* Kim Sơn là một huyện ven biển của tỉnh Ninh Bình có 27 xã, thị trấn với hàng nghìn hộ dân sinh sống bằng nghề nuôi trồng thủy sản. Toàn huyện có trên 45% dân số theo đạo Thiên Chúa; trên 27.000 phụ nữ có chồng trong độ tuổi sinh đẻ (từ 15 - 49 tuổi), chiếm 18% dân số.

Hằng ngày, phụ nữ vùng biển nơi đây thường tiếp xúc với môi trường làm việc có độ ẩm cao nên hay mắc các bệnh phụ khoa, viêm nhiễm đường sinh dục. Bên cạnh đó, do ít được tiếp cận với các thông tin cũng như dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình nên tỷ lệ gia tăng dân số ở đây khá cao. Từ năm 2009, thông qua Đề án 52, huyện Kim Sơn đã đẩy mạnh công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình, góp phần nâng cao chất lượng dân số. Trung tâm dân số, kế hoạch hóa gia đình phối hợp với các đoàn thể tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến kiến thức về sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình, làm mẹ an toàn, cách sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại, phòng, chống các bệnh lây truyền qua đường tình dục, ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn, vấn đề giới tính khi sinh...

Giám đốc Trung tâm dân số - kế hoạch hóa gia đình huyện Kim Sơn Trần Thị Lệ Dung cho biết, ba tháng đầu năm 2014, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên của huyện là 0,18%, giảm 1,5% so với cùng kỳ năm 2013; trên 1.000 lượt phụ nữ được khám phụ khoa, hơn 500 lượt người áp dụng các biện pháp tránh thai, 320 lượt phụ nữ có thai được tư vấn về sức khỏe sinh sản, nhiều trường hợp bệnh lý đã được phát hiện và chữa trị kịp thời. Đề án 52 đã giúp người dân quan tâm đến việc chăm sóc sức khỏe của mình, không chỉ có phụ nữ, mà nhiều nam giới cũng vui vẻ, tạo điều kiện cho vợ được tham gia các biện pháp tránh thai hiệu quả.

Các câu lạc bộ “tiền hôn nhân”, “không có người sinh con thứ 3 trở lên”, “nam nông dân với 6 chuẩn mực”,... được người dân Kim Sơn tích cực hưởng ứng, nhất là nam giới. Các buổi tuyên truyền về dân số, kế hoạch hóa gia đình được chị em tham dự đông đủ. Được tham gia sinh hoạt, nhiều người đã xóa bỏ ngại ngần, thẳng thắn chia sẻ vướng mắc về những chuyện “thầm kín” trong cuộc sống.

Giờ đây, nhiều hộ dân vùng biển Kim Sơn không còn quan niệm sinh nhiều con hay phải có con trai để nối dõi tông đường. Điển hình như gia đình anh Nguyễn Văn Ninh và chị Lê Thị Phương ở xã Kim Đông có 2 con gái, sau khi được tuyên truyền, vận động, anh chị đã chủ động kế hoạch hóa gia đình bằng phương pháp triệt sản. Anh Ninh chia sẻ: Dù là con trưởng trong gia đình nhưng vợ chồng tôi vẫn quyết định không sinh thêm con, dành thời gian nuôi dạy các cháu và lo làm kinh tế...

* Huyện Núi Thành (tỉnh Quảng Nam) đã có 8/17 xã nằm trong vùng thực hiện Đề án 52, gồm các xã: Tam Hải, Tam Quang, Tam Giang, Tam Hòa, Tam Tiến, Tam Anh Nam, Tam Anh Bắc và Tam Nghĩa. Dân số của 8 xã này là 79.322 người, chiếm hơn 50% dân số của cả huyện.

Qua 5 năm thực hiện Đề án 52 (từ năm 2009 đến tháng 3-2014), công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình trên địa bàn huyện có sự chuyển biến tích cực, góp phần nâng cao kiến thức, hành vi về chăm sóc sức khỏe sinh sản - kế hoạch hóa gia đình cho người dân, tạo sự chuyển biến trong việc kiểm soát dân số vùng biển. “Không chỉ tỷ lệ sinh con thứ ba trở lên ở một số xã giảm xuống; số cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ áp dụng các biện pháp tránh thai hiện đại và số người được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, sức khỏe sinh sản cao hơn so với những năm trước” - bà Phan Thị Thanh Dung - Giám đốc Trung tâm dân số - kế hoạch hóa gia đình huyện, chia sẻ. Bên cạnh đó, Ban chỉ đạo đã làm tốt công tác tham mưu cho cấp ủy, duy trì thường xuyên chế độ giao ban, trực báo, hội nghị từng quý để đánh giá tình hình và triển khai nhiệm vụ. Các thành viên Ban chỉ đạo phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng tham gia họp và chỉ đạo tích cực trong các đợt truyền thông tại cơ sở; Trung tâm dân số - kế hoạch hóa gia đình đã làm tốt công tác kiểm tra, giám sát từng nội dung, từng kế hoạch của ngành và cung cấp đầy đủ cơ số thuốc thiết yếu và hậu cần phương tiện tránh thai cho cơ sở. “Trước đây, dân vùng biển chúng tôi sinh đẻ cứ nghĩ luôn thuận theo tự nhiên nên nhiều khi cái đói nghèo vẫn cứ bám riết. Sau này, nhờ mấy chị cộng tác viên trong thôn xóm thông tin nên chúng tôi đã có suy nghĩ khác là sinh đẻ có kế hoạch” - bà Trần Thị Thanh (thôn 4, xã Tam Hải), nói.

Từ năm 2014 - 2015, Đề án 52 tăng thêm 3 xã là Tam Xuân 1, Tam Xuân 2 và Tam Hiệp. Như vậy, tổng số xã thực hiện Đề án 52 của huyện là 11/17 xã. Theo đó, mục tiêu cụ thể sẽ tăng lên như tỷ lệ người làm việc và người dân được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe bà mẹ, trẻ em, kế hoạch hóa gia đình đạt 80%. Tỷ lệ trẻ em bị dị dạng, dị tật và thiểu năng trí tuệ do rối loạn chuyển hóa và do di truyền, giảm bình quân hằng năm khoảng 5%. Cung cấp đầy đủ, kịp thời, chính xác thông tin, số liệu về dân số - kế hoạch hóa gia đình; tổ chức khám thai cho các bà mẹ có nguy cơ cao, như tiền sử gia đình, bản thân có sinh con bị dị tật, dị dạng hoặc nhiễm chất độc da cam, các bà mẹ nghiện rượu, thuốc lá, chất gây nghiện, sống trong môi trường ô nhiễm…

* Ninh Hải là một huyện ven biển của tỉnh Ninh Thuận, với hàng chục nghìn dân đang sống dựa vào biển. Do đặc thù nghề biển nên đa số các hộ dân đều có tư tưởng muốn sinh nhiều con, đặc biệt là con trai. Bên cạnh đó, phụ nữ vùng biển thường ít được tiếp cận với các thông tin cũng như dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình. Vì vậy, tỷ lệ gia tăng dân số ở đây khá cao. Từ năm 2010, thông qua Đề án 52, huyện Ninh Hải đã đẩy mạnh công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình, góp phần nâng cao chất lượng dân số vùng biển.

Các thành viên của Ban Dân số, kế hoạch hóa gia đình và đội ngũ cộng tác viên các xã trong huyện Ninh Hải đã phối hợp với các đoàn thể tổ chức các hoạt động tuyên truyền phổ biến kiến thức về sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình,... với nhiều hình thức, như tư vấn trực tiếp tại hộ gia đình; sinh hoạt nhóm nhỏ; sinh hoạt câu lạc bộ không sinh con thứ 3; nói chuyện chuyên đề với các nhóm đối tượng như trẻ vị thành niên, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, ngư dân đánh bắt cá xa bờ. Ngoài ra, thông qua hệ thống loa đài, công tác tuyên truyền cũng được thực hiện thường xuyên để người dân tiếp cận thông tin một cách dễ dàng, thuận lợi.

Việc cung cấp dịch vụ, tư vấn và khám sức khỏe cho các đối tượng cũng được triển khai thực hiện có hiệu quả, thuận tiện và an toàn, do đó đã nhận được sự tham gia tích cực của người dân. Thông qua đội ngũ cộng tác viên dân số, các phương tiện tránh thai đã đến với từng cặp vợ chồng có nhu cầu; phụ nữ được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, như khám phụ khoa, điều trị phụ khoa, xét nghiệm viêm gan B,... Chị em còn được tư vấn, chăm sóc sức khỏe từ khi mang thai cho đến khi sinh, kiểm tra các yếu tố nguy cơ cao ảnh hưởng trực tiếp đến sự mang thai, sự phát triển và chất lượng bào thai. Nhờ đó, nhận thức của phụ nữ về vấn đề chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình được nâng lên. Chị em đã chú trọng đến việc chăm sóc sức khỏe sinh sản cho bản thân. Số phụ nữ đến khám phụ khoa, khám thai, khám sàng lọc trước sinh và sơ sinh tại các cơ sở y tế ngày càng tăng.

Trong năm 2013, ở Ninh Hải đã có 1.398 lượt phụ nữ khám phụ khoa; hơn 6.800 lượt người áp dụng các biện pháp tránh thai; 413 lượt phụ nữ có thai được tư vấn về sức khỏe sinh sản, các nguy cơ cao, sàng lọc trước sinh và sơ sinh; nhiều trường hợp bệnh lý đã được phát hiện và chữa trị kịp thời.

Giờ đây, nhiều người dân vùng biển không còn quan niệm sinh nhiều con hay phải có con trai như trước đây nữa. Điển hình như hộ gia đình anh Trang Văn Hùng và chị Lê Minh Thùy ở thôn Khánh Chữ 1, thị trấn Khánh Hải, huyện Ninh Hải. Gia đình anh chị đã có hai con, chị Thùy chia sẻ: “Dù gia đình theo nghề biển nhưng chúng tôi không muốn sinh nhiều con. Sinh ít con nhưng các con mạnh khỏe, chăm ngoan, học hành tốt là vui rồi”...

Bà Nguyễn Thị Anh, Giám đốc Trung tâm Dân số - kế hoạch hóa gia đình huyện Ninh Hải khẳng định, nhờ có sự phối hợp giữa Trung tâm với các trạm y tế, đội ngũ cộng tác viên dân số năng nổ, nhiệt tình nên công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình cho người dân vùng biển được thực hiện khá hiệu quả. Thông qua việc triển khai Đề án 52 tại 8/9 xã trên địa bàn huyện, các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, kế hoạch hóa gia đình đã đến được đối tượng thường xuyên, mang lại hiệu quả thiết thực. Ý thức của người dân vùng biển từng bước nâng lên, chất lượng dân số được cải thiện rõ nét. Mức sinh của các xã trên địa bàn huyện đều có chiều hướng giảm, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên của huyện năm 2013 là 16,7%, giảm 1,7% so với năm 2012.../.