Liên minh mới, cục diện khác

Phan Lang

21:09, ngày 31-10-2012

TCCSĐT - Trong thời gian vừa qua, liên quan đến Trung Đông và Vùng Vịnh đã có một số động thái mới với tác động mạnh mẽ đến mức có thể làm thay đổi cả cục diện tình hình ở cả khu vực. Những liên minh mới đang dần định hình giữa các bên liên quan và sẽ chi phối chiều hướng cũng như mức độ diễn biến tình hình chính trị an ninh ở đây trong thời gian tới.

Nổi bật nhất là chính sách của Thổ Nhĩ Kỳ đối với Xy-ri, chuyến thăm của Quốc vương Ca-ta Sếch Ha-mát Bin Kha-li-pha An Tha-ni (Sheik Hamad bin Khalifa Al Thani) ở dải Ga-da và liên danh tranh cử giữa cánh hữu và cực hữu ở I-xra-en. Những động thái ấy tác động trực tiếp tới tiến trình hòa bình ở Trung Đông giữa I-xra-en và Pa-le-xtin, tới mối quan hệ giữa hai nhóm phái Ha-mát và Fa-ta ở Pa-le-xtin, tới tình hình chính trị nội bộ ở Xy-ri, tới tương quan lực lượng trong thế giới Hồi giáo giữa người Sun-ni và người Shi-it và tới trật tự chính trị an ninh mới ở cả khu vực này dưới tác động của chính biến ở Bắc Phi và Trung Đông.

Làn sóng chính biến đã được Thổ Nhĩ Kỳ tận dụng triệt để phục vụ cho mục tiêu vươn tới vai trò cường quốc khu vực, ganh đua với A-rập Xê-út và I-ran. Tình hình chính trị nội bộ ở Xy-ri đúng là có ảnh hưởng trực tiếp đến Thổ Nhĩ Kỳ vì hai nước có đường biên giới chung rất dài, người dân Xy-ri lánh nạn xung đột bạo lực trong nước chạy sang Thổ Nhĩ Kỳ trở thành vấn đề lớn cả về an ninh, kinh tế, nhân đạo lẫn chính trị nội bộ đối với Thổ Nhĩ Kỳ và vấn đề người Cuốc vẫn tồn tại dai dẳng mà Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ chưa thể giải quyết dứt điểm được.

Nhưng nét mới nhất là chủ định của chính phủ hiện tại ở Thổ Nhĩ Kỳ muốn thay đổi thể chế chính trị hiện tại ở Xy-ri. Cụ thể là Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn lực lượng nổi dậy chống đối chính phủ và thậm chí là cả thông qua can thiệp quân sự trực tiếp để lật đổ Tổng thống Xy-ri Ba-sa An Át-xát (Bashar al-Assad). Thổ Nhĩ Kỳ muốn có chính phủ mới thân thiện với mình, thậm chí chịu ơn nghĩa với mình ở Xy-ri.

Một khi có sự thay đổi chính thể ở Xy-ri thì ảnh hưởng của I-ran ở khu vực cũng sẽ bị thu hẹp và Ha-mát sẽ mất một trong những chỗ dựa quan trọng. Cho nên nếu đóng vai trò quan trọng trong việc lật đổ ông B.Át-xát ở Xy-ri thì Thổ Nhĩ Kỳ có được con át chủ bài sáng giá trong việc khuất phục và thu phục Ha-mát cũng như tiếp tục cô lập I-ran. Khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ có thể tác động Ha-mát theo hướng mình, cả theo hướng đối đầu lẫn hợp tác với I-xra-en.

Ca-ta cũng đã tận dụng triệt để cơ hội do chính biến ở Bắc Phi và Trung Đông đưa lại nhằm đề cao vai trò và ảnh hưởng riêng, đặc biệt trong việc tập hợp những quốc gia có đông người Sun-ni theo đạo Hồi trong khu vực. Chuyến thăm của Quốc vương Ca-ta tại Ga-da đã khởi đầu cho việc phá vỡ sự cô lập của Ha-mát cách đây 5 năm. Ca-ta muốn tranh thủ để lôi kéo Ha-mát về phe mình, không đối đầu mà chuyển sang hòa giải với I-xra-en. Việc ấy có lợi cho Ca-ta, nhưng đồng thời cũng phục vụ cho lợi ích của I-xra-en, Ai Cập và nhiều quốc gia vùng Vịnh khác. Qua đó, Ca-ta còn có thể tác động trực tiếp vào diễn biến tới đây của tiến trình hòa bình giữa I-xra-en và Pa-le-xtin.

Ở I-xra-en, Đảng Li-cút (Likud) của Thủ tướng Ben-gia-min Nê-ta-ni-a-hu (Benjamin Netanyahu) đã quyết định liên danh tranh cử với Đảng Dân tộc cực hữu của Bộ trưởng Ngoại giao A.Li-bơ-man (A.Lieberman). Mục tiêu là bảo đảm liên minh này tiếp tục cầm quyền ở I-xra-en sau cuộc bầu cử quốc hội tới. Như thế cũng có nghĩa là I-xra-en tiếp tục quan điểm, thái độ cứng rắn đối với Pa-le-xtin, không nhượng bộ quốc gia này trong tất cả những vấn đề vướng mắc đôi bên lâu nay, tiếp tục đối đầu với I-ran, hạn chế tác động của làn sóng chính biến tới chính trường, xã hội, an ninh và vị thế của I-xra-en ở khu vực. I-xra-en cũng muốn lôi kéo Ha-mát về phía mình, nhưng tỏ ra trên thế mạnh chứ không phải vì thất thế, đồng thời vẫn phải luôn chuẩn bị sẵn sàng cho mọi tình huống và đột biến có thể xảy ra. Những liên minh mới đang hình thành khiến cho cục diện tình hình chính trị an ninh ở đây và chung trong cả thế giới Hồi giáo và thế giới A-rập cũng ngày càng thêm khác biệt so với trước./.