Tầm quan trọng của công tác giáo dục lý luận chính trị - hành chính

Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng và thường xuyên quan tâm tới công tác giáo dục lý luận chính trị cho cán bộ, đảng viên. Mở đầu tác phẩm “Đường cách mệnh”, Người đã nêu: "Không có lý luận cách mệnh thì không có cách mệnh vận động... Chỉ có theo lý luận cách mệnh tiền phong, đảng cách mệnh mới làm nổi trách nhiệm cách mệnh tiền phong" [01, tr. 259]. 

Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc” (viết năm 1947), Người viết: “Lý luận như cái kim chỉ nam, nó chỉ phương hướng cho chúng ta trong công tác thực tế. Không có lý luận thì lúng túng như nhắm mắt mà đi” [02, tr. 233-234] và “lý luận phải liên hệ với thực tế” [03, tr. 95]. Tháng 5-1966, tại lớp huấn luyện đảng viên mới do Thành ủy Hà Nội tổ chức, Người nói: "Không có lý luận về chủ nghĩa xã hội khoa học thì không thể có lập trường giai cấp vững vàng. Vì vậy, các cô các chú phải chịu khó học tập lý luận Mác - Lê-nin, học tập đường lối, chính sách của Đảng; đồng thời phải học tập văn hóa, kỹ thuật và nghiệp vụ” [03, tr. 92]. Người còn nói: “Mỗi đảng viên phải tích cực học tập. Phải thực hiện lời dạy của Lê-nin là học nữa, học mãi. Học phải đi đôi với hành. Học để hành ngày càng tốt hơn; phải coi việc học tập lý luận chính trị là một nhiệm vụ quan trọng của mình” [03, tr. 92] và Đảng phải chống các thói xem nhẹ học tập lý luận, phải kiên quyết chống các thói xem nhẹ tư tưởng. Vì vậy, học tập chủ nghĩa, dùi mài tư tưởng, nâng cao lý luận là những việc cần kíp của Đảng.

Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá X chỉ rõ: “Công tác tư tưởng lý luận đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm đường lối của Đảng làm cho hệ tư tưởng của Đảng, của giai cấp công nhân, lý tưởng xã hội chủ nghĩa, những giá trị tốt đẹp trong truyền thống văn hóa dân tộc, những tinh hoa văn hóa thế giới chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội” [04, tr. 18].

Thực tế đã chỉ ra rằng, công tác tư tưởng nói chung, công tác giảng dạy lý luận chính trị - hành chính nói riêng đã tham gia và tác động vào tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội; nó không chỉ là nguồn lực của xã hội mà còn là yếu tố tạo nên các thành tựu kinh tế - xã hội một khi công tác giảng dạy lý luận chính trị- hành chính được các trường chính trị tổ chức có hiệu quả; cán bộ, đảng viên thấm nhuần các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Ngược lại, nếu không quan tâm chỉ đạo thực hiện công tác giảng dạy lý luận chính trị - hành chính hoặc thực hiện qua loa, đại khái thì không thể tránh khỏi những sai lầm, khuyết điểm trong việc tổ chức thực hiện các quan điểm, chủ trương đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Đối tượng chịu sự tác động trực tiếp của công tác giảng dạy lý luận chính trị - hành chính là đội ngũ cán bộ của Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể. Công tác này nhằm tạo sự đồng thuận trong nội bộ Đảng cũng như trong toàn thể nhân dân; góp phần xây dựng Đảng ta thật sự trong sạch, vững mạnh; xây dựng đội ngũ cán bộ, trước hết là cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp, các ngành, vững vàng về chính trị, gương mẫu về đạo đức, trong sạch về lối sống, có trí tuệ, kiến thức năng lực hoạt động thực tiễn, gắn bó máu thịt với nhân dân, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. 

Một số vấn đề đáng quan tâm trong việc dạy và học lý luận chính trị - hành chính ở thành phố Cần Thơ và Học viện Chính trị - Hành chí khu vực IV

- Trước hết trong hệ thống các trung tâm bồi dưỡng chính trị quận, huyện. Nhìn chung, tình hình giảng dạy các môn lý luận chính trị - hành chính được thực hiện chặt chẽ, đúng theo hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương. Tuy nhiên, quá trình giảng dạy cũng bộc lộ một số hạn chế như việc sử dụng tài liệu chưa đáp ứng yêu cầu, đa phần là tài liệu cũ, nhiều đơn vị còn sử dụng tài liệu biên soạn năm 2002 nên dẫn đến tình trạng thiếu nội dung trong giảng dạy như: về các thành phần kinh tế; công nghiệp hóa hiện đại hóa gắn với kinh tế tri thức; kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,… Tình trạng này làm cho chất lượng dạy và học chính trị - hành chính ở các trung tâm chưa đồng bộ.

- Đối với việc thực hiện chương trình đào tạo, bồi dưỡng ở hệ thống Trường chính trị tỉnh, thành phố. Để có cái nhìn khách quan trong việc giảng dạy và học các môn lý luận chính trị - hành chính ở đây, chúng tôi đi vào phân tích một số kết quả trong việc giảng dạy ở 8 lớp trung cấp lý luận chính trị - hành chính hệ tại chức do Trường Chính trị thành phố Cần Thơ mở tại các quận, huyện trong năm học 2009 - 2011 với 576 học viên.

Về kết quả xếp loại học tập sau khóa học: không có học viên đạt loại giỏi; 76,9% học viên đạt loại khá; 14,8% học viên đạt loại trung bình và 8,3% học viên không được xếp loại. Về kết quả xếp loại rèn luyện: 87% học viên đạt loại tốt; 8,5% đạt loại khá; 0,7% đạt loại trung bình; 0,2% không đạt và 3,6% không được xếp loại. Ngoài ra, còn có 54 lượt học viên thi lại; 1 học viên thi tốt nghiệp không đạt. 

Nhìn chung, kết quả học tập này chưa cao. Qua phân tích các phiếu xin ý kiến về chất lượng dạy và học ở các lớp này, nguyên nhân cơ bản được xác định: do đây là các lớp hệ tại chức, vừa học vừa làm nên học viên khó tập trung dồn sức cho việc học (81%); trình độ của học viên chưa đồng đều, phần nào ảnh hưởng đến kết quả học tập (63,8%); tinh thần, thái độ học tập của một số học viên chưa nghiêm túc; ý thức tự giác chưa cao (38,5%); học viên chưa thật sự tập trung nghe giảng, trong giờ học còn làm việc riêng, thụ động trong các giờ thảo luận tại lớp (32,3%); việc ra đề thi của giáo viên quá tầm so với những gì học viên được học (23,8%); một số học viên có tư tưởng học để chuẩn hóa nên không cần phấn đấu (23%); một số giảng viên truyền đạt thiếu hấp dẫn, không vững về chuyên môn, chưa gắn được giữa lý luận với thực tiễn địa phương nên chưa thu hút học viên (19,2%); việc quản lý của ban tổ chức lớp thiếu chặt chẽ, chưa tạo được nề nếp cho học viên (13,1%). [06, tr. 3]

- Đối với việc giảng dạy và học tập các môn lý luận chính trị - hành chính ở Học viện khu vực IV. Khi xem xét trên khía cạnh dạy và học chương trình cao cấp, chúng tôi nhận thấy, khung chương trình đào tạo tương đối hợp lý; một số môn học như: Triết học, Kinh tế chính trị, Chủ nghĩa xã hội khoa học,… giúp học viên nắm vững những nguyên lý cơ bản của Chủ nghĩa Mác - Lê-nin và Tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước. Tuy nhiên, việc cắt giảm số tiết ở một số môn quan trọng như: Triết học, Kinh tế chính trị, Chủ nghĩa xã hội khoa học, Tư tưởng Hồ Chí Minh,... đã phần nào ảnh hưởng đến việc nắm kiến thức cơ bản của học viên đối với những môn nguyên lý.

Một số vấn đề cần quan tâm để nâng cao chất lượng dạy và học các môn lý luận chính trị - hành chính

Từ thực trạng đặt ra, muốn nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập các môn lý luận chính trị - hành chính cần chú trọng thực hiện tốt một số yêu cầu sau đây: 

- Trước hết, các cán bộ, đảng viên cần quán triệt Quy định số 54-QĐ/TW, ngày 12-5-1999 của Bộ Chính trị khoá VIII về “Chế độ học tập lý luận chính trị trong Đảng''; Quy định số 256-QĐ/TW, ngày 16-9-2009 của Ban Bí thư Trung ương khóa IX “Về việc xác định trình độ lý luận chính trị đối với cán bộ, đảng viên đã học tập lý luận chính trị ở các cơ sở đào tạo ngoài hệ thống trường chính trị của Đảng hoặc đại học chính trị chuyên ngành và sau đại học tại Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh; Quy định số 164- QĐ/TW, ngày 1-2-2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI quy định “Về chế độ bồi dưỡng, cập nhật kiến thức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp” và nhiều quy định, hướng dẫn khác của Ban Bí thư, Ban Tuyên giáo Trung ương, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia Hồ Chí Minh đối với công tác nghiên cứu, học tập và giảng dạy các môn lý luận chính trị - hành chính hiện nay. 

- Để có thể giảng dạy tốt, cán bộ, giảng viên giảng dạy lý luận chính trị - hành chính phải có “nghiệp vụ sư phạm”. Đây là yếu tố quan trọng để có thể giảng hay, giảng tốt, giảng đúng bài bản, tạo điều kiện cho học viên dễ tiếp thu bài học. Song song với việc có “nghiệp vụ sư phạm” thì việc thường xuyên “bồi dưỡng phương pháp giảng dạy lý luận chính trị - hành chính” cho cán bộ, giảng viên ở các trường chính trị là một việc làm rất cần thiết. Nhiều môn lý luận chính trị - hành chính thường trừu tượng nên không dễ hiểu, khó tiếp thu. Do đó, bồi dưỡng các phương pháp giảng dạy sẽ đáp ứng phần nào chất lượng trong truyền đạt các kiến thức lý luận chính trị - hành chính để người học dễ hiểu, dễ tiếp thu.

- Chú trọng việc tạo điều kiện cập nhật kiến thức và lý luận mới cho đội ngũ cán bộ, giảng viên bằng các hình thức như: tập huấn, gửi tài liệu nghiên cứu phục vụ công tác giảng dạy,… Song song đó, chú trọng tập huấn cách tổ chức lớp học lý luận chính trị - hành chính có hiệu quả; tập huấn sử dụng phương tiện hỗ trợ (máy chiếu, sơ đồ, bảng biểu,…); tập huấn cách soạn giáo án điện tử. Qua thực tiễn, việc sử dụng giáo án điện tử sẽ thu hút người học hơn là cách dạy truyền thống (độc thoại, không có phương tiện trực quan sinh động) trước đây.

- Thường xuyên tổ chức thao giảng, dự giờ, rút kinh nghiệm trong giảng dạy cho đội ngũ cán bộ, giảng viên giảng dạy lý luận chính trị - hành chính. Điều này giúp cán bộ, giảng viên có dịp giao lưu, học hỏi, rút kinh nghiệm trong giảng dạy; từ đó đưa ra các phương pháp giảng dạy mới, tích cực để thu hút, lôi cuốn học viên tập trung học tập và tự giác nghiên cứu bài sâu hơn. 

- Các trường chính trị tỉnh, thành phố cần quan tâm lựa chọn, xây dựng đội ngũ giảng viên có chất lượng cao. Đặc biệt, phải thường xuyên kiểm tra, đánh giá chất lượng và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác giảng dạy lý luận chính trị - hành chính. Việc kiểm tra, đánh giá chất lượng giảng dạy của giảng viên về các vấn đề như: phong cách giảng dạy, phương pháp truyền đạt, kỹ năng sử dụng các phương tiện hỗ trợ trong giảng dạy, nội dung và phương pháp sư phạm… cần phải hết sức khéo léo, tế nhị thông qua nhiều hình thức như: tổ chức dự giờ, thông qua kết quả học tập của người học, qua những đề xuất, kiến nghị của học viên; hoặc cũng có thể dùng phương pháp lấy ý kiến nhận xét của học viên,... 

- Các cấp ủy Đảng cần quan tâm giáo dục, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên trong việc tích cực, chủ động tham gia học tập lý luận chính trị - hành chính. Thực tế cho thấy có một bộ phận cán bộ, đảng viên trong học tập chưa thấy được tầm quan trọng của việc phải nghiên cứu sâu, hiểu rõ từng vấn đề để sau khi học tập về địa phương, đơn vị áp dụng trong thực tế. Việc nâng cao chất lượng học tập phải được thể hiện ở sự chuyển biến về nhận thức, về quyết tâm học tập của mỗi cán bộ, đảng viên khi được địa phương, cơ quan, đơn vị cử đi học. Chỉ khi nào có nhận thức sâu sắc vai trò và tầm quan trọng của việc học tập lý luận chính trị - hành chính thì người học mới chủ động, tích cực học tập, nghiên cứu sâu để đạt kết quả cao nhất. Mỗi cán bộ, đảng viên cần nhận thức học tập lý luận chính trị - hành chính là trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi của chính bản thân mình.

- Từng cấp ủy đảng phải làm tốt công tác tư tưởng khi lựa chọn cán bộ, đảng viên cử đi học. Phải nêu rõ việc học tập lý luận chính trị - hành chính là góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp đổi mới của đất nước. Nghiên cứu sâu, học tập tốt là thống nhất với những định hướng trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng của Đảng và Nhà nước. Từ đó, đồng thuận và tin tưởng tuyệt đối vào đường lối lãnh đạo của Đảng, quyết tâm xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa theo mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. 

- Các địa phương, đơn vị cử cán bộ, đảng viên học tập lý luận chính trị - hành chính cần thống nhất cao trong nhận thức về tầm quan trọng của việc học tập lý luận chính trị - hành chính thì công tác này mới đạt hiệu quả cao. Vì cán bộ là khâu then chốt, là nhân tố quyết định sự thành công hay thất bại của sự nghiệp cách mạng. Trong bối cảnh tình hình quốc tế và khu vực ngày càng có nhiều diễn biến phức tạp, nhiệm vụ cách mạng nước ta trong giai đoạn hiện nay rất khó khăn, đòi hỏi đội ngũ cán bộ, đảng viên phải có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, năng lực công tác mới đáp ứng được yêu cầu của cách mạng. Đặc biệt, đội ngũ cán bộ chủ chốt các tỉnh, thành, địa phương, đơn vị là người trực tiếp đưa chủ trương, chính sách, nghị quyết của Đảng đến cán bộ, đảng viên và quần chúng nhân dân càng đòi hỏi phải có trình độ cao về mọi mặt, nhất là trình độ lý luận chính trị - hành chính.

Chúng ta đang phấn đấu thực hiện mục tiêu tổng quát của Đại hội XI: “Phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; chính trị - xã hội ổn định, dân chủ, kỷ cương, đồng thuận; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt; độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp tục được nâng lên; tạo tiền đề vững chắc để phát triển cao hơn trong giai đoạn sau”[05, tr. 31]. Để thực hiện thắng lợi mục tiêu này, thiết nghĩ đội ngũ cán bộ giảng dạy lý luận chính trị - hành chính cần phải phấn đấu hơn nữa bằng việc nâng cao chất lượng giảng dạy, để góp phần đào tạo một đội ngũ cán bộ đủ đức, đủ tài đáp ứng tốt yêu cầu phục vụ nhân dân, phục vụ đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế./.

--------------------------------

Tài liệu tham khảo

[01]. Hồ Chí Minh, Toàn tập, t. 2, H, 1996, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội;

[02]. Hồ Chí Minh, Toàn tập, t. 5, H, 1996, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

[03]. Hồ Chí Minh, Toàn tập, t. 12, H, 1996, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

[04]. Ban Tuyên giáo Trung ương, Tài liệu học tập các nghị quyết Hội nghị lần thứ Năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X (Dành cho cán bộ, đảng viên ở cơ sở), H,2007, Nxb Chính Trị quốc gia.

[05]. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, H, 2011, Nxb Chính Trị quốc gia. 

[06]. Báo cáo Số 138- BCLT/BTG-TCT (25-4-2012), Báo cáo liên tịch giữa Ban Tuyên giáo Thành ủy Cần Thơ và Trường Chính trị thành phố Cần Thơ “Đánh giá kết quả các lớp Trung cấp lý luận chính trị - hành chính hệ tại chức trên địa bàn các quận, huyện năm 2011”.