Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP ngày 27-12-2008 về Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo. Chiều ngày 15-1-2009, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội đã tổ chức họp báo công bố Nghị quyết này.

Theo số liệu của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, tính đến cuối năm 2006, cả nước có 61 huyện nghèo (gồm 797 xã và thị trấn thuộc 20 tỉnh có tỷ lệ hộ nghèo trên 50%, trong đó có 90% là đồng bào dân tộc thiểu số). Mặc dù trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã quan tâm và có nhiều chính sách, hỗ trợ các nguồn lực ưu tiên phát triển vùng nghèo, nhưng tốc độ chuyển biến còn chậm, đời sống của đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo ở 61 huyện nghèo cao gấp 3,5 lần bình quân cả nước.

Nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng này là do cả 61 huyện đều nằm ở các vùng núi cao, vùng sâu, vùng xa. Người dân ở rải rác, phân tán trên địa hình chia cắt, trình độ sản xuất còn lạc hậu; diện tích tự nhiên rộng nhưng diện tích đất canh tác ít; điều kiện thời tiết không thuận lợi, thường xảy ra thiên tai như lũ quét, lũ ống; cơ sở vật chất vừa thiếu, vừa yếu, nên thu nhập bình quân đầu người thấp, chỉ đạt 2,5 triệu đồng/người/năm...

Xóa đói, giảm nghèo, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần cho người nghèo, thu hẹp khoảng cách về trình độ phát triển giữa các vùng, địa bàn và giữa các dân tộc, nhóm dân cư là chủ trương lớn, nhất quán của Đảng, Nhà nước, và là sự nghiệp của toàn dân. Trong Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP, Chính phủ đã đề ra lộ trình giảm nghèo:

- Từ nay đến năm 2010, giảm tỷ lệ hộ nghèo của 61 huyện xuống dưới 40% (theo chuẩn nghèo được quy định tại Quyết định số 170/2005/QĐ-TTg ngày 8-7-2005), cơ bản không còn hộ dân ở nhà tạm, cơ bản hoàn thành việc giao đất, giao rừng, trợ cấp lương thực cho người dân ở những nơi không có điều kiện tổ chức sản xuất, khu vực giáp biên giới để bảo đảm đời sống;

- Từ 2010 đến 2015: giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống mức ngang bằng mức trung bình của tỉnh, giảm số lao động nông nghiệp xuống còn dưới 60%, đưa tỷ lệ lao động nông thôn qua đào tạo, tập huấn, huấn luyện đạt trên 40%.

- Đến năm 2020, phấn đấu giảm tỷ lệ hộ nghèo xuống mức ngang bằng mức trung bình của khu vực và nâng tỷ lệ lao động nông thôn qua đào tạo, tập huấn, huấn luyện tăng từ 25% năm 2010 lên trên 40% năm 2015; và trên 50% năm 2020, nhằm nâng mức sống của người dân tăng gấp 5-6 lần so với hiện nay.

Nhà nước sẽ hỗ trợ 200.000 đồng/ha/năm tiền khoán chăm sóc, bảo vệ rừng, hỗ trợ lần đầu giống cây lâm nghiệp với mức từ 2 - 5 triệu đồng/ha. Ngoài ra, các hộ nghèo nhận khoán chăm sóc, bảo vệ rừng, được giao rừng và giao đất để trồng rừng sản xuất còn được trợ cấp 15kg gạo/khẩu/tháng trong thời gian chưa tự túc được lương thực, được hỗ trợ 5 triệu đồng/ha/hộ để tận dụng tạo đất sản xuất lương thực trong khu vực diện tích rừng nhận khoán. Ngân sách nhà nước hỗ trợ 50% lãi suất tiền vay tại ngân hàng thương mại nhà nước để trồng rừng sản xuất, để phát triển sản xuất nông nghiệp, đầu tư cơ sở chế biến, bảo quản, tiêu thụ nông sản...

Đối với vùng còn đất có khả năng khai hoang, Nhà nước hỗ trợ 10 triệu đồng/ha đất khai hoang, cũng như hỗ trợ 5 triệu đồng/ha đất phục hóa, 10 triệu đồng/ha ruộng bậc thang để người dân sản xuất nông nghiệp. Hỗ trợ 1 lần toàn bộ tiền mua giống, phân bón cho việc chuyển đổi cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao; ưu tiên hỗ trợ trồng lúa lai, ngô lai. Hỗ trợ 50% lãi suất tiền vay tại ngân hàng thương mại nhà nước để trồng rừng sản xuất, để phát triển sản xuất nông nghiệp, đầu tư cơ sở chế biến, bảo quản, tiêu thụ nông sản.

Đối với các hộ nghèo, ngoài những khoản trên, còn được vay vốn tối đa 5 triệu đồng/hộ với lãi suất 0% (1 lần) trong 2 năm để mua giống gia súc (trâu, bò, dê) hoặc giống gia cầm chăn nuôi tập trung hoặc giống thủy sản, hỗ trợ 1 triệu đồng/hộ để làm chuồng trại chăn nuôi hoặc tạo diện tích nuôi trồng thủy sản, và 2 triệu đồng/ha mua giống để trồng cỏ nếu chăn nuôi gia súc; được hỗ trợ 100% tiền vắc-xin tiêm phòng các dịch bênh nguy hiểm đối với gia cầm, gia súc. Đối với những hộ không có điều kiện chăn nuôi nhưng có nhu cầu phát triển ngành nghề tiểu, thủ công nghiệp cũng được tạo điều kiện vay tối đa 5 triệu đồng/hộ với lãi suất 0% (1 lần).

Tại 61 huyện nghèo, Nhà nước cũng hỗ trợ mỗi huyện 100 triệu đồng/năm để xúc tiến thương mại, quảng bá, giới thiệu sản phẩm nhất là nông, lâm, thủy đặc sản của địa phương, thông tin thị trường cho nông dân.Hỗ trợ đào tạo nghề, ngoại ngữ, bồi dưỡng văn hóa, đào tạo định hướng (bao gồm cả ăn, ở, đi lại, chi phí làm thủ tục và cho vay vốn ưu đãi...) để lao động ở các huyện nghèo tham gia xuất khẩu lao động, với mục tiêu mỗi năm đưa khoảng 7.500 - 8.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài (bình quân 10 lao động/xã).

Bên cạnh đó, Nhà nước cũng có các chính sách đặc thù về giáo dục, đào tạo, dạy nghề, nâng cao dân trí cho các huyện nghèo, chính sách cán bộ, chính sách, cơ chế đầu tư cơ sở hạ tầng, hỗ trợ xây dựng nhà “bán trú dân nuôi”, nhà ở cho giáo viên ở các thôn, bản, xây dựng trường dân tộc nội trú cấp huyện theo hướng liên thông với các cấp học ở huyện, nhằm đáp ứng nhu cầu đào tạo nguồn cán bộ tại chỗ cho các huyện nghèo. Tăng cường, mở rộng chính sách đào tạo ưu đãi theo hình thức cử tuyển và theo địa chỉ cho học sinh người dân tộc thiểu số; ưu tiên các chuyên ngành nông, lâm nghiệp, y tế, kế hoạch hóa gia định, đạo tạo giáo viên thôn bản, trợ giúp pháp lý để nâng cao nhận thức pháp luật. Có chính sách hỗ trợ và chế độ đãi ngộ thỏa đáng nhằm thu hút, khuyến khích tri thức trẻ về tham gia công tác tại các xã thuộc huyện nghèo...

Xóa đói, giảm nghèo là sự nghiệp của toàn dân. Vì vậy muốn công tác xóa đói, giảm nghèo thành công phải huy động được nguồn lực của Nhà nước, của xã hội và của từng người dân nhằm khai thác có hiệu quả tiềm năng, lợi thế của từng địa phương, nhất là lĩnh vực sản xuất nông, lâm nghiệp. Chính vì vậy, Nghị quyết nêu rõ, các bộ, ngành sẽ xây dựng, trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các văn bản quy định cụ thể và tổ chức hướng dẫn các huyện xây dựng đề án giảm nghèo bền vững trên địa bàn trong tháng 2-2009. Mỗi tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước được khuyến khích nhận giúp đỡ ít nhất một huyện nghèo để đầu tư kết cấu hạ tầng, hỗ trợ sản xuất, chuyển giao kỹ thuật, đào tạo nghề miễn phí và nhận lao động vào làm việc.

Cùng với sự đầu tư, hỗ trợ của Nhà nước và cộng đồng xã hội, sự nỗ lực phấn đấu vươn lên thoát nghèo của chính người nghèo, hộ nghèo cũng là nhân tố quyết định thành công của công cuộc xóa đói, giảm nghèo hiện nay./.