Thúc đẩy chuyển đổi số

Năm 2021, Hà Nội bắt đầu triển khai chương trình chuyển đổi số. Nhờ nhận thức rõ vai trò của chuyển đổi số, đến nay, toàn bộ hệ thống chính trị của Hà Nội đã vào cuộc và triển khai các nhiệm vụ một cách đồng bộ. Theo đó, thành phố khẩn trương xây dựng các hệ thống nền tảng, các hệ thống thông tin, phát triển các cơ sở dữ liệu chuyên ngành, từng bước thay đổi quy trình, thói quen làm việc của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức thành phố và hoạt động của bộ máy hành chính sang môi trường số.

Kết quả ghi nhận hai quý đầu năm 2023, Hà Nội là một trong các tỉnh, thành phố đầu tiên bảo đảm đầy đủ các điều kiện và kết nối thành công với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư phục vụ tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính. Các chỉ số xếp hạng, đánh giá liên quan đến chuyển đổi số năm 2022 của thành phố được nâng cao, trong đó có Chỉ số chuyển đổi số cấp tỉnh (DTI) xếp thứ 24/63 tỉnh, thành phố, tăng 16 bậc so với năm 2021.

Bên cạnh việc ban hành các chương trình, kế hoạch để triển khai các nhiệm vụ cụ thể, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội tập trung chỉ đạo để trong thời gian ngắn, các hệ thống lớn như hệ thống thông tin báo cáo, hệ thống quản lý văn bản và điều hành, hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính. Cùng với đó là các quy định, quy chế kèm theo để bảo đảm vận hành, khai thác các hệ thống thông tin, như Quy chế bảo đảm an toàn thông tin trong hoạt động cơ quan nhà nước đã hoàn thành trong quý I và quý II-2023, Quy chế hoạt động hệ thống thư điện tử thành phố,…

Đồng thời, Hà Nội đã chỉ đạo các sở, ngành tập trung thực hiện việc số hóa, cập nhật dữ liệu theo chỉ đạo của bộ, ngành chủ quản, hướng đến xây dựng, hình thành các cơ sở dữ liệu chuyên ngành nhằm phục vụ việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư với các cơ sở dữ liệu khác. Cụ thể, Hà Nội đã triển khai thí điểm việc cấp bản sao điện tử Giấy khai sinh, Trích lục khai tử thực hiện liên thông thủ tục hành chính từ tháng 5-2023. Ngoài ra, thành phố hoàn thành triển khai 25/25 dịch vụ công thiết yếu theo đúng lộ trình của Quyết định số 06/QĐ-TTg, ngày 6-1-2022, của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022 - 2025, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó 9/25 dịch vụ công được tiếp nhận và giải quyết hoàn toàn trực tuyến. Hà Nội tích cực đồng bộ và xác thực dữ liệu bảo hiểm y tế và căn cước công dân của 4.734.188 người dân trên địa bàn thành phố để có thể sử dụng căn cước công dân khi đi khám chữa bệnh. Nhờ đó, Hà Nội đã ghi nhận 1.142.934 lượt công dân sử dụng căn cước công dân để tra cứu khám chữa bệnh tại các cơ sở khám chữa bệnh, đồng thời ghi nhận 100% cơ sở khám chữa bệnh đã triển khai sử dụng thẻ căn cước công dân gắn chíp thay thế thẻ bảo hiểm y tế ⁽¹⁾.

Đặc biệt, Hà Nội thúc đẩy việc thực hiện công tác tiếp nhận hồ sơ đề nghị cấp thẻ căn cước công dân cho nhân dân, bảo đảm đúng quy trình, quy định của pháp luật, đồng thời thực hiện các biện pháp, giải pháp bảo đảm hoàn thành chỉ tiêu cấp căn cước công dân, kích hoạt định danh điện tử cho toàn bộ công dân cư trú trên địa bàn. Theo đó, toàn thành phố đã kích hoạt 4.220.601/6.220.864 tài khoản định danh điện tử, đạt tỷ lệ 67,8% tính đến ngày 28-6-2023 ⁽²⁾.

Về hạ tầng số, Hà Nội đang tập trung triển khai Trung tâm Dữ liệu chính của thành phố để sớm đưa vào khai thác, sử dụng trong quý IV-2023, đồng thời tiếp tục duy trì, bảo đảm hoạt động ổn định, thông suốt mạng diện rộng WAN, hệ thống giao ban trực tuyến cả thành phố (đã được triển khai tới 3 cấp chính quyền). Bên cạnh đó, Hà Nội ban hành Danh mục dữ liệu mở của thành phố (tại Quyết định số 3478/QĐ-UBND, ngày 4-7-2023, của Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, “Về việc ban hành Danh mục dữ liệu mở của thành phố Hà Nội”). Đây là những dữ liệu chuyên ngành sẽ được triển khai chia sẻ trong nội bộ cơ quan nhà nước và với công dân trong thời gian tới. Đồng thời, Hà Nội đã chỉ đạo triển khai Cổng dữ liệu thành phố và hệ thống nền tảng tích hợp chia sẻ dữ liệu (LGSP) - hai hệ thống cơ bản làm nền tảng để các đơn vị tích hợp, chia sẻ dữ liệu dùng chung trong cơ quan nhà nước.

Hà Nội cũng đang phối hợp với các doanh nghiệp tập trung triển khai chữ ký số miễn phí cho người dân tại bộ phận một cửa của các sở, ngành, ủy ban nhân dân của các quận, huyện, thị xã. Đến nay, trên toàn thành phố đã cấp khoảng 10.000 chữ ký số miễn phí cho công dân Hà Nội để thực hiện dịch vụ công trực tuyến của Thành phố ⁽³⁾. Ngoài ra, thành phố đã cấp được 12.188 chữ ký số cho cán bộ, công chức thuộc thành phố Hà Nội. Đồng thời, thực hiện kết nối với Trục liên thông văn bản quốc gia phục vụ gửi, nhận văn bản điện tử giữa các cơ quan, đơn vị trực thuộc thành phố với các ban, bộ, ngành theo quy định. Hà Nội đã ghi nhận 100% cán bộ, công chức, viên chức tại các cơ quan tại thành phố được cấp, khai thác, sử dụng hộp thư điện tử công vụ trao đổi thông tin trong công việc⁽⁴⁾. Việc khai thuế điện tử cũng được Hà Nội áp dụng phổ biến với tỷ lệ 99,5% doanh nghiệp đang hoạt động khai thuế qua mạng, hơn 99,1% doanh nghiệp thực hiện nộp thuế điện tử, 100% hồ sơ hoàn thuế được xử lý điện tử. Trong thời gian tới, thành phố tiếp tục quyết liệt trong chỉ đạo, điều hành, tạo bước đột phá mạnh mẽ trong thực hiện cải cách hành chính, chuyển đổi số ⁽⁵⁾.

Định hướng chiến lược

Trong thời gian qua, việc triển khai chuyển đổi số của thành phố gặp một số khó khăn, như: vấn đề vốn đầu tư vào các hệ thống nền tảng của công nghệ số trong điều kiện dân số lớn và địa bàn rộng khiến việc triển khai các hệ thống nền tảng khó khăn hơn so với các địa phương khác. Đặc biệt, vấn đề pháp lý, hạ tầng vẫn là “điểm nghẽn” chính dẫn đến những bất cập và vướng mắc trong triển khai thực hiện một số dịch vụ công thiết yếu đối với cả cán bộ, công chức, viên chức và người dân dẫn đến tình trạng tỷ lệ thực hiện dịch vụ công trực tuyến trên một số lĩnh vực còn hạn chế. Việc triển khai xây dựng, số hóa dữ liệu chuyên ngành của một số bộ, ngành còn chậm trễ, chưa bảo đảm tiến độ. Ngoài ra, thành phố không thể chủ động số hóa dữ liệu để sớm có tiện ích phục vụ người dân, doanh nghiệp bởi phải căn cứ hướng dẫn của bộ, ngành mới có thể triển khai nhằm bảo đảm thống nhất với phần mềm của bộ, ngành, tránh dàn trải, lãng phí.

Trước những khó khăn trên, Hà Nội cần tập trung nguồn lực để đẩy nhanh các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm nhằm đạt được các mục tiêu đến năm 2025. Bên cạnh đó, cần xác lập một cơ chế giám sát chặt chẽ để việc triển khai các nhiệm vụ bảo đảm đúng tiến độ. Trong đó, năm 2023 là năm quan trọng trong việc khởi động các dự án, nhiệm vụ chưa được khởi công, bảo đảm các dự án chạy và hoàn thành cán đích thành công vào năm 2025. Tiếp đó, các nhiệm vụ, dự án sẽ tiếp tục được hoàn thiện nâng cấp đáp ứng các mục tiêu giai đoạn đến năm 2030. Quyết tâm của Thủ đô là rất cao, đã được thể hiện rõ trong Nghị quyết số 18-NQ/TU, ngày 30-12-2022, của Thành ủy Hà Nội, “Về chuyển đổi số, xây dựng thành phố Hà Nội thông minh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030” và Chương trình về chuyển đổi số của Ủy ban nhân dân thành phố. Đây là những văn bản rất quan trọng nhằm thực hiện chuyển đổi số, xây dựng Thủ đô văn minh - văn hiến - hiện đại theo tinh thần Nghị quyết số 15-NQ/TW, ngày 15-5-2022, của Bộ Chính trị, “Về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”. Theo đó, thành phố Hà Nội thực hiện một số định hướng sau:

Một là, việc xây dựng phương án cân đối, bố trí nguồn kinh phí cho thực hiện chuyển đổi số của Hà Nội được nghiên cứu, xây dựng, phê duyệt theo từng lộ trình cụ thể. Trong đó, nghiên cứu các phương án kết hợp giữa nguồn kinh phí từ Trung ương (theo các đề án, dự án chuyển đổi số của các ban, bộ, ngành mà Thủ đô là đơn vị được thụ hưởng) với nguồn kinh phí được bố trí từ ngân sách thủ đô; thí điểm thực hiện các dự án/nhiệm vụ công nghệ thông tin, chuyển đổi số theo hình thức đầu tư đối tác công tư (PPP).

Hai là, đối với nhiệm vụ xây dựng hạ tầng kỹ thuật số, Hà Nội nghiên cứu xây dựng mạng Hà Nội CLOUD (cloud riêng cho Hà Nội) để vận hành toàn bộ các dịch vụ công của thành phố và các ứng dụng khác thuộc trụ cột kinh tế số và xã hội số. Tất cả ứng dụng phục vụ người dân, doanh nghiệp và chính quyền cần đáp ứng tiêu chí truy nhập và khai thác, sử dụng mọi lúc, mọi nơi. Các ứng dụng này phải chạy trên nền tảng kỹ thuật là Hà Nội CLOUD. Bên cạnh đó, hạ tầng mạng Hà Nội METROPOLIS network (mạng truyền thông riêng của Hà Nội) đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi số của Hà Nội khi cung cấp kỹ thuật hiện đại với băng thông rộng, kết nối internet băng rộng. Điều này sẽ tạo nên một mạng lưới “đường cao tốc số” kết nối toàn bộ các quận/huyện, phường/xã và toàn bộ cơ quan ban, ngành của Thủ đô.

Ngoài ra, Hà Nội thiết kế tổng thể dữ liệu số Hà Nội DIGITAL DATA BLUEPRINT về kỹ thuật tuân thủ các công nghệ mới nhất về khoa học dữ liệu hiện hành nhằm xây dựng thông tin và dữ liệu số cho cả ba trụ cột chuyển đổi số: chính quyền số, kinh tế số và xã hội số. Đây là Quy hoạch tổng thể hệ thống dữ liệu và dữ liệu số, dữ liệu mở của Thủ đô, là nền tảng để thực hiện liên thông dữ liệu, liên thông quy trình nghiệp vụ, liên thông thủ tục hành chính tại các cấp chính quyền của Thủ đô, cũng như khai thác hiệu quả dữ liệu được lưu trữ từ các cơ sở dữ liệu quốc gia, nhất là cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Việc nghiên cứu, xây dựng quy hoạch tổng thể và triển khai theo quy hoạch hệ thống dữ liệu số Hà Nội DIGITAL DATA là nền tảng quan trọng để thúc đẩy quá trình thực hiện chuyển đổi số của Thủ đô. Đặc biệt, môi trường số hiện nay rất phức tạp, hệ thống hạ tầng số, dữ liệu số của Hà Nội cần được bảo vệ vững chắc bởi một dự án bao trùm là dự án Hà Nội CyberSecurity⁽⁶⁾.

Ba là, đối với hai trụ cột là xây dựng kinh tế số, xã hội số, Hà Nội hướng đến mục tiêu tỷ trọng kinh tế số trong GRDP của Thủ đô phấn đấu đạt khoảng 30%. Tỷ trọng kinh tế số trong từng ngành, lĩnh vực đạt tối thiểu 10% và năng suất lao động hằng năm tăng 7 - 7,5%. Về xã hội số, Hà Nội đặt mục tiêu 80% dân số trưởng thành có điện thoại thông minh; 50% dân số trưởng thành có chữ ký số hoặc chữ ký điện tử cá nhân; phủ mạng internet băng rộng cáp quang tới 90% hộ gia đình. Tỷ lệ dân số trưởng thành tại đô thị có tài khoản thanh toán điện tử trên 50%. Vì vậy, Hà Nội tạo điều kiện khuyến khích các doanh nghiệp hoạt động hoàn toàn trên nền tảng số, tạo ra các sản phẩm số ứng dụng thành công. Đồng thời, triển khai các chương trình đào tạo miễn phí cho chủ doanh nghiệp quy trình chuyển đổi số. Khuyến nghị các mô hình chuyển đổi số thành công để các doanh nghiệp vừa và nhỏ học tập và vận dụng. Lấy tiêu chí số lượng doanh nghiệp Hà Nội triển khai thành công chuyển đổi số trong doanh nghiệp làm thước đo chỉ tiêu phát triển kinh tế số Thủ đô. Tổ chức các tổ công tác tình nguyện (học sinh, sinh viên, đoàn thanh niên) đến các phường, xã để hướng dẫn, đào tạo kỹ năng số cho người dân, quan tâm người cao tuổi, tập trung hướng dẫn sử dụng các dịch vụ công thiết yếu do Chính phủ và Hà Nội cung cấp.

Bốn là, Hà Nội chú trọng đào tạo, xây dựng, thu hút đội ngũ nhân sự công nghệ thông tin chất lượng cao vào làm việc trong các đơn vị, cơ quan chuyên trách về công nghệ thông tin và chuyển đổi số của thành phố. Ngoài ra, đầu tư nghiên cứu, chọn lựa một số đơn vị hành chính để tập trung nguồn lực xây dựng đô thị thông minh kiểu mẫu. Các đô thị thông minh kiểu mẫu này sẽ đóng vai trò là “đòn bẩy” để thúc đẩy việc phát triển kinh tế số, xã hội số trên địa bàn, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi số của các “đô thị vệ tinh”. Khuyến khích, thu hút các doanh nghiệp công nghệ lớn và các nhà đầu tư khác tham gia các dự án lớn của thành phố. Những doanh nghiệp này có thể cung cấp các giải pháp công nghệ thông minh, bao gồm trí tuệ nhân tạo và phân tích dữ liệu, giúp giải quyết các vấn đề thực tiễn của thành phố.

Từ những mục tiêu tổng quát trên, Hà Nội phấn đấu đạt được các mục tiêu cụ thể về chuyển đổi số vào năm 2025. Tầm nhìn đến năm 2030, Hà Nội cơ bản trở thành thành phố thông minh, hiện đại, từng bước kết nối với mạng lưới đô thị thông minh trong khu vực và thế giới; tiếp tục duy trì và phấn đấu vị trí cao trong nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước về chuyển đổi số; hình thành nền tảng dữ liệu cho các ngành kinh tế trọng điểm dựa trên dữ liệu của cơ quan nhà nước; phát triển các dịch vụ sáng tạo dựa trên dữ liệu phục vụ người dân, doanh nghiệp, khai thác dữ liệu như một tài nguyên mới để phát triển kinh tế - xã hội./.

-----------------------

(1), (2), (4) Hồng Minh: “Hà Nội đã kích hoạt gần 70% tài khoản định danh điện tử”, Báo Đầu tư online, ngày 18-7-2023, https://baodautu.vn/ha-noi-da-kich-hoat-gan-70-tai-khoan-dinh-danh-dien-tu-d194209.html
(3) Phương Linh: “Hà Nội đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số năm 2023”, Báo Đầu tư online, ngày 17-7-2023, https://baodautu.vn/ha-noi-day-manh-qua-trinh-chuyen-doi-so-nam-2023-d194192.html
(5) Giang Nam: “Hà Nội đẩy nhanh lộ trình chuyển đổi số”, Báo Nhân dân điện tử, ngày 17-7-2023, https://nhandan.vn/ha-noi-day-nhanh-lo-trinh-chuyen-doi-so-post762738.html
(6) “Cần làm gì để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số của Hà Nội?”, báo Quân đội nhân dân điện tử, ngày 3-5-2023, https://www.qdnd.vn/giao-duc-khoa-hoc/chuyen-doi-so/can-lam-gi-de-day-nhanh-qua-trinh-chuyen-doi-so-cua-ha-noi 726922#:~:text=Ng%C3%A0y%2030%2D12%2D2022%2C,s%E1% BB%91%20tr%C3%AAn%203%20tr%E1%BB%A5%20c%E1%BB%99t.