Mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và an ninh phi truyền thống tại tỉnh Quảng Ninh là mối quan hệ hai chiều và tương hỗ. Kinh tế phát triển sẽ cung cấp nguồn lực để đầu tư vào các giải pháp bảo vệ an ninh, trong khi việc bảo đảm môi trường an toàn, ổn định là điều kiện cần để thu hút đầu tư và phát triển bền vững. Đây chính là trọng tâm trong các định hướng chiến lược mà tỉnh Quảng Ninh đang thực hiện để xây dựng một nền kinh tế xanh, hiện đại và an toàn trước các thách thức toàn cầu.

Phát triển kinh tế bền vững đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu rủi ro từ các thách thức an ninh phi truyền thống. Khi nền kinh tế phát triển, mức sống của người dân được nâng cao, giảm thiểu nguy cơ từ nghèo đói, bất bình đẳng và các tệ nạn xã hội như di cư bất hợp pháp hay xung đột xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng với Quảng Ninh - một tỉnh có tiềm năng kinh tế lớn nhưng cũng đối mặt với các thách thức từ biến đổi khí hậu, thiên tai và ô nhiễm môi trường.

Việc phát triển các khu đô thị thông minh và hạ tầng chống lũ lụt tại Quảng Ninh không chỉ bảo vệ tính mạng và tài sản của người dân mà còn tạo cơ sở cho các hoạt động kinh tế diễn ra thuận lợi. Ngược lại, việc bảo đảm an ninh phi truyền thống cũng là nền tảng quan trọng để thúc đẩy kinh tế. Các nguy cơ như ô nhiễm môi trường, cạn kiệt tài nguyên, dịch bệnh hay tội phạm mạng nếu không được kiểm soát sẽ làm suy yếu nền tảng sản xuất và thương mại. Với vị trí gần biên giới, Quảng Ninh thường xuyên đối mặt với các vấn đề xuyên quốc gia, như buôn lậu hay ô nhiễm xuyên biên giới, đòi hỏi sự phối hợp giữa chính sách phát triển kinh tế và an ninh phi truyền thống.

Ngoài ra, phát triển bền vững tại Quảng Ninh đòi hỏi chiến lược cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường. Trong khi ngành công nghiệp than đóng vai trò quan trọng trong ngân sách địa phương, tỉnh đã đầu tư mạnh mẽ vào năng lượng tái tạo như điện gió và điện mặt trời để giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch, đồng thời cải thiện môi trường sống cho người dân. Bên cạnh đó, phát triển du lịch xanh cũng là một minh chứng rõ nét cho sự gắn kết giữa kinh tế và an ninh phi truyền thống. Các dự án du lịch sinh thái tại vịnh Hạ Long không chỉ thúc đẩy kinh tế mà còn bảo tồn tài nguyên thiên nhiên, thu hút du khách, đồng thời giảm nguy cơ từ biến đổi khí hậu.

Thời gian qua, tỉnh Quảng Ninh đã đề ra một số định hướng phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm an ninh phi truyền thống của tỉnh.

Một là, phát triển du lịch xanh và bền vững.

Với tài nguyên thiên nhiên phong phú và đa dạng, đặc biệt là Di sản Thiên nhiên Thế giới Vịnh Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh đang hướng đến mục tiêu trở thành trung tâm du lịch quốc tế thông qua chiến lược phát triển du lịch xanh và bền vững. Tỉnh đã triển khai một loạt các chương trình và chính sách cụ thể nhằm cân bằng giữa phát triển kinh tế du lịch và bảo tồn tài nguyên môi trường.

Phát triển các mô hình du lịch sinh thái: Quảng Ninh đã tập trung khai thác các loại hình du lịch thân thiện với môi trường. Các điểm đến như vịnh Hạ Long, đảo Cô Tô, vườn quốc gia Bái Tử Long đã trở thành trọng điểm phát triển du lịch sinh thái. Tại đây, các tour du lịch trải nghiệm, như chèo thuyền kayak, lặn biển ngắm san hô và khám phá hệ sinh thái rừng ngập mặn, được tổ chức nhằm giúp du khách khám phá vẻ đẹp tự nhiên mà không gây hại đến môi trường.

Thúc đẩy du lịch cộng đồng: Các mô hình du lịch cộng đồng tại Quảng Ninh, điển hình, như ở làng chài Vung Viêng, Quan Lạn hay các bản làng tại Bình Liêu, không chỉ tạo cơ hội cho du khách trải nghiệm văn hóa địa phương mà còn giúp người dân địa phương tăng thu nhập. Tỉnh đã hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng, đào tạo kỹ năng cho người dân trong việc cung cấp dịch vụ du lịch, đồng thời khuyến khích các mô hình du lịch gắn với bảo tồn văn hóa và cảnh quan tự nhiên.

Ứng dụng công nghệ xanh trong du lịch: Quảng Ninh khuyến khích các doanh nghiệp du lịch áp dụng công nghệ và giải pháp xanh trong hoạt động của mình. Các tàu du lịch trên vịnh Hạ Long dần chuyển đổi từ động cơ diesel sang hệ thống điện hoặc hybrid, giảm đáng kể lượng khí thải. Các khu nghỉ dưỡng cao cấp như Legacy Yên Tử hay FLC Hạ Long đã đầu tư vào công nghệ xử lý nước thải, tái chế rác thải và sử dụng năng lượng tái tạo nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường.

Chính sách bảo tồn và quản lý tài nguyên du lịch: Chính quyền tỉnh Quảng Ninh đã siết chặt các quy định về khai thác tài nguyên du lịch, đặc biệt là đối với các khu vực nhạy cảm như vịnh Hạ Long. Tỉnh áp dụng các biện pháp quản lý, như giới hạn số lượng tàu du lịch, số lượng khách tham quan trong một ngày, và yêu cầu nghiêm ngặt về xử lý rác thải trên vịnh. Đồng thời, các chiến dịch trồng rừng ngập mặn và làm sạch vịnh được tổ chức thường xuyên, với sự tham gia của cả cộng đồng và du khách.

Tăng cường nhận thức cộng đồng và giáo dục du khách: Các chiến dịch nâng cao ý thức bảo vệ môi trường được triển khai rộng rãi, khuyến khích cả cộng đồng địa phương và du khách tham gia. Một số hoạt động như “Ngày hội làm sạch biển”, “Không sử dụng túi nhựa” đã trở thành thông lệ tại nhiều khu du lịch. Du khách khi đến Quảng Ninh cũng được hướng dẫn cách hành xử thân thiện với môi trường thông qua các chương trình truyền thông và bảng thông báo tại các điểm tham quan.

Những nỗ lực phát triển du lịch xanh và bền vững của Quảng Ninh đã mang lại nhiều thành tựu nổi bật. Tỉnh đã được công nhận là một trong những địa phương tiên phong tại Việt Nam trong phát triển du lịch bền vững. Trong tương lai, Quảng Ninh tiếp tục đẩy mạnh liên kết với các tổ chức quốc tế để học hỏi kinh nghiệm và kêu gọi đầu tư vào các dự án du lịch xanh, từ đó củng cố vị thế trung tâm du lịch quốc tế.

Hai là, xây dựng hệ sinh thái kinh tế số và công nghiệp công nghệ cao.

Tỉnh Quảng Ninh đã và đang triển khai mạnh mẽ việc xây dựng hệ sinh thái kinh tế số và công nghiệp công nghệ cao, với mục tiêu trở thành một trong những địa phương dẫn đầu về chuyển đổi số tại Việt Nam. Các nỗ lực này được thực hiện thông qua việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển hạ tầng số, và xây dựng đồng bộ hạ tầng dữ liệu từ cấp quốc gia đến địa phương, tạo nền tảng vững chắc cho kinh tế số và xã hội số.

Phát triển hạ tầng số hiện đại: Tỉnh Quảng Ninh đã đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng viễn thông và công nghệ thông tin, bao gồm việc triển khai mạng di động 5G tại các khu vực trọng điểm như khu công nghiệp, khu kinh tế và khu hành chính của tỉnh. Mục tiêu đến năm 2025, tỉnh sẽ hoàn thành nâng cấp nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu (LGSP) kết nối với nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia (NDXP), bảo đảm 100% các địa phương cấp huyện có hệ thống truyền thanh cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin và viễn thông hiện đại, quản trị tập trung⁽¹⁾.

Thúc đẩy kinh tế số và công nghiệp công nghệ cao: Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2025, kinh tế số sẽ chiếm 25% GRDP và đến năm 2030 đạt 30% GRDP. Để đạt được điều này, tỉnh ban hành nhiều chính sách hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số, phát triển thương mại điện tử, và ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất. Tỉnh cũng tập trung thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp công nghệ cao, khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ thông minh trong quản lý, điều hành và sản xuất, nhằm thúc đẩy phát triển nhanh kinh tế số.

Xây dựng chính quyền số và xã hội số: Tỉnh Quảng Ninh đã triển khai các giải pháp xây dựng chính quyền số, như số hóa kết quả giải quyết thủ tục hành chính, văn bản chỉ đạo điều hành, quản lý, lưu trữ hồ sơ của các cơ quan đảng, nhà nước, tổ chức, đoàn thể. Tỉnh cũng xây dựng hạ tầng dữ liệu không gian, cơ sở dữ liệu nền tảng, chuyên ngành và sử dụng dữ liệu hiệu quả trong hoạt động của hệ thống chính trị, phát triển kinh tế - xã hội.

Nhờ những nỗ lực trên, tỉnh Quảng Ninh đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển kinh tế số và công nghiệp công nghệ cao. Tỉnh tiếp tục giữ vững vị trí thứ 3/63 về Chỉ số sẵn sàng cho phát triển và ứng dụng công nghệ thông tin (ICT Index) năm 2022; đứng thứ 1 toàn quốc về cung cấp dịch vụ công trực tuyến⁽²⁾. Những kết quả này khẳng định hướng đi đúng đắn của Quảng Ninh trong việc xây dựng hệ sinh thái kinh tế số và công nghiệp công nghệ cao, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Ba là, đầu tư vào năng lượng tái tạo, giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch.

Tỉnh Quảng Ninh đang tích cực thúc đẩy đầu tư vào năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió và điện mặt trời, nhằm giảm sự phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch, bảo đảm an ninh năng lượng và bảo vệ môi trường.

Tiềm năng phát triển năng lượng tái tạo: Theo Viện Năng lượng (Bộ Công Thương), tỉnh Quảng Ninh có tiềm năng điện gió lớn, với khoảng 13.000 MW dọc bờ biển và 2.300 MW trên đất liền, tập trung chủ yếu tại huyện Cô Tô và thành phố Móng Cái. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho tỉnh phát triển các dự án điện gió quy mô lớn.

Thu hút đầu tư vào điện gió: Nhận thấy tiềm năng này, nhiều tập đoàn quốc tế đã quan tâm và đề xuất đầu tư vào lĩnh vực điện gió tại Quảng Ninh. Cụ thể, Tập đoàn BP (Anh Quốc) và Công ty Cổ phần Tập đoàn SOVICO (Việt Nam) đã đề xuất dự án điện gió ngoài khơi tại tỉnh. Tập đoàn Copenhagen Infrastructure Partners (CIP) từ Đan Mạch cũng đã khảo sát và bày tỏ ý định đầu tư vào các dự án điện gió ngoài khơi tại Quảng Ninh⁽³⁾.

Phát triển điện mặt trời: Bên cạnh điện gió, Quảng Ninh cũng chú trọng phát triển điện mặt trời. Các dự án điện mặt trời áp mái và trang trại điện mặt trời đang được triển khai, góp phần đa dạng hóa nguồn cung năng lượng tái tạo cho tỉnh. Việc này không chỉ giúp giảm tải cho lưới điện quốc gia mà còn tạo thêm nguồn thu nhập cho người dân và doanh nghiệp địa phương.

Chính sách hỗ trợ và định hướng phát triển: Để thúc đẩy phát triển năng lượng tái tạo, Quảng Ninh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư. Tỉnh cũng đặt mục tiêu trở thành trung tâm năng lượng sạch của miền Bắc, chuyển dần từ năng lượng hóa thạch sang năng lượng tái tạo, phù hợp với chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và cam kết giảm phát thải carbon.

Những nỗ lực đầu tư vào năng lượng tái tạo của Quảng Ninh không chỉ góp phần bảo đảm an ninh năng lượng, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững, phù hợp với xu hướng phát triển chung của thế giới.

Bốn là, tăng cường bảo đảm an ninh phi truyền thống.

Tỉnh Quảng Ninh đã triển khai một loạt biện pháp nhằm tăng cường bảo đảm an ninh phi truyền thống, tập trung vào phòng ngừa và ứng phó với các mối đe dọa như tội phạm xuyên quốc gia, ô nhiễm môi trường và tội phạm mạng, nhằm tạo môi trường an toàn cho phát triển kinh tế - xã hội.

Phòng ngừa và đấu tranh với tội phạm xuyên quốc gia: Quảng Ninh, với vị trí địa lý đặc thù giáp biên giới, thường xuyên đối mặt với các loại tội phạm xuyên quốc gia như buôn lậu, mua bán người và tội phạm ma túy. Để đối phó, tỉnh đã triển khai các kế hoạch phòng, chống tội phạm có tổ chức và xuyên quốc gia, tăng cường tuần tra, kiểm soát tại các khu vực biên giới và cửa khẩu. Công an tỉnh phối hợp chặt chẽ với các lực lượng chức năng và địa phương, thực hiện các biện pháp nghiệp vụ để phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm. Đồng thời, tỉnh cũng đẩy mạnh hợp tác quốc tế, trao đổi thông tin với các nước láng giềng để phòng ngừa và đấu tranh hiệu quả với tội phạm xuyên quốc gia.

Bảo vệ môi trường và ứng phó với ô nhiễm: Nhận thức rõ tầm quan trọng của môi trường đối với sự phát triển bền vững, tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện nhiều giải pháp bảo vệ môi trường. Tỉnh đã ban hành các chính sách quản lý chặt chẽ hoạt động khai thác tài nguyên, kiểm soát ô nhiễm từ các khu công nghiệp và đô thị. Các chương trình trồng rừng, bảo vệ rừng ngập mặn và quản lý chất thải được triển khai rộng rãi. Đặc biệt, tỉnh đã đầu tư vào hệ thống quan trắc môi trường hiện đại, giúp giám sát chất lượng không khí, nước và đất, từ đó đưa ra các biện pháp ứng phó kịp thời khi phát hiện ô nhiễm.

Phòng chống tội phạm mạng và bảo đảm an ninh mạng: Trước sự gia tăng của tội phạm mạng, Quảng Ninh đã chủ động triển khai các biện pháp phòng ngừa và đấu tranh. Tỉnh đã tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn nâng cao nhận thức và kỹ năng cho cán bộ, công chức và người dân về an ninh mạng. Công an tỉnh phối hợp với các cơ quan chức năng giám sát, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm trên không gian mạng. Đồng thời, tỉnh cũng đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, áp dụng các giải pháp bảo mật tiên tiến để bảo vệ hệ thống thông tin quan trọng, bảo đảm an toàn cho các hoạt động kinh tế - xã hội.

Nhờ triển khai đồng bộ các biện pháp trên, Quảng Ninh đã đạt được nhiều kết quả tích cực trong việc bảo đảm an ninh phi truyền thống. Tình hình tội phạm xuyên quốc gia được kiểm soát, môi trường sống được cải thiện và an ninh mạng được đảm bảo. Những thành tựu này đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững của tỉnh, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân và thu hút đầu tư trong và ngoài nước.

Những định hướng nêu trên thể hiện sự cam kết của tỉnh Quảng Ninh trong việc kết hợp giữa phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm an ninh phi truyền thống, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững và toàn diện./.

---------------

(1) Kế hoạch số 230/KH-UBND, ngày 7-9-2023, của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh, về “Phát triển hạ tầng số tỉnh Quảng Ninh đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 và kế hoạch triển khai năm 2023”, https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Cong-nghe-thong-tin/Ke-hoach-230-KH-UBND-2023-phat-trien-ha-tang-so-Quang-Ninh-den-nam-2025-579938.aspx?

(2) Chí Tâm: Hạ tầng số hiện đại - “chìa khóa” để Quảng Ninh tăng tốc chuyển đổi số, ngày 25-11-2024, Báo Điện tử Công Thương, https://congthuong.vn/ha-tang-so-hien-dai-chia-khoa-de-quang-ninh-tang-toc-chuyen-doi-so-360836.html?

(3) Dương Hà: Cơ hội khai thác tiềm năng điện gió, ngày 16-10-2023, Báo Quảng Ninh điện tử, https://baoquangninh.vn/khai-thac-toi-da-tiem-nang-dien-gio-3264562.html?