Văn hóa là sự kết tinh những giá trị cao quý nhất, đẹp đẽ nhất của con người, của một dân tộc, một xã hội, một cộng đồng. Văn hóa bao gồm tất cả những gì liên quan đến sự sáng tạo của con người hun đúc qua nhiều thế hệ trở thành truyền thống bền vững.

“Bộ đội Cụ Hồ” là một sự kết tinh như vậy, là những giá trị cao quý nhất, đẹp đẽ nhất của Quân đội nhân dân Việt Nam được hun đúc qua nhiều thế hệ trở thành bản chất, truyền thống của quân đội ta. Từ đội quân chủ lực đầu tiên là Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân và Quân giải phóng thời tiền khởi nghĩa đến Vệ quốc đoàn, Quân đội quốc gia, Quân đội nhân dân thời chống Pháp, Quân đội nhân dân và Quân giải phóng miền Nam thời kỳ chống Mỹ, Quân tình nguyện Việt Nam tại Lào và Campuchia trong chiến tranh Đông Dương, lớp lớp các thế hệ chiến sĩ Việt Nam từ đời cha đến đời con đi đánh giặc cứu nước đã hun đúc nên một phẩm chất, một bản lĩnh và dân ta gọi là “Bộ đội Cụ Hồ” và nhân dân nước bạn gọi là “Bộ đội nhà Phật”.

Nhớ lời của Bác

Không có lời nào khái quát cô đọng bản chất, truyền thống quân đội ta bằng câu nói bất hủ của Bác Hồ: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ Quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. Lời này, Bác Hồ nói vào ngày 22-12-1964, nhân kỷ niệm lần thứ 20 Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam, trong buổi tiếp khách trọng thể của Bộ Quốc phòng.

Tối 22-12 năm ấy, Nhà khách Bộ Quốc phòng lung linh ánh điện, mọi người đều vận trang phục mùa đông màu sẫm, duy có Bác Hồ vẫn mặc bộ kaki giản dị màu sáng. Năm ấy Bác 74 tuổi, bước đi nhanh nhẹn, “mình hạc, vóc mai”, tựa cốt cách một nhà hiền triết phương Đông, Bác bước vào chủ tọa buổi lễ. Các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước: Lê Duẩn, Trường Chinh, Phạm Văn Đồng, Tôn Đức Thắng, Võ Nguyên Giáp cùng nhiều đồng chí ủy viên Bộ Chính trị, ủy viên Trung ương Đảng, các vị bộ trưởng, đại biểu các cơ quan đoàn thể Trung ương và Hà Nội đã đến dự. Các đồng chí lãnh đạo quân đội: Văn Tiến Dũng, Song Hào, Hoàng Văn Thái cùng nhiều tướng lĩnh và cán bộ cao cấp quân đội đã có mặt. Về phía nước ngoài có các vị trong Đoàn Ngoại giao, Ủy ban Quốc tế, thành viên Đoàn đại biểu quân sự Triều Tiên, nhiều vị khách quốc tế và rất nhiều nhà báo nước ngoài. Họ chờ đợi một lời tuyên bố quan trọng của Chủ tịch Hồ Chí Minh trước tình hình căng thẳng lúc đó.

Mọi người còn nhớ: ngày 2 và 5-8-1964, đế quốc Mỹ dựng ra “sự kiện Vịnh Bắc Bộ”, mở đầu cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân đối với miền Bắc, rồi đầu năm 1965 chuyển chiến lược từ “chiến tranh đặc biệt” sang “chiến tranh cục bộ”, ồ ạt đưa quân viễn chinh Mỹ vào trực tiếp xâm lược nước ta. Thấy trước âm mưu thâm độc của đế quốc Mỹ, từ tháng 3-1964, Bác Hồ đã triệu tập Hội nghị chính trị đặc biệt, một “Hội nghị Diên Hồng” trong thời đại mới. Hội nghị biểu thị ý chí sắt đá của quân và dân ta quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược, bảo vệ miền Bắc, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Trong buổi lễ kỷ niệm ngày 22-12 năm đó, mọi người chăm chú theo dõi bài diễn văn của Bác. Bác nói ngắn, vẻn vẹn có 12 câu. Bác dành tới 9 câu để nói với quân đội. Lời Bác thân thiết, tràn đầy tình cảm của một người cha. Còn thông điệp quan trọng mà nhà báo và khách quốc tế chờ đợi thì Bác chỉ nói mỗi một câu đanh thép kết thúc bài diễn văn, một lời tiên đoán hơn 10 năm sau đã thành sự thật vĩ đại: “Thắng lợi nhất định sẽ về chúng ta!”. Câu nói bất hủ của Bác Hồ: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ Quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng” là một nhận định sâu sắc nhất, một lời khen ngợi xứng đáng nhất, một lời động viên cổ vũ toàn quân xung trận bước vào cuộc chiến đấu quyết liệt với giặc Mỹ xâm lược.

Trên con đường trường chinh hơn nửa thế kỷ, mỗi chặng đường, mỗi bước đi của quân đội ta đều có công lao dạy dỗ của Bác Hồ. Về bản chất quân đội, Bác dạy: Quân đội ta là quân đội nhân dân, từ nhân dân mà ra, vì nhân dân phục vụ. Bởi vậy, quân đội ta phải: Trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân. Về lý tưởng chiến đấu của quân đội, Bác chỉ rõ: Sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Trong trận quyết chiến chiến lược Điện Biên Phủ, Bác đã trao lá cờ Quyết chiến quyết thắng làm phần thưởng cho quân đội. Ngày 7-5-1954, quân ta toàn thắng ở Điện Biên Phủ, cắm lá cờ của Bác trao lên nóc hầm Tướng De Castries. Chiến thắng lớn, Bác dạy: Thắng lợi tuy lớn nhưng mới là bắt đầu. Bác đã nhìn xa, thấy trước.

Ngày 22-12-1964, trước cuộc quyết chiến trực tiếp với đế quốc Mỹ, Bác dạy: “Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng”. Đó là nội dung của tinh thần quyết chiến, quyết thắng, là chủ nghĩa anh hùng cách mạng trên chặng đường mới. Lời dạy của Bác Hồ vào thời điểm bước vào cuộc chiến đấu quyết liệt là nguồn động viên cổ vũ quân và dân ta đạp bằng mọi khó khăn trở ngại, vượt qua mọi gian khổ hy sinh, hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ, đánh thắng mọi kẻ thù, dù đó là tên đế quốc đầu sỏ, mạnh nhất, hung bạo nhất. Ngày 30-4-1975, bằng Đại thắng mùa Xuân, mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, quân và dân ta đã biến lời dạy của Bác Hồ thành hiện thực. Đội quân trăm trận trăm thắng của Người đã cắm lá cờ cách mạng lên nóc Dinh Độc Lập, kết thúc cuộc kháng chiến trường kỳ 30 năm, giành lại trọn vẹn giang sơn cho Tổ quốc.

Ngày nay, Bác Hồ đã đi xa nhưng lời dạy của Bác vẫn khắc sâu trong trái tim mỗi chúng ta, từ các cựu chiến binh đầu bạc đến các chiến sĩ đang tiếp bước cha anh. Câu nói của Bác là câu nói hay nhất về bản chất truyền thống quân đội ta, một câu nói bất hủ, nội hàm có ba ý:

1.Trung với nước, trung với Đảng, hiếu với dân là bản chất cách mạng của quân đội ta, một quân đội từ nhân dân mà ra, vì nhân dân phục vụ, một quân đội do Đảng ta xây dựng lãnh đạo và giáo dục.

2. Sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội là 2 ngọn cờ, là lý tưởng, mục tiêu chiến đấu của quân đội ta.

3. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng là chủ nghĩa anh hùng cách mạng, là truyền thống quyết chiến, quyết thắng của quân đội ta.

Danh hiệu vinh dự do dân phong tặng

“Bộ đội Cụ Hồ”, đó là một danh hiệu vinh dự do nhân dân phong tặng, là danh hiệu của lòng dân. Được dân gọi là “Bộ đội Cụ Hồ”, là vinh dự lớn lao, là phần thưởng cao quý nhất đối với quân đội ta, là sự xác nhận của nhân dân rằng: quân đội ta thật sự là quân đội nhân dân, thật sự là quân đội của dân, do dân, vì dân. Toàn thể cán bộ và chiến sĩ quân đội nhân dân chúng ta bày tỏ lòng biết ơn vô hạn đối với người mẹ hiền yêu mến là nhân dân Việt Nam anh hùng.

Nhân dân ta có lòng yêu nước nồng nàn, có truyền thống quật cường bất khuất mấy nghìn năm. Quân đội ta là con nòi của dân tộc, là quân đội anh hùng của dân tộc anh hùng, mang trong mình dòng máu khí phách của cậu bé huyền thoại làng Phù Đổng mới lên ba tuổi đã đánh đuổi ngoại xâm mà vẫn cho là muộn, xong việc bay lên tận mây xanh mà vẫn giận chín tầng trời là thấp (Phá tặc đãn hiềm tam tuế vãn/ Đằng vân do hận cửu thiên đê – Cao Bá Quát). Quân đội ta thừa kế và phát triển nghệ thuật quân sự độc đáo, tài mưu lược sáng tạo của ông cha ta. Xưa kia, ông cha ta đã “lấy đoản binh thắng trường trận”, “lấy ít thắng nhiều”, “lấy nhỏ thắng lớn” trên cơ sở khẳng định quyền độc lập tự chủ “Nam quốc sơn hà Nam đế cư”, trên cơ sở “Lấy đại nghĩa thắng hung tàn”, “Lấy chí nhân thay cường bạo”.

Một quân đội ở một đất nước không rộng, người không đông, kinh tế kém phát triển, liên tiếp đánh thắng hai đế quốc to mạnh hơn mình gấp bội, đó là một kỳ tích của thời đại Hồ Chí Minh, là một huyền thoại thế kỷ XX. Thắng lợi ấy làm nức lòng các dân tộc bị áp bức, đưa Việt Nam, Hồ Chí Minh vào ngôn ngữ các dân tộc trở thành biểu tượng muôn đời trong lòng các thế hệ và loài người tiến bộ, đồng nghĩa với “không có gì quý hơn độc lập, tự do” và phẩm giá con người.

Trong lò lửa của hai cuộc kháng chiến toàn dân, các lực lượng vũ trang nhân dân đã được tôi luyện thành gang thép. Mỗi chặng đường chiến thắng, mỗi bước trưởng thành của quân đội ta đều gắn với sự lãnh đạo của Đảng. Đảng và Bác Hồ là người cha, người thầy vĩ đại đã tổ chức nên mọi thắng lợi của quân đội. Nguồn gốc sức mạnh của quân đội ta, trước hết và chủ yếu là ở sự lãnh đạo của Đảng. Bác Hồ nói: “Quân đội ta có sức mạnh vô địch vì nó là một quân đội nhân dân do Đảng ta xây dựng, Đảng ta lãnh đạo và giáo dục”. Đảng đã đem lòng trung thành vô hạn của mình đối với Tổ quốc, với nhân dân mà giáo dục cho quân đội lòng tận trung với nước, tận hiếu với dân. Đảng đã đem tinh thần yêu nước, tinh thần cách mạng triệt để của giai cấp công nhân mà hun đúc chủ nghĩa anh hùng cách mạng cho quân đội. Đảng đã đem kỷ luật sắt của Đảng mà rèn luyện kỷ luật tự giác, nghiêm minh cho quân đội, đem truyền thống đoàn kết thống nhất của Đảng mà đoàn kết cán bộ với chiến sĩ, đoàn kết quân đội với nhân dân, đoàn kết với nhân dân các nước bạn trên tinh thần quốc tế vô sản.

Đảng đã xây dựng cho quân đội ta thành một quân đội nhân dân chân chính, một quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân trong điều kiện một nước nông nghiệp lạc hậu. “Bộ đội Cụ Hồ” chính là hình mẫu con người mới trong lực lượng vũ trang. Trong hai cuộc kháng chiến, Bộ đội Cụ Hồ là những chiến sĩ hiền như đất, nhưng khi xung trận trước quân thù thì “quân ta khí mạnh nuốt ngưu đẩu” (thơ Hồ Chủ Tịch). Ngày nay, đó là những chiến sĩ ngày đêm canh giữ bầu trời, vùng biển, hải đảo, biên giới, bảo vệ cuộc sống lao động hòa bình của nhân dân; là những “anh bộ đội mang trái tim Cụ Hồ” đến giúp đồng bào bị thiên tai lũ lụt, đến với các dân tộc vùng cao, vùng sâu, vùng xa, cùng với đồng bào xóa đói giảm nghèo, đẩy lùi tối tăm, bệnh tật, thắp sáng những niềm tin.

Phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ” là viên ngọc quý càng mài càng sáng, là điều không thể mất, là di sản tinh thần vô giá mà các thế hệ đi trước để lại làm hành trang cho các thế hệ sĩ quan và chiến sĩ hôm nay và mai sau./.