số của tỉnh Quảng Nam và thành phố Đà Nẵng cũ, trung tâm hành chính đặt tại thành phố Đà Nẵng hiện nay; nằm ở vị trí chiến lược cực kỳ quan trọng, giàu tài nguyên thiên nhiên, có cả hệ sinh thái núi, rừng và biển, đảo, trải dài dọc theo bờ biển đèo Hải Vân đến Tam Quan Núi Thành, đường Trường Sơn cũng nối dài từ vùng núi huyện Tây Giang đến huyện Phước Sơn - cửa ngõ bước vào vùng Tây Nguyên hùng vỹ,… Không gian ấy cực kỳ đáng quý trong phát triển kinh tế cũng như nền tảng hun đúc, vun đắp đời sống tinh thần phong phú của người dân xứ Quảng.

Ngược về quá khứ, mảnh đất này chính là trung điểm diễn ra quá trình ra gặp gỡ, giao lưu, tiếp biến văn hóa, tộc người vô cùng sống động, phong phú, trong đó, nền văn hóa của người Sa Huỳnh - tiền Chăm là nền tảng; tiếp đến được làm phong phú hơn bởi sự giao lưu, ảnh hưởng từ văn hóa Ấn Độ, Trung Hoa. Cửa ngõ giao thương quốc tế qua thương cảng Hội An rất nổi tiếng thời bấy giờ, là đô thị có hơi hướng toàn cầu hóa thời phong kiến, sớm tiếp thu tinh thần dân chủ và ý thức dân sinh, thoát khỏi những ràng buộc về thế giới quan, nhân sinh quan phong kiến đã thống trị hàng nghìn năm.

Không chỉ vậy, đây còn là mảnh đất nổi tiếng cách mạng cùng nhiều địa danh lịch sử, di tích, di sản văn hóa lâu đời, danh nhân văn hóa, lãnh tụ cách mạng tiền bối, như chí sĩ yêu nước Phan Châu Trinh, Trần Quý Cáp; Quyền Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa Huỳnh Thúc Kháng, di tích Thánh Địa Mỹ Sơn, phố cổ Hội An; bài dân ca Chòi,… Người dân nơi đây được biết đến với truyền thống hiếu học, cần cù, chăm chỉ, sáng tạo, có chí lớn trong lao động, sản xuất, kiên cường, anh dũng và đoàn kết trong đấu tranh chống ngoại xâm,… Trong kháng chiến gian khổ, xứ Quảng nổi danh là vùng đất hội tụ đủ 8 chữ vàng “Trung dũng, kiên cường, đi đầu diệt Mỹ” nhưng cũng là một trong những nơi chịu nhiều đau thương, mất mát nhất.

Với bề dày lịch sử, thành phố Đà Nẵng (mới) là nơi hội tụ nhiều nét đẹp văn hóa được hun đúc qua nhiều thế hệ, tạo nên hệ giá trị, phẩm chất đặc trưng, biểu hiện ở nguyên tắc ứng xử, đạo đức, bản lĩnh, sự chân thành, hào phóng, kiên trì, tự lực, trọng danh dự, liêm sỉ,… Con người nơi đây cũng nổi tiếng ở sức sống, sức sáng tạo dồi dào, luôn có sự tích luỹ kinh nghiệm, tri thức trong quá trình lao động, sản xuất và đấu tranh bền bỉ với thiên nhiên, với kẻ thù; hàng trăm sản phẩm truyền thống độc đáo từ lâu đã nổi tiếng khắp đất nước, như đồ mỹ nghệ Non Nước, nước mắm Nam Ô, thuốc lá Cẩm Lệ, bánh tráng Túy Loan, làng gốm Thanh Hà, làng rau Trà Quế, làng nghề lồng đèn (thành  phố Hội An), làng ươm tơ - dệt lụa Mã Châu - Đông Yên (Duy Xuyên), bánh tráng thịt heo Đại Lộc,… 

Người dân thành phố Đà Nẵng luôn khao khát, tự ý thức về một đời sống đô thị hiện đại văn minh, đáng sống. Ví như ở các đô địa điểm ven biển, như Mỹ Khê, An Bàng, các hoạt động bảo vệ môi trường biển, bảo tồn rạn san hô, nhặt rác, nói không với túi ni-lông… được đông đảo người dân hưởng ứng. Thế hệ trẻ đã và đang chủ động hội nhập quốc tế, học ngoại ngữ, phát triển du lịch thông minh, góp phần thay đổi diện mạo vùng đất xứ Quảng hùng vĩ, thơ mộng. Thời gian qua, thành phố Đà Nẵng triển khai thực hiện hiệu quả các nghị quyết, chủ trương của Trung ương và thành phố nhằm xây dựng con người Đà Nẵng văn minh, thân thiện, làm nền tảng xây dựng thành phố an bình, đáng sống⁽¹⁾, là thành hình mẫu để các tỉnh thành khác trong cả nước tham khảo, học tập. Riêng với tỉnh Quảng Nam cũ, giai đoạn từ 2012 - 2023, tổng nguồn ngân sách bố trí cho sự nghiệp phát triển văn hóa trên địa bàn tỉnh khoảng 1.992 tỷ đồng; giai đoạn 2016 - 2025, tổng nguồn vốn ngân sách tỉnh đã bố trí cho lĩnh vực văn hóa là hơn 316.065 tỷ đồng, chưa kể nguồn đầu tư từ xã hội hóa⁽²⁾. Thực tế, nhiều biện pháp đã được thực hiện để khai thác tốt các tiềm năng, thế mạnh, giữ vững hình ảnh là thành một thành phố năng động, sáng tạo; nâng cao chỉ số phát triển con người (HDI), đời sống vật chất, tinh thần của đại bộ phận nhân dân,...

Tuy vậy, những tồn tại, thách thức cũng phát sinh, như giá trị văn hóa, con người thành phố Đà Nẵng có lúc chưa được phát huy đúng mức; các mối quan hệ ứng xử trong gia đình, xã hội dễ bị tổn thương; những loại hình văn hóa không phù hợp với thuần phong, mỹ tục dân tộc xâm nhập nhanh vào đời sống xã hội; ý thức chấp hành pháp luật, trật tự, kỷ cương xã hội có phần chưa nghiêm; tội phạm về trật tự xã hội tiếp tục có những diễn biến phức tạp. Trong công tác chỉ đạo của cấp ủy các cấp có lúc, có nơi chưa sâu sát, chưa đầu tư đúng mức cho văn hóa, văn học nghệ thuật; công tác quản lý nhà nước trên lĩnh vực văn hóa còn một số hạn chế; công nghiệp văn hóa, thị trường văn hóa chưa phát triển; kinh phí đầu tư còn khiêm tốn,…

Giải pháp xây dựng và phát triển hệ giá trị con người Đà Nẵng trong bối cảnh mới

Để xây dựng, phát huy, phát triển hệ giá trị văn hóa, giá trị con người của thành phố Đà Nẵng, trong thời gian tới các cấp, các ngành của thành phố cần thực hiện hiệu quả những giải pháp cơ bản sau:

Thứ nhất, thống nhất nhận thức về tầm quan trọng trong phát huy sức mạnh con người Việt Nam nói chung, con người xứ Quảng nói riêng - xem đây là nguồn động lực vô tận để xây dựng thành phố Đà Nẵng mới giàu mạnh, hiện đại hơn. Để làm được điều này, chính quyền và nhân dân thành phố nên bắt đầu từ việc đầu tư, đổi mới phương thức, nội dung giáo dục, đào tạo, bám sát chủ trương, mục tiêu “phát triển con người Việt Nam toàn diện về đức, trí, thể, mỹ, hướng tới “công dân toàn cầu””  của Đảng và Nhà nước ta. Chú trọng bồi dưỡng những phẩm chất cốt lõi, như yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, nhất là đối với thế hệ trẻ; phát triển hệ năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề, sáng tạo, năng lực ngôn ngữ, phân tích, thẩm mỹ, thể chất,…

Thứ hai, chú trọng công tác bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống, giữ gìn những giá trị văn hóa mang tính chất “hồn cốt” của dân tộc, của thành phố Đà Nẵng; tập trung hơn vào các hệ tiêu chí, chuẩn mực giá trị, bản sắc văn hóa, con người theo hệ thống chuẩn mực chung của cả nước và những nét đặc sắc riêng có của văn hóa, con người vùng đất xứ Quảng; thường xuyên đổi mới, sáng tạo, tìm tòi những cách thức, biện pháp khoa học, phù hợp với đặc điểm dân cư, trình độ phát triển kinh tế - xã hội ở Đà Nẵng.

Thứ ba, trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa diễn ra mạnh mẽ, là thời cơ để con người được hoàn thiện hơn về mọi mặt, tiếp cận với những nền văn minh mới. Thành phố Đà Nẵng cần có chính sách phát triển mỗi công dân vừa mang bản sắc văn hóa dân tộc, tinh thần, truyền thống tốt đẹp của quê hương, vừa có năng lực tiếp thu tinh hoa văn hóa của nhân loại; có chính kiến, sức đề kháng trước những ảnh hưởng, tác động tiêu cực khi du nhập, tiếp thu các luồng văn hoá mới.

Thứ tư, chính quyền thành phố Đà Nẵng cần có chiến lược xây dựng hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và hệ giá trị con người trong thời kỳ mới. Có thể nói, văn hóa mảnh đất Đà Nẵng đã trở thành một nguồn tài sản vô giá, từ lịch sử đến tương lai đều cho thấy rằng, giá trị văn hóa, con người xứ Quảng được hình thành trong điều kiện tự nhiên, địa lý, lịch sử đặc thù và cũng là yếu tố nền tảng cơ bản quyết định sự thành công trong các giai đoạn phát triển của thành phố. Bước vào thời kỳ mới, nguồn lực con người cần được đánh giá từ góc độ là chủ thể sáng tạo, trong đó, gia đình là môi trường đầu tiên nuôi dưỡng, hình thành nhân cách, đạo đức, trí tuệ, thể chất, tâm hồn… Do đó, cần chú trọng xây dựng, giữ gìn, phát huy hệ giá trị gia đình; chuẩn mực con người mới không tách rời với xây dựng hệ giá trị gia đình, hệ giá trị văn hóa và hệ giá trị quốc gia. Từ đó, xác định một tổng thể các giá trị tin cậy với chuẩn mực lý tưởng về con người, khơi dậy ý chí đi lên, định hướng để từng cá nhân và toàn thành phố phát triển lành mạnh./.

------------------

(1) Nghị quyết số 43-NQ/TW, ngày 24-1-2019, của Bộ Chính trị, “Về xây dựng và phát triển thành phố Đà Nẵng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”; Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 9-6-2014, Ban Chấp hành Trung ương, “Về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước”; Chỉ thị số 23-CT/TU, ngày 27-12-2022, của Thành ủy Đà Nẵng, “Về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng và phát triển văn hóa”; Đề án: “Phát triển văn hóa - xã hội đồng bộ với phát triển kinh tế, chú trọng xây dựng con người Đà Nẵng văn minh, thân thiện, làm nền tảng xây dựng thành phố an bình, đáng sống, hình thành các giá trị bản sắc riêng, phù hợp với truyền thống, phù hợp với lịch sử, văn hóa của người Đà Nẵng giai đoạn 2022 - 2030”
(2) Xem: Tân Nguyễn: “Quảng Nam phát huy giá trị nguồn lực văn hóa, con người”, Báo Nhân dân điện tử, ngày 22-11-2024, https://nhandan.vn/quang-nam-phat-huy-gia-tri-nguon-luc-van-hoa-con-nguoi-post846043.html