Năm 1920, trong tác phẩm “Bệnh ấu trĩ tả khuynh trong phong trào cộng sản”, V.I. Lê-nin đã khẳng định giá trị và ý nghĩa quốc tế của Cách mạng Tháng Mười: “Ngày nay, chúng ta đã có trước mắt một kinh nghiệm quốc tế phong phú chứng thực hiển nhiên rằng một số đặc điểm cơ bản của cuộc cách mạng của ta không phải có ý nghĩa địa phương, ý nghĩa đặc biệt dân tộc, ý nghĩa riêng biệt cho nước Nga mà có ý nghĩa quốc tế”(1). Đánh giá về giá trị và ý nghĩa của Cách mạng Tháng Mười Nga, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Giống như mặt trời chói lọi, Cách mạng Tháng Mười chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng triệu, hàng triệu người bị bóc lột trên trái đất. Trong lịch sử loài người chưa từng có cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế”(2).

Giá trị và ý nghĩa quốc tế lớn nhất của Cách mạng Tháng Mười Nga là ở chỗ, cuộc cách mạng đó là kết quả hợp quy luật của sự phát triển tư tưởng và thực tiễn đấu tranh trong suốt quá trình lịch sử của nhân dân lao động. Cách mạng Tháng Mười là bước ngoặt lịch sử của loài người, từ đó mở ra một thời đại mới - thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười chứng tỏ chủ nghĩa tư bản đã suy yếu, giai cấp tư sản và các thế lực phản động đã đến lúc không thể ngăn cản nổi phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức. Nó chứng tỏ chủ nghĩa tư bản đã bị loài người lên án và sớm muộn sẽ phải nhường chỗ cho một chế độ xã hội mới tốt đẹp hơn - chế độ xã hội chủ nghĩa.

Cách mạng Tháng Mười nổ ra và thắng lợi đã chứng minh luận điểm của V.I. Lê-nin về khả năng thắng lợi của cách mạng vô sản ở một nước, ở khâu yếu nhất trong sợi dây chuyền của chủ nghĩa đế quốc. Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười vĩ đại là kết quả của những điều kiện lịch sử cụ thể khách quan và chủ quan ở nước Nga vào lúc giao thời giữa thế kỷ XIX và XX. Theo V.L. Lê-nin, ở nước Nga lúc đó đã có đủ điều kiện khách quan và chủ quan để tiến hành thắng lợi cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa, đó là: thứ nhất, chính quyền Nga Hoàng đã thối nát và sa đoạ tới cực độ, không thể duy trì sự thống trị như cũ được nữa; thứ hai, “nỗi cùng khổ và quẫn bách của các giai cấp bị áp bức trở nên nặng nề hơn mức bình thường”; thứ ba, “đội tiền phong của giai cấp công nhân đã sẵn sàng”, giai cấp công nhân Nga đã trưởng thành, nó có đủ quyết tâm, lòng dũng cảm và năng lực lãnh đạo nhân dân Nga làm cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa. Cách mạng Tháng Mười là cuộc nổi dậy của toàn dân, nó lôi cuốn được tất cả quần chúng lao động Nga, bao gồm: giai cấp công nhân, giai cấp nông dân, binh lính cách mạng và các dân tộc bị áp bức ở Nga. Đó là cuộc cách mạng thể hiện rất rõ tính năng động của những người Cộng sản Nga, khi thì dùng phương pháp hoà bình, khi thì dùng bạo lực cách mạng để tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa. Những tư tưởng của Cách mạng Tháng Mười - tư tưởng chống áp bức dân tộc, chống áp bức giai cấp, bảo vệ hoà bình thế giới và chống chiến tranh đế quốc chủ nghĩa, giải phóng người lao động - vẫn sống mãi. Đến hôm nay, không nơi nào trên hành tinh của chúng ta, những người lao động lại không thực hiện những tư tưởng nhân văn ấy.

Với thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười, chủ nghĩa xã hội khoa học từ lý luận đã trở thành hiện thực. Chế độ Xô-viết và chủ nghĩa xã hội hiện thực - thành quả của Cách mạng Tháng Mười - đã có những cống hiến to lớn đối với sự phát triển của xã hội loài người. Ngày nay, mặc dù chủ nghĩa xã hội hiện thực ở quê hương của Cách mạng Tháng Mười và ở Đông Âu đã đổ vỡ, nhưng điều đó hoàn toàn không có nghĩa là những thành quả, ảnh hưởng, giá trị và ý nghĩa của Cách mạng Tháng Mười không còn nữa. Những gì đã và đang diễn ra ở Nga, các nước Cộng hoà trong Liên bang Xô-viết trước đây và ở các nước Đông Âu đã chứng minh rằng, trên thực tế sự nghiệp của Cách mạng Tháng Mười vẫn đang sống trong lòng nhân dân ngay tại các nước mà chế độ xã hội chủ nghĩa ở đó bị đổ vỡ. Chỉ đến bây giờ, sau sự đổ vỡ của chủ nghĩa xã hội, những người lao động ở Nga và các xã hội chủ nghĩa Đông Âu trước đây đang ngày càng ý thức ra việc họ đã có được những gì và đã bị mất đi những gì; rằng, hiện nay ở nước Nga tư sản ai là người cầm quyền và ai bị dồn vào tình cảnh nông nô, nửa bần cùng và nghèo đói. Nước Nga đã phân thành hai đẳng cấp: “những người Nga mới” và “những nông nô mới”. Chính họ, những người nông dân lao động, ngày hôm nay đang phải thốt lên thật chua chát rằng: “hoá ra, chúng ta đã được sống trong chế độ cộng sản chủ nghĩa, ấy vậy mà chúng ta lại chẳng nhận ra”. Sự phục hồi các Đảng Cộng sản và cánh tả ở những nước này ngày càng lấy lại được niềm tin trong quần chúng là bằng chứng hùng hồn về sự bất diệt của Cách mạng Tháng Mười. Ở các nước xã hội chủ nghĩa còn lại - Việt Nam, Trung Quốc, Cuba, v.v., những tư tưởng và sự nghiệp của Cách mạng Tháng Mười vẫn sống và đang phát triển tốt đẹp trong sự nghiệp đổi mới, cải cách và cập nhật hóa mô hình kinh tế - xã hội nhằm khẳng định những giá trị đích thực của Cách mạng Tháng Mười.

Một thực tế không thể phủ nhận là, sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười và tiếp sau đó là thắng lợi của nhân dân Liên Xô trong chiến tranh thế giới thứ hai, chủ nghĩa xã hội từ khuôn khổ một quốc gia, một liên bang đã phát triển thành một hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới đầy sức sống và hùng mạnh, đã một thời có vai trò to lớn và có tính chất quyết định đến vận mệnh và sự phát triển của thế giới. Sự lớn mạnh của chủ nghĩa xã hội hiện thực đã trở thành một đối trọng, đã thách thức và buộc chủ nghĩa tư bản thế giới phải tìm cách điều chỉnh bản thân nó, làm biến dạng, làm lu mờ chủ nghĩa tư bản. Cách mạng Tháng Mười đã tạo ra những điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các phong trào đấu tranh vì dân sinh, dân chủ của đông đảo nhân dân ở các nước tư bản chủ nghĩa. Những thành quả mà giai cấp công nhân và nhân dân lao động ở các nước tư bản chủ nghĩa giành được trong cuộc đấu tranh cho quyền dân sinh, dân chủ... không tách rời sự tồn tại và lớn mạnh của chủ nghĩa xã hội hiện thực - con đẻ của Cách mạng Tháng Mười. Chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên Xô đã từng giải quyết thành công những vấn đề hết sức gay cấn của xã hội loài người như vấn đề dân tộc, tôn giáo, đã đoàn kết được mọi dân tộc, mọi tầng lớp, mọi giáo phái thực hiện lý tưởng chung là xây dựng một xã hội tốt đẹp, bình đẳng, công bằng mang lại hạnh phúc cho tất cả quần chúng lao động. Những biến đổi sâu sắc chưa từng có trong đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của nước Nga Xô-viết sau Cách mạng Tháng Mười đặt nền móng hiện thực cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Chủ nghĩa xã hội đã góp phần quan trọng trong sự phát triển của nền văn minh nhân loại, làm thay đổi cách thức phát triển của xã hội, làm bớt tính hung hăng, làm nhụt khát vọng của những kẻ cuồng chiến đế quốc, làm tăng lòng tự tin vào sức mạnh của mình của các dân tộc nhỏ yếu, lạc hậu, thúc đẩy quần chúng lao động bị áp bức đứng lên tự giải phóng mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản từ chỗ chỉ là ước mơ cao đẹp của loài người, sau Cách mạng Tháng Mười vĩ đại trở thành hiện thực trong xã hội, có sức mạnh vô cùng to lớn, lôi cuốn hàng nghìn triệu người vào hành động cách mạng vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.

Cách mạng Tháng Mười thắng lợi đã là nguồn cổ vũ và thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển cả về số lượng và chất lượng của phong trào cộng sản quốc tế, tác động mạnh mẽ đến phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động các nước tư bản chủ nghĩa, đến phong trào đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc, chủ nghĩa thực dân, giành lại độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội của nhân dân các nước ở Châu á, Phi, và Mỹ La-tinh. Nhờ ảnh hưởng của Cách mạng Tháng Mười và sự giúp đỡ, tác động của hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới, từ sau chiến tranh thế giới thứ hai đến những năm 70 của thế kỷ XX, hàng loạt các dân tộc thuộc địa và lệ thuộc đã đứng lên giải phóng khỏi sự áp bức bóc lột của chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân, tạo ra bước phát triển nhảy vọt của phong trào giải phóng dân tộc, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế trong giai đoạn lịch sử này.

Bài học lớn nhất, mang tính thời đại, bài học có ý nghĩa quốc tế được rút ra từ Cách mạng Tháng Mười và từ sự sụp đổ của chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên Xô và các nước Đông Âu là phải không ngừng sáng tạo, nắm vững nguyên tắc, không ngừng bổ sung và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin.

Sáng tạo, đó là một đặc trưng nổi bật, là yêu cầu bức thiết, là vấn đề có ý nghĩa sống còn đối với mọi cuộc cách mạng trong thời đại ngày nay. Cách mạng Tháng Mười đã là một điển hình mẫu mực trong lĩnh vực này. Cách mạng Tháng Mười và Nhà nước Xô-viết trong quá trình xây dựng và bảo vệ chủ nghĩa xã hội trước hết là thắng lợi của đường lối cách mạng sáng tạo. Giáo điều, máy móc, dập khuôn, thiếu sáng tạo và không nghiên cứu bổ sung, phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin khi điều kiện lịch sử đã thay đổi sẽ làm cho cách mạng dừng lại, khủng hoảng hoặc đổ vỡ. Bài học về sự sáng tạo không ngừng có ý nghĩa soi sáng cho việc phân tích làm rõ nguyên nhân của những vấn đề nảy sinh hôm qua, nó cũng cung cấp phương pháp luận cho hôm nay trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ chế độ mới, trong quá trình tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa. Thực tế đã diễn ra ở Liên Xô và Đông Âu đã chứng minh rằng, nếu không sáng tạo hoặc “sáng tạo” một cách vô nguyên tắc, từ bỏ những nguyên tắc cơ bản, đều là nguyên nhân quan trọng trong những nguyên nhân dẫn đến sự đổ vỡ của chủ nghĩa xã hội hiện thực ở các nước này.

Cách mạng Tháng Mười đã nêu lên những kinh nghiệm phổ biến, những mẫu mực về chỉ đạo chiến lược và sách lược cách mạng mà các cuộc cách mạng vô sản ở các nước đều có thể vận dụng trong quá trình tiến hành cách mạng. Đó là những bài học kinh nghiệm về giữ vai trò độc tôn lãnh đạo cách mạng của Đảng Cộng sản; bài học không ngừng củng cố và tăng cường khối liên minh công - nông - trí thức; bài học về xây dựng phải đi đôi với bảo vệ thành quả cách mạng; bài học không ngừng củng cố và xây dựng chính quyền cách mạng, sao cho nó thực sự là một chính quyền của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, trong sạch và vững mạnh trong mọi giai đoạn của cách mạng; bài học về lợi dụng mâu thuẫn trong hàng ngũ kẻ thù, về kết hợp chặt chẽ các phong trào cách mạng, về nghệ thuật chới thời cơ giành chính quyền, về phương pháp cách mạng; bài học về phát huy sức mạnh tổng hợp, về phát huy quyền làm chủ và sức sáng tạo vô cùng to lớn của quần chúng nhân dân, cả trong sự nghiệp đấu tranh giành chính quyền cũng như trong sự nghiệp xây dựng xã hội mới trên tất cả các phương diện chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, v.v..

Dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, ngay từ đầu, cách mạng Việt Nam đã đi theo con đường của Cách mạng Tháng Mười. Có thể khẳng định rằng, không có Cách mạng Tháng Mười thì cũng chưa thể có Cách mạng Tháng Tám ở Việt Nam. Con đường cứu nước và phát triển của dân tộc ta gắn liền với sự nghiệp Cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng Mười. Những bài học rút ra từ Cách mạng Tháng Mười đã được Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh vận dụng một cách sáng tạo vào điều kiện lịch sử cụ thể của nước ta, đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Những bài học thành công trong quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên Xô trước đây cũng như bài học được rút ra từ những sai lầm, thất bại trong quá trình cải tổ ở đó đã được Đảng ta kịp thời nghiên cứu học tập và rút kinh nghiệm trong quá trình tiến hành đổi mới đất nước. Đó là một trong những nguyên nhân đưa đến thắng lợi quan trọng bước đầu của cách mạng nước ta trong sự nghiệp đổi mới, sự nghiệp xây dựng xã hội mới - xã hội chủ nghĩa.

Thế giới đã thay đổi, nhưng ánh sáng của Cách mạng Tháng Mười vẫn luôn toả sáng soi đường cho con đường đi lên hợp quy luật của các dân tộc. Những bài học rút ra từ Cách mạng Tháng Mười vẫn là những chỉ dẫn đúng đắn cho mỗi bước phát triển đi lên của cách mạng Việt Nam hôm nay và ngày mai. Kiên định giương cao ngọn cờ của Cách mạng Tháng Mười vẫn sẽ là một nhân tố có ý nghĩa quyết định đưa sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta đến những thắng lợi mới to lớn hơn./.

-------------------------------------------------------------------------

(1) .V.I.Lê-nin: Toàn tập, Nxb. Tiến bộ, Mác-xcơ-va,1977, t.41, tr.3