Đây là chuyến thăm Trung Quốc đầu tiên của Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam kể từ sau Đại hội XVIII Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Chuyến thăm diễn ra vào dịp hai nước kỷ niệm 65 năm thiết lập quan hệ ngoại giao.

65 năm qua, quan hệ Việt-Trung có lúc thăng, trầm, nhưng hữu nghị và hợp tác là dòng chảy chính. Kể từ khi bình thường hóa quan hệ năm 1991 đến nay, về tổng thể, quan hệ Việt-Trung phát triển nhanh chóng và sâu rộng trên tất cả các lĩnh vực, đem lại lợi ích thiết thực cho cả hai bên. Các cuộc tiếp xúc cấp cao diễn ra thường xuyên với nhiều hình thức, góp phần tăng cường tin cậy chính trị, thúc đẩy hợp tác thiết thực, tạo điều kiện để hai bên từng bước giải quyết tranh chấp, bất đồng.

Hai nước đã ký nhiều hiệp định và văn kiện hợp tác ở các cấp, ngành, địa phương, tạo cơ sở và hành lang pháp lý cho quan hệ hợp tác lâu dài giữa hai bên.

Các cơ chế giao lưu, hợp tác giữa hai Đảng, Chính phủ, Quốc hội và giữa các tổ chức chính trị-xã hội, địa phương của hai nước ngày càng được mở rộng và tăng cường.

Hai bên đã tổ chức 10 cuộc hội thảo về lý luận giữa hai Đảng; thành lập cơ chế Ủy ban chỉ đạo hợp tác song phương và tiến hành 7 phiên họp toàn thể để điều phối tổng thể các mặt hoạt động trong quan hệ hai nước. Các ngành quan trọng như ngoại giao, an ninh, quốc phòng đã ký kết và triển khai hiệu quả nhiều thỏa thuận hợp tác.

Hai bên đã thiết lập và tiến hành 6 phiên họp Ủy ban công tác liên hợp giữa 4 tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Hà Giang của Việt Nam với Quảng Tây của Trung Quốc; 4 phiên họp Nhóm công tác liên hợp giữa 4 tỉnh Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Hà Giang của Việt Nam với tỉnh Vân Nam, Trung Quốc; tiến hành họp 4 kỳ Hội nghị kiểm điểm tình hình hợp tác giữa các bộ, ngành, địa phương Việt Nam với tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc; 6 kỳ họp Hội nghị hợp tác hành lang kinh tế giữa 5 tỉnh, thành phố của hai nước gồm: Côn Minh, Lào Cai, Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh.

Giao lưu nhân dân và thế hệ trẻ hai nước được tăng cường, với việc tổ chức 2 Liên hoan thanh niên Việt Nam-Trung Quốc tại Quảng Tây, 2 Liên hoan hữu nghị nhân dân Việt Nam-Trung Quốc, 6 Diễn đàn nhân dân Việt-Trung và 14 lần Gặp gỡ hữu nghị thanh niên Việt-Trung.

Trong 10 năm gần đây, Trung Quốc liên tục là bạn hàng thương mại lớn nhất của Việt Nam, trở thành thị trường xuất khẩu lớn thứ 2 của Việt Nam, sau Mỹ đồng thời, Việt Nam cũng là một trong các đối tác thương mại quan trọng của Trung Quốc trong các nước ASEAN.

Năm 2014, Việt Nam trở thành đối tác thương mại lớn thứ 2 của Trung Quốc trong ASEAN (chỉ sau Malaysia); kim ngạch thương mại song phương đạt 58,87 tỷ USD, trong đó Việt Nam xuất 14,91 tỷ USD, nhập 43,87 tỷ USD. Nhập siêu từ Trung Quốc tiếp tục tăng, tuy nhiên cơ cấu hàng xuất khẩu của Việt Nam có chuyển biến theo hướng tích cực, tăng dần tỷ trọng hàng công nghiệp chế tạo, nông, lâm, thủy sản, giảm dần tỷ trọng xuất khẩu hàng nguyên, nhiên liệu và khoáng sản.

Về đầu tư, đến hết tháng 12-2014, Trung Quốc có 1082 dự án đầu tư tại Việt Nam, tổng vốn đăng ký là 7,94 tỷ USD, đứng thứ 9/101 quốc gia và vùng lãnh thổ có đầu tư tại Việt Nam. Trung Quốc đã cho Việt Nam vay 1,6 tỷ USD tập trung vào những lĩnh vực công nghiệp, khai khoáng, đường sắt, năng lượng, dệt may, hóa chất…

Ngoài ra, Trung Quốc còn giúp Việt Nam nhiều khoản viện trợ không hoàn lại dùng vào việc tổ chức các đoàn tham quan, khảo sát kinh nghiệm phát triển kinh tế-xã hội ở Trung Quốc, giao lưu thanh thiếu niên, đầu tư trang thiết bị cho một số bệnh viện tại Việt Nam.

Hai bên đã ký Quy hoạch phát triển 5 năm hợp tác kinh tế thương mại Việt-Trung giai đoạn 2012-2016 nhân dịp Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Trung Quốc tháng 10-2011.

Trong chuyến thăm Việt Nam của Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường (năm 2013), hai bên đã nhất trí thúc đẩy hợp tác kinh tế-thương mại với trọng tâm là hợp tác xây dựng một số dự án tiêu biểu có quy mô lớn về cơ sở hạ tầng, kết nối giao thông; tiếp tục áp dụng các biện pháp bảo đảm thúc đẩy quan hệ thương mại phát triển cân bằng, lành mạnh, hoàn thành trước thời hạn mục tiêu kim ngạch thương mại đạt 60 tỷ USD năm 2015, đặt mục tiêu 100 tỷ USD năm 2017; tăng cường phối hợp và hợp tác giữa hai nước trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, nhất là hợp tác trong việc phòng ngừa tác động của khủng hoảng tài chính tiền tệ quốc tế, giữ vững an ninh tiền tệ ở mỗi nước.

Quan hệ trao đổi, hợp tác giữa hai nước trong các lĩnh vực giáo dục đào tạo, văn hóa, thể thao được đẩy mạnh. Hiện có hơn 13.500 lưu học sinh Việt Nam đang học tại các trường đại học của Trung Quốc với những ngành nghề đa dạng, có khoảng 4.000 học sinh Trung Quốc đang du học tại Việt Nam, tập trung vào các ngành ngôn ngữ, du lịch, kinh doanh. Hai bên đang tích cực triển khai “Kế hoạch thực hiện Hiệp định Văn hóa Việt-Trung giai đoạn 2013-2015;” thực hiện hiệu quả “Thỏa thuận về hợp tác Thể dục thể thao”…

Trung Quốc là thị trường nguồn du lịch lớn của Việt Nam. Hàng năm có khoảng 1 triệu lượt người Việt Nam đi du lịch Trung Quốc, trong khi khách du lịch Trung Quốc vào Việt Nam năm 2013 đạt 1,9 triệu lượt người và năm 2014 đạt 1,94 triệu lượt người. Hai bên cũng mở thêm nhiều tuyến bay (thuê bao), chủ yếu từ Thâm Quyến, Trùng Khánh, Thượng Hải, Hàng Châu đi Đà Nẵng…

Về biên giới lãnh thổ, hai bên đã ký Thỏa thuận về các nguyên tắc cơ bản giải quyết các vấn đề biên giới lãnh thổ; đã tiến hành đàm phán về 3 vấn đề: Biên giới trên đất liền, phân định Vịnh Bắc Bộ và vấn đề Biển Đông.

Đến nay, hai bên đã ký Hiệp ước biên giới trên đất liền (1999); Hiệp định phân định Vịnh Bắc Bộ (2000), Hiệp định hợp tác nghề cá Vịnh Bắc Bộ (2000) và Nghị định thư hợp tác nghề cá Vịnh Bắc Bộ (2004).

Về vấn đề Biển Đông, hai bên đã ký kết Thỏa thuận về những nguyên tắc cơ bản chỉ đạo giải quyết vấn đề trên biển Việt Nam-Trung Quốc. Trong khuôn khổ đa phương, ASEAN (trong đó có Việt Nam) và Trung Quốc đã ký Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC) năm 2002 và đang tích cực thúc đẩy đàm phán với Trung Quốc về xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC).

Đầu tháng 9-2013, ASEAN-Trung Quốc lần đầu tiên tham vấn chính thức ở cấp SOM về COC. Tuy nhiên, những diễn biến phức tạp trên Biển Đông đã ảnh hưởng không nhỏ đến các mối quan hệ hợp tác giữa hai nước trên các lĩnh vực khác. Đến nay, tuy quan hệ đã được khôi phục một bước, nhưng nhiều thỏa thuận giao lưu, hợp tác giữa hai bên vẫn chậm được triển khai.

Tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, chuyến thăm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tới Trung Quốc lần này nhằm củng cố, duy trì cục diện hữu nghị, ổn định, tạo thêm đà phát triển lành mạnh cho quan hệ Việt-Trung, tạo điều kiện thuận lợi để tiếp tục giải quyết các vấn đề còn tồn tại giữa hai nước, góp phần duy trì, củng cố môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa./.