Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ 25-8 đến 31-8-2008)

1. Nga công nhận quyền độc lập của Nam Ô-xê-ti-a và Áp-kha-di-a; gia tăng sự căng thẳng trong quan hệ Nga - EU

Ngày 26-8-2008, Tổng thống Đ.Mét-vê-đép ký sắc lệnh công nhận quyền độc lập của Nam Ô-xê-ti-a và Áp-kha-di-a. Nga cho rằng, đây là một quyết định rất khó khăn nhưng cần thiết, đồng thời khẳng định: cuộc chiến do Gru-di-a gây ra chống nhân dân Nam Ô-xê-ti-a đã dẫn tới việc thay đổi căn bản những điều kiện mà suốt 17 năm qua Nga đã nỗ lực tuân thủ để ổn định tình hình quan hệ giữa Nam Ô-xê-ti-a và Áp-kha-di-a với Gru-di-a. Nga cũng khẳng định đã thực hiện triệt để thoả thuận 6 điểm mà Tổng thống Nga Mét-vê-đép và Tổng thống Pháp N.Xác-cô-di đưa ra. Trả lời câu hỏi liệu Nga có tìm cách truất quyền Tổng thống Sa-a-ka-svi-li để tiến tới ổn định lại tình hình Gru-di-a và ngăn cản nước này gia nhập NATO không?”, Thủ tướng Pu-tin khẳng định: “Đó chỉ đơn giản là sự xuyên tạc, là điều dối trá”.

Trong khi đó, đại diện thường trực của Nga tại EU, V.Tri-dốp, cho biết, Nga sẽ cân nhắc và điều chỉnh chính sách của mình nếu Liên minh châu Âu (EU) áp dụng biện pháp trừng phạt chống Nga. Mới đây, Ngoại trưởng Anh Đa-vít Mi-li-ban (David Miliband) đã tuyên bố, G-7 không có kế hoạch “khai trừ” Nga ra khỏi tổ chức này, đồng thời đề xuất, các nước phương Tây nên xem xét lại quan hệ với Nga và cảnh báo Nga không nên khởi động một cuộc “chiến tranh lạnh mới”.

2. Chủ tịch Trung Quốc thăm Hàn Quốc

Trong hai ngày 25 và 26-8-2008, Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã thăm chính thức Hàn Quốc và ký Tuyên bố thượng đỉnh chung, đồng thời nêu 4 kiến nghị về trọng điểm hợp tác Trung - Hàn trong thời gian tới. Một là, tăng cường tin cậy chính trị, duy trì thường xuyên các cuộc gặp gỡ cấp cao, thúc đẩy đối thoại và giao lưu giữa hai cơ quan lập pháp, chính đảng, tăng cường đối thoại giữa hai Bộ Ngoại giao và cơ chế liên lạc giữa hai cơ quan quốc phòng. Hai là, làm sâu sắc hơn hợp tác kinh tế mậu dịch, nhanh chóng hoàn thành việc điều chỉnh và bổ sung “Báo cáo nghiên cứu liên hợp về quy hoạch phát triển trung dài hạn hợp tác kinh tế, mậu dịch Trung - Hàn”, tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực thông tin, năng lượng, tiền tệ, logistic, bảo vệ môi trường. Ba là, mở rộng giao lưu mang tính nhân văn, lấy năm 2010 và 2012 lần lượt là Năm thăm viếng Trung Quốc và Năm thăm viếng Hàn Quốc. Bốn là, tăng cường hợp tác và điều phối trong các vấn đề quốc tế và khu vực. Cùng nỗ lực thúc đẩy tiến trình đàm phán 6 bên, thúc đẩy hợp tác khu vực và tiểu vùng. Hai bên thoả thuận thúc đẩy toàn diện quan hệ đối tác hợp tác chiến lược Hàn - Trung trên cơ sở Tuyên bố chung Hàn - Trung tháng 5-2008; tập trung thúc đẩy hợp tác kinh tế thương mại song phương, nâng kim ngạch thương mại hai chiều giữa 2 nước lên mức 200 tỉ USD vào năm 2010, sớm hơn 2 năm so với mục tiêu trước đây.

3. Nga ngừng hợp tác với NATO trong 6 tháng

Ngày 26-8-2008, phái viên Nga tại NATO thông báo, Mat-xcơ-va sẽ ngừng mọi hoạt động gìn giữ hoà bình với liên minh quân sự này trong vòng ít nhất nửa năm. Nga thấy rằng cần thiết phải tạm dừng mọi hoạt động gìn giữ hoà bình giữa Nga và NATO, ngừng tham gia chương trình Đối tác vì hoà bình của NATO vì việc duy trì chương trình trên là không có khả năng. Nga cũng đã đề xuất tàu chiến của NATO hoãn tới Nga và tạm dừng các cuộc tập trận chung giữa hai bên. Tuy nhiên, Mát-xcơ-va vẫn tiếp tục tham gia Hội đồng NATO - Nga. Nga không có kế hoạch tạm dừng hợp tác với NATO tại Áp-ga-ni-xtan vì cho rằng, tình hình ở Áp-ga-ni-xtan là vấn đề chung của cả hai bên.

4. Liên minh cầm quyền ở Pa-ki-xtan tan vỡ

Ngày 26-8-2008, cựu Thủ tướng Pa-ki-xtan, ông Na-oa Sa-rip (Nawaz Sharif) vừa tuyên bố, Đảng Liên đoàn Hồi giáo Pa-ki-xtan (PML-N) của ông sẽ rút khỏi liên minh đang nắm quyền điều hành đất nước. Ông Na-oa Sa-rip đã không thể hoá giải được những bất đồng với Đảng Nhân dân Pa-ki-xtăng (PPP) về việc ai sẽ lên làm Tổng thống. Hai bên cũng bất đồng ý kiến xung quanh việc phục chức cho các thẩm phán bị cựu Tổng thống Mu-sa-rap sa thải khi ông này còn là Tổng thống. Đảng PPP lo ngại, nếu tất cả các thẩm phán bị ông Mu-xa-rap sa thải được đảm nhận lại công việc, họ có thể làm mất hiệu lực của một lệnh ân xá vốn dọn đường cho ông A-xip Da-đa-ri và bà B.But-tô trở về nước cuối năm ngoái. Và khi dó rất có khả năng ông A-xip Da-đa-ri sẽ bị khởi tố vì các cáo buộc tham nhũng.

Động thái của ông Na-oa Sa-rip khiến chính trường Pa-ki-xtan thêm bất ổn đúng vào thời điểm nền kinh tế nước này đang tụt dốc, và mối đe doạ từ phiến quân ngày càng lớn. Lãnh đạo Đảng PPP, ông A-xip Da-đa-ri (Asif Zardari), chồng của cố chính trị gia B.But-tô, tuyên bố, ông sẽ ra tranh cử trong cuộc bầu cử Tổng thống vào ngày 6-9-2008. Đảng PML-N sẽ chỉ định một ứng viên tranh cử với ông A-xip Da-đa-ri.

5. CHDCND Triều Tiên quyết định tạm dừng việc vô hiệu hóa các cơ sở hạt nhân

Ngày 26-8-2008, CHDCND Triều Tiên tuyên bố sẽ xem xét khôi phục hoạt động của lò phản ứng hạt nhân Dông-biên (Yongbyon). Theo một thỏa thuận 6 bên, Bình Nhưỡng đã bắt đầu vô hiệu hóa cơ sở hạt nhân này cuối năm 2007 và hiện đã gần hoàn tất công việc. Tuy nhiên, CHDCND Triều Tiên vừa quyết định ngừng ngay lập tức việc vô hiệu hóa các lò phản ứng hạt nhân của mình vì cho rằng Mỹ đã vi phạm một thỏa thuận giải trừ hạt nhân mà 6 bên đã ký, cụ thể là, mới đây  Mỹ khẳng địnhsẽ trì hoãn việc đưa tên CHDCND Triều Tiên ra khỏi danh sách các quốc gia hậu thuẫn khủng bố cho tới khi Bình Nhưỡng nhất trí thông qua cơ chế thẩm định hạt nhân. Trong khi đó, Bình Nhưỡng vẫn nhất quyết bác bỏ nhiều phần trong cơ chế xác minh do Mỹ đề xuất. Cuộc thương thuyết mới nhất giữa Mỹ và CHDCND Triều Tiên hôm 22-8-2008 tại Niu  Óoc đã kết thúc mà không đạt được bất kỳ kết quả khả quan nào.

6. Nga cảnh báo khả năng đối đầu tại Biển Đen

Ngày 27-8-2008, tàu hải quân thứ 2 của Mỹ chở hàng viện trợ nhân đạo cập cảng Ba-tu-mi của Gru-di-a. Nga cho rằng chuyến tàu này mang vũ khí tới cho quân đội Tbi-li-xi. Nga triển khai một nhóm tàu chiến, gồm cả tàu tuần dương Mát-xcơ-va tới thủ đô của Áp-kha-di-a, cách phía bắc cảng Ba-tu-mi khoảng 160km. Cùng ngày, Mát-xcơ-va cảnh báo về một cuộc chạm trán trực tiếp giữa tàu chiến Nga và Mỹ tại Biển Đen. Ông Pe-xcôp, phát ngôn viên của Thủ tướng Nga V.Pu-tin tuyên bố, Nga đang áp dụng các biện pháp phòng ngừa đối với tàu hải quân của NATO và Mỹ. Nga hy vọng, hai bên không phải chứng kiến bất kỳ một cuộc đối đầu trực tiếp nào ở đó, bởi bất kỳ nỗ lực nào của các nước phương Tây nhằm cô lập Nga sẽ ảnh hưởng tới lợi ích kinh tế của cả hai bên. Theo Phó Đô đốc Xec-gây Me-nai-lo (Sergei Menyailo), Tư lệnh căn cứ hải quân của Nga ở Nô-vô-rô-xi-xcơ, Nga đã sẵn sàng ngăn chặn các vụ vận chuyển lậu vũ khí vào khu vực. Các tàu chiến của NATO hiện thả neo tại Biển Đen chở hơn 100 tên lửa hành trình Tô-ma-hốc và tên lửa đối hạm Harpoon. Liên minh quân sự phương Tây bắt đầu tập trận tại Biển Đen từ ngày 22-8-2008 với sự tham gia của tàu chiến Mỹ, Đức, Tây Ban Nha và Ba Lan.

7. Ông B.Ô-ba-ma được Đảng Dân chủ chính thức đề cử ứng cử viên Tổng thống Mỹ; Ông Giôn Mac-kên chính thức chọn liên danh tranh cử

Ngày 27-8-2008, ông Ba-rắc Ô-ba-ma được chính thức công bố là ứng cử viên của Đảng Dân chủ tranh cử ghế Tổng thống Mỹ do nhận được sự hậu thuẫn của đa số thành viên trong Đảng. Ngày 28-8-2008, ông B.Ô-ba-ma đã có bài phát biểu chính thức chấp nhận sự đề cử này. Như vậy, Thượng nghị sĩ bang I-li-noi sẽ đối đầu với ứng viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa, ông Giôn Mac-kên, trong cuộc đua vào Nhà Trắng sẽ diễn ra vào ngày 4-11-2008. Sau nhiều ngày thương thuyết sau hậu trường, bà Hi-la-ri Clin-tơn đã nhất trí nhượng lại những đại biểu đã ủng hộ bà trong quá trình bỏ phiếu sơ bộ cho ông Ô-ba-ma. Đây được coi là một cử chỉ thiện chí nữa từ cựu Đệ nhất phu nhân nhằm thể hiện sự đoàn kết trong Đảng Dân chủ. Phát biểu trước Đại hội toàn quốc của Đảng Dân chủ tại Đen-vơ, ông Clin-tơn cho rằng, kinh nghiệm và sự khôn ngoan của bà Hi-la-ri sẽ bổ sung thêm những phẩm chất tốt đẹp, sự sáng suốt và am hiểu đã được chứng minh của Ba-rắc Ô-ba-ma và do đó, nước Mỹ sẽ có được người lãnh đạo quốc gia xứng đáng.

Ngày 29-8-2008, ông Giôn Mac-kên, ứng viên Tổng thống của Đảng Cộng hoà, bất ngờ công bố quyết định chọn nữ Thống đốc bang A-la-xka, bà Xa-ra Pa-lin (Sarah Palin), làm người liên danh trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng. Bà Xa-ra Pa-lin năm nay 44 tuổi, mới tham gia nghị viện bang chưa đầy 2 năm. Đối với đông đảo công chúng Mỹ, bà Xa-ra Pa-lin là một chính khách chưa có tên tuổi. Người ta mới biết đến bà như vị Thống đốc thứ 11 của bang A-la-xka và là nữ chính trị gia đầu tiên, cũng như là người trẻ nhất từng đảm đương cương vị này. Sự lựa chọn người liên danh của ông G.Mắc-kên tạo nên cơn "sóng địa chấn" trên chính trường Mỹ và gây “sốc” ngay cả đối với các quan chức trong Đảng Cộng hoà, bởi trong số những gương mặt sáng giá được nhắc đến nhiều nhất không hề có tên bà Xa-ra Pa-lin. Nhiều chuyên gia phân tích cho rằng, việc chọn bà Xa-ra Pa-lin làm người liên danh là “mẹo” chính trị của ông G.Mac-kên nhằm giành được một số phiếu trong số các ứng cử viên nữ đã từng ủng hộ bà Hi-la-ri Clin-tơn vốn là người luôn truyên truyền bảo vệ phụ nữ Mỹ hoạt động trong các cơ quan quyền lực của Mỹ.

8. Biểu tình lớn và kéo dài tại thủ đô Băng-cốc (Thái Lan)

Cuộc biểu tình của Liên minh Nhân dân vì dân chủ (PAD) bắt đầu từ ngày 26-8 với những diễn biến phức tạp, cho đến nay vẫn chưa được giải quyết ổn thỏa. Những người biểu tình vẫn tiếp tục phong tỏa khu vực quanh trụ sở chính phủ. Các lãnh đạo PAD diễn thuyết trên sân khấu được dựng ngay trong sân Toà nhà chính phủ với nội dung tuyên bố sẽ biểu tình cho đến khi chính phủ của Thủ tướng Xạ-mạc Xan-đa-ra-vây chấp nhận từ chức. Chiều 31-8, theo đề nghị của Thủ tướng Thái Lan Xạ-mạc Xan-đa-ra-vây, hai viện Quốc hội Thái Lan đã triệu tập phiên họp khẩn cấp nhằm tìm giải pháp cho tình hình căng thẳng trong nước do làn sóng biểu tình chống chính phủ do PAD phát động. Ông Xạ-mạc đã yêu cầu Quốc hội giúp tìm giải pháp cho cuộc khủng hoảng chính trị đang ngày càng nghiêm trọng hiện nay và cho biết chính phủ của ông không thể chấm dứt được các cuộc biểu tình của PAD. Phát biểu trên truyền hình cùng ngày, ông Xạ-mạc Xan-đa-ra-vây vẫn tuyên bố "sẽ không từ chức bất chấp những sức ép đang gia tăng từ các lực lượng đối lập". Đại diện Đảng Quyền lực nhân dân (PPP) cầm quyền cho biết sẽ đưa ra một số nhượng bộ trong phiên họp này với hy vọng làm "giảm nhiệt" những căng thẳng trên chính trường.

Theo kết quả một cuộc trưng cầu dân ý do trường Đại học Băng-cốc tiến hành, 68,2% người được hỏi tỏ ý không tán thành hành động chiếm lĩnh Phủ Thủ tướng và các cơ quan Nhà nước của PAD. Các nhà phân tích cho rằng, thái độ của dân chúng Thái Lan sẽ giúp chính quyền của Thủ tướng Xạ-mạc hoá giải được nguy cơ bất ổn.

9. Nga thử thành công tên lửa xuyên lục địa

11. Hội nghị thượng đỉnh thường niên của Tổ chức hợp tác Thượng Hải (SCO)