Phát biểu với báo giới trước chuyến thăm, Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad khẳng định quan hệ hữu nghị giữa Iran và các nước Mỹ Latinh hiện đang ở giai đoạn phát triển và Tehran chủ trương tăng cường hơn nữa mối quan hệ tốt đẹp này. Mục đích của chuyến thăm là nhằm tăng cường mối quan hệ giữa Iran và các nước cánh tả ở Mỹ Latinh trong bối cảnh các cường quốc phương Tây đang gia tăng sức ép cũng như biện pháp trừng phạt đối với chương trình hạt nhân của Tehran.

Venezuela là chặng dừng chân đầu tiên trong chuyến công du kéo dài 5 ngày này. Tại Venezuela, Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad cùng với gần 100 thành viên trong đoàn đã được Phó Tổng thống Venezuela Elías Jaua Milano chào đón tại sân bay quốc tế Simón Bolivar. Đây là chuyến thăm chính thức Venezuela lần thứ 5 kể từ khi Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad lên cầm quyền vào năm 2005 nhằm tăng cường liên minh song phương. Năm 2009, Caracaz và Tehran đã ký kết các thỏa thuận kinh tế với tổng giá trị 5 tỉ USD, cùng nhiều hiệp định và dự án hợp tác khác trong các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, thương mại và năng lượng.

Ngày 9-1-2012, tại cuộc hội đàm với người đồng cấp, Tổng thống Venezuela Hugo Chavez đã tuyên bố nước này sẽ tiếp tục hợp tác với Iran để "ngăn chặn sự điên rồ của đế quốc" mà giờ đây đang gia tăng hơn bao giờ hết với một sức mạnh khủng khiếp. Tổng thống Hugo Chavez khẳng định ngày nay nhân dân hai nước đã đi trên cùng một con đường đấu tranh chống lại sự tham lam và ngạo mạn của chủ nghĩa đế quốc. Trong lúc nhà lãnh đạo Iran hội đàm với Tổng thống Venezuela tại Caracaz, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) khẳng định, Tehran đã bắt đầu làm giàu urani tại cơ sở ngầm Fordo nằm sâu trong lòng núi dưới sự giám sát của IAEA. Mỹ và phương Tây đã lập tức lên án hành động này của Iran, coi đây là một bước leo thang hơn nữa sau khi một tòa án ở Iran tuyên án tử hình một cựu lính thủy đánh bộ Mỹ mang quốc tịch Iran vì tội làm gián điệp cho Cục Tình báo trung ương Mỹ (CIA). Chính quyền Washington đã lên án phán quyết tử hình trên của Tehran.

Chuyến thăm của Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad diễn ra trong bối cảnh quan hệ giữa Iran và phương Tây đang gia tăng căng thẳng liên quan tới chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Tehran. Iran đã tiến hành tập trận hải quân tại đây vùng Vịnh và cảnh báo sẽ đóng cửa eo biển chiến lược (Hormuz) nếu Liên minh châu Âu (EU) áp đặt các biện pháp trừng phạt mới đối với nước này. Sau Venezuela, nhà lãnh đạo Iran sẽ tới Nicaragua, dự lễ nhậm chức của Tổng thống tái đắc cử Daniel Ortega. Cuba và Ecuador sẽ là những điểm dừng chân cuối cùng. Dự kiến lãnh đạo các nước sẽ thảo luận về các biện pháp tăng cường quan hệ hợp tác song phương và vấn đề thời sự quốc tế cùng quan tâm như tình hình bất ổn tại khu vực Trung Đông và Bắc Phi, cuộc khủng hoảng nợ công tại châu Âu và quan hệ nhiều gai góc với Mỹ. Tehran đã ký hơn 100 thỏa thuận với các đối tác Mỹ Latinh trên các lĩnh vực như dầu khí, nông nghiệp, công nghiệp, quân sự, mỏ, tài chính, y tế và xây dựng.

Trước đó, Bộ Ngoại giao Mỹ đã cảnh báo các nước Mỹ Latinh mà Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad tới thăm rằng, "hiện không phải là thời điểm thích hợp để tăng cường quan hệ an ninh và kinh tế với Iran". Mỹ đã yêu cầu các nước Mỹ Latinh nơi nhà lãnh đạo Iran đặt chân đến trong chuyến công du tuần này "làm tất cả những gì có thể trong khả năng của mình" để nhắc nhở Tehran rằng con đường mà họ đang theo đuổi trong quá trình đối thoại với cộng đồng quốc tế về vấn đề hạt nhân là "sai lầm". Đáp lại yêu cầu của Mỹ, phát biểu trên chương trình "Alô Tổng thống", Tổng thống Venezuela Hugo Chavez đã thẳng thắn bác bỏ những cảnh báo của Mỹ rằng, các nước sẽ gặp bất lợi nếu quan hệ gần gũi với Iran và coi đây là sự can thiệp vào công việc nội bộ của các nước có chủ quyền. Còn giới chức Ecuador tuyên bố, họ không có trách nhiệm phải thông báo với Mỹ những gì họ làm.

Chỉ ít giờ trước chuyến thăm của Tổng thống Iran Mahmud Ahmadinejad tới Venezuela, chặng dừng chân đầu tiên trong chuyến công du tới các nước cánh tả tại Mỹ Latinh, Mỹ đã ra lệnh trục xuất Tổng lãnh sự Venezuela tại Miami, bà Livia Acosta Noguera. Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ William Ostick, ngày 6-1, Đại sứ quán Venezuela tại Washington đã được thông báo về việc bà Livia Acosta Noguera bị công bố là “nhân vật không được hoan nghênh” và hạn chót cho bà rời khỏi Mỹ là ngày 10-1-2012. Tại thời điểm đó, Washington cũng không thể bình luận chi tiết về lý do trục xuất bà L.Acosta. Phát biểu trên đài phát thanh và truyền hình tại thủ đô Caracas, Tổng thống Venezuela Hugo Chavez không đề cập đến việc trục xuất này. Tuy nhiên, ông cáo buộc Washington đã tự “sáng tác” ra những âm mưu của Iran nhằm tấn công Mỹ từ các nước Mỹ Latinh như Venezuela, Nicaragua và Cuba.

Một hoạt động ngoại giao bình thường và mang tính tự quyết của một quốc gia lại bị một chính phủ khác lớn tiếng phê phán, đe dọa và đơn phương có những hành động không “hữu hảo” như vậy thật trái với những quy định của Công ước quốc tế về quan hệ giữa các quốc gia. Việc Mỹ quyết định trục xuất Tổng lãnh sự Venezuela tại Miami bà Livia Acosta Noguera mà không đưa ra được bất cứ lý do gì, đã khiến quan hệ giữa Venezuela và Mỹ vốn không mấy êm ả nay càng trở nên căng thẳng. Với những tuyên bố của người đứng đầu nhà nước Venezuela được xem là những phản ứng kịp thời trong quan hệ ngoại giao, Caracaz khẳng định, họ sẽ có câu trả lời "rõ ràng và đanh thép" này của Mỹ./.