Những sự kiện quốc tế đáng chú ý trong tuần (từ ngày 20 đến ngày 26-5-2013)

1. Hội nghị thượng đỉnh về nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương

Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân phát biểu tại Hội nghị thượng đỉnh về nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương lần thứ hai

Ngày 20-5-2013, tại Hội nghị thượng đỉnh về nước khu vực châu Á - Thái Bình Dương lần thứ hai, được tổ chức tại Chiềng Mai (Chiang Mai, Thái Lan), Phó Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân đã có bài phát biểu khẳng định Việt Nam sẵn sàng hợp tác, trao đổi và chia sẻ kinh nghiệm với các nước trong quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên nước, đặc biệt là kinh nghiệm đối phó với thảm họa thiên nhiên. Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cho rằng Việt Nam, cũng như các nước trong khu vực châu Á -Thái Bình Dương, đang đứng trước những thách thức lớn về an ninh nguồn nước và dễ bị tổn thương do thảm họa thiên tai và biến đổi khí hậu. Trong 10 năm gần đây, mỗi năm thiên tai đã cướp đi sinh mạng của khoảng 400 người, thiệt hại kinh tế ước tính khoảng 1,2% tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Việt Nam cũng đã ban hành và triển khai nhiều chiến lược liên quan tới an ninh nguồn nước và phòng chống thảm họa liên quan tới nước. Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân đã đưa ra ba đề xuất nhấn mạnh tới việc xem xét phê chuẩn Công ước Liên hợp quốc về luật sử dụng các nguồn nước quốc tế; tăng cường hợp tác chia sẻ kinh nghiệm trong quản lý và khai thác nguồn nước; thống nhất định hướng chiến lược chung của khu vực để cùng quản lý nguồn nước, tiến tới mục tiêu phát triển bền vững nguồn nước. Phó Thủ tướng nêu rõ Việt Nam rất coi trọng và chủ động hợp tác hiệu quả trong vấn đề chia sẻ nguồn nước trên các sông xuyên biên giới, đặc biệt là với các quốc gia sông Mê Công trong các khuôn khổ Ủy ban Mê Công quốc tế, Hợp tác tiểu vùng Mê Công mở rộng, Chiến lược hợp tác kinh tế ba dòng sông (ACMECS). Các hành động này của Việt Nam bảo đảm an ninh nguồn nước và đối phó với thách thức thảm họa thiên nhiên liên quan tới nước đã được đánh giá cao bởi nó phù hợp với chủ đề cũng như mục tiêu của Hội nghị lần này.

2. Hội nghị thượng đỉnh EU

Kết thúc Hội nghị thượng đỉnh kéo dài bốn giờ trong ngày 22-5 ở Thủ đô Brúc-xen (Bỉ), các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) đã đạt đồng thuận về thời hạn chấm dứt cơ chế bảo mật ngân hàng, đồng thời vạch ra đường hướng phát triển ngành năng lượng. Thông báo đưa ra sau khi kết thúc Hội nghị cho biết, lãnh đạo EU nhất trí với cơ chế tự động trao đổi thông tin ngân hàng giữa các nước thành viên về các tài khoản tiết kiệm cá nhân và chính sách này phải được các nước EU thông qua trước cuối năm nay. EU sẽ thương lượng với Thụy Sỹ và 4 quốc gia khác, trong đó có Mô-na-cô và Lích-ten-xtên, là những nước có cơ chế bảo mật ngân hàng nghiêm ngặt nhưng áp dụng mức thuế thấp, nhằm bảo đảm các nước này không được hưởng lợi thế trong “sân chơi” thuế. Các nhã lãnh đạo cũng đồng ý xem xét lại các quy định về đăng ký đối với các công ty đa quốc gia, cũng như các biện pháp chống rửa tiền. Theo ước tính, mỗi năm nạn trốn thuế gây thiệt hại cho EU khoảng 1 nghìn tỷ ơ-rô, đương đương ngân sách của cả khối chi cho lĩnh vực y tế. Về vấn đề năng lượng, lãnh đạo EU nhất trí thiết lập một thị trường hoàn toàn thống nhất, tăng cường đầu tư, đa dạng hóa các nguồn năng lượng và cải thiện hiệu quả sử dụng.

3. Liên minh Thái Bình Dương thúc đẩy hội nhập nội khối

Ngày 23-5-2013, Hội nghị thượng đỉnh lần thứ bảy Liên minh Thái Bình Dương khu vực Mỹ La-tinh (AP) đã bế mạc tại thành phố Ca-li (Cali) của Cô-lôm-bi-a với cam kết tăng cường các biện pháp thúc đẩy liên kết giữa các nước thành viên, đặc biệt là trong lĩnh vực thương mại. Phát biểu với báo giới sau Hội nghị, Tổng thống nước chủ nhà Hoan Ma-nu-en Xan-tốt (Juan Manuel Santos) thông báo, các nguyên thủ tham dự cuộc gặp đã quyết định dỡ bỏ hoàn toàn thuế quan đối với ít nhất 50% hàng hóa trao đổi giữa các nước thành viên chính thức kể từ ngày 30-6 tới. Hội nghị cũng quyết định áp dụng “thị thực của AP”, theo đó công dân các nước ngoài khối có thể thăm các nước thành viên AP với thị thực nhập cảnh duy nhất. Ngoài ra, AP sẽ tiến hành các chiến dịch quảng cáo chung để thu hút du khách tới các nước có nhiều tiềm năng du lịch này. Trong số các thỏa thuận đạt được tại Hội nghị còn có quyết định các nước thành viên AP sẽ chia sẻ cho nhau trụ sở đại sứ quán và văn phòng thương mại tại nước ngoài.

4. Hội nghị Chính sách an ninh Diễn đàn khu vực ASEAN lần thứ 10

Ngày 23-5-2013, Hội nghị Chính sách an ninh (ASPC) thuộc khuôn khổ Diễn đàn khu vực ASEAN (ARF) lần thứ 10 đã diễn ra tại Thủ đô Ban-đa Xê-ri Bê-ga-oan (Bandar Seri Begawan) của Bru-nây, dưới sự chủ trì của Đại tá Ha-gi Mô-ha-mát (Haji Mohamad), Bí thư thường trực Bộ Quốc phòng Bru-nây. Hội nghị đã ghi nhận tiến triển tích cực trong hợp tác quân sự và quốc phòng giữa các thành viên ARF, trao đổi quan điểm mang tính xây dựng và tích cực về tình hình an ninh quốc tế và khu vực, các mối quan ngại về an ninh truyền thống và phi truyền thống. Bên cạnh đó, Hội nghị còn bàn các biện pháp nhằm tăng cường nỗ lực quốc tế và khu vực trong lĩnh vực an ninh mạng. Các mục tiêu chính của ASPC bao gồm tăng cường phối hợp các biện pháp xây dựng lòng tin quốc phòng trong khuôn khổ ARF và sự tham gia của các quan chức quốc phòng trong ARF; mở các kênh mới về đối thoại và trao đổi giữa các quan chức quốc phòng, ngoại giao và học giả quân sự; tiếp tục thúc đẩy tiến trình ARF. Các thành viên của ARF bao gồm Ô-xtrây-li-a, Băng-la-đét, Bru-nây, Cam-pu-chia, Ca-na-đa, Trung Quốc, CHDCND Triều Tiên, Liên minh châu Âu (EU), Ấn Độ, In-đô-nê-xi-a, Nhật Bản, Lào, Ma-lai-xi-a, Mông Cổ, Mi-an-ma, Niu Di-lân, Pa-ki-xtan, Pa-pua Niu Ghi-nê, Phi-líp-pin, Hàn Quốc, Nga, Xinh-ga-po, Xri Lan-ca, Thái Lan, Ti-mo Le-xtê, Mỹ và Việt Nam.

5. Hội nghị Tương lai châu Á lần thứ 19

Chiều 23-5, trong khuôn khổ Hội nghị Tương lai châu Á lần thứ 19 tại Thủ đô Tô-ki-ô (Nhật Bản), các đại biểu đã thảo luận nhiều vấn đề liên quan tới an ninh và hợp tác trong khu vực. Các diễn giả đã đề cập mục tiêu thành lập Cộng đồng kinh tế ASEAN vào năm 2015 và vai trò của ASEAN trong các diễn đàn hợp tác của khu vực. Phát biểu tại Hội nghị, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân cho rằng, tình hình thế giới và khu vực có nhiều biến động nhanh và khó lường, đòi hỏi phải có những cách tiếp cận mới về liên kết và hội nhập. Theo Phó Thủ tướng, việc tham gia các cơ chế hợp tác khu vực là một cách để xây dựng lòng tin, qua đó giúp giảm bớt nguy cơ xung đột. Phó Thủ tướng nhấn mạnh Việt Nam luôn tham gia tích cực và có trách nhiệm các khuôn khổ hợp tác, liên kết trong khu vực. Để tiếp tục tăng trưởng năng động, góp phần xây dựng một khu vực ổn định và thịnh vượng hơn, Phó Thủ tướng cho rằng trong thời gian tới cần tăng cường hợp tác và liên kết trong sáu lĩnh vực sau: tăng cường tự do hóa thương mại và đầu tư đi đôi với giảm thiểu rủi ro của đầu tư tài chính; bảo đảm nguồn cung nhân lực cho các nước phát triển phải đối diện với tình trạng già hóa dân số và các nước đang phát triển thiếu nhân lực trình độ cao; đẩy mạnh phát triển dịch vụ vận chuyển hàng hóa; phối hợp quản lý và khai thác bền vững nguồn nước; nỗ lực giảm thiểu ô nhiễm môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu; hợp tác bảo đảm an ninh mạng.

6. Cảnh báo về những cơn bão khổng lồ trên Đại Tây Dương trong năm 2013

Theo dự báo, các cơn bão ở khu vực Đại Tây Dương năm 2013 sẽ nằm trong khoảng từ mạnh đến rất mạnh

Ngày 24-5-2013, Trung tâm dự báo thời tiết thuộc Cục quản lý đại dương và khí quyển quốc gia Mỹ (NOAA), cho biết mùa mưa bão năm nay, bắt đầu từ ngày 01-6 và dự kiến kéo dài ít nhất 6 tháng, sẽ có những cơn bão lớn trên mức bình thường, trong đó các cơn bão ở khu vực Đại Tây Dương sẽ nằm trong khoảng từ mạnh đến rất mạnh. Trên cơ sở theo dõi sự ấm lên của nước biển, Trung tâm báo bão của Ca-na-đa cũng cảnh báo các tỉnh ven bờ Đại Tây Dương về khả năng xảy ra các cơn bão lớn trong mùa mưa bão năm nay. Theo ước tính của các nhà khoa học (có độ tin cậy lên đến 70%), mùa mưa bão năm nay sẽ có từ 13 đến 20 cơn bão được đặt tên. Trong đó, có khoảng từ 7 đến 11 cơn bão có sức gió tối thiểu lên đến 119 km/giờ và có từ 3 đến 6 trận “siêu bão” với sức gió 178 km/h hoặc cao hơn. Những con số dự báo này cao hơn mức trung bình của các mùa bão trong giai đoạn 1981 - 2010, với 12 cơn bão được đặt tên, 6 cơn bão lớn và 3 cơn “siêu bão” trên Đại Tây Dương. Trong mùa mưa bão năm 2012, số lượng cơn bão có tên trong khu vực Đại Tây Dương cao hơn mức trung bình nhưng cường độ thấp hơn. Có 19 cơn bão được đặt tên trong đó có 10 đã trở thành cơn bão bình thường, chỉ có một cơn bão Michael trong tháng 9 được xếp vào loại lớn. Bão Sandy cũng chỉ ở mức độ thấp nhất của bão khổng lồ với với sức gió lên đến 177 km/h. Theo NOAA, việc đưa ra các dự đoán liên quan đến khả năng đổ bộ đất liền của các cơn bão là rất khó bởi đường đi của cơn bão phụ thuộc vào thời tiết hằng ngày, mà không thể được dự đoán trước vài tháng hoặc vài tuần. Do đó, các khu dân cư vùng ven biển và các cư dân cũng như các doanh nghiệp có các hoạt động trên biển cần ý thức rõ về những cảnh báo này. Cùng với việc chuẩn bị các biện pháp, phương tiện chống bão, cần phải cập nhật thường xuyên các thông tin liên quan đến các cơn bão để chủ động đối phó, hạn chế thiệt hại về người và tài sản.

7. Liên minh châu Phi kỷ niệm 50 năm thành lập

Ngày 25-5, tại A-đi A-bê-ba (Addis Ababa), Thủ đô Ê-ti-ô-pi, Liên minh châu Phi (AU) đã kỷ niệm 50 năm Ngày thành lập tổ chức này với sự tham dự của các nhà lãnh đạo từ 53 nước thành viên và đông đảo đại diện các chính phủ, các tổ chức kinh tế, xã hội quốc tế. Trong diễn văn khai mạc “Lễ kỷ niệm Vàng”, Thủ tướng Ê-ti-ô-pi đồng thời là Chủ tịch AU Hê-lê-ma-ri-am Đê-xa-len (Hailemariam Desalegn) đã kêu gọi các nhà lãnh đạo châu lục nhìn nhận lại những thành tựu đạt được cũng như những thách thức phải giải quyết nhằm xây dựng những chiến lược phát triển tiếp theo. Nửa thế kỷ trước, ngày 25-5-1963, các nhà lãnh đạo phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi đã họp tại A-đi A-bê-ba để thành lập Tổ chức Thống nhất châu Phi (OAU) với mục tiêu thúc đẩy sự đoàn kết, thống nhất và tăng cường hợp tác khu vực nhằm cải thiện điều kiện sống của người dân. Trong bối cảnh trật tự toàn cầu thay đổi và sự cần thiết đẩy nhanh tiến trình hội nhập, Hội nghị thượng đỉnh OAU ở Thủ đô Lô-mê (Lomé) của Tô-gô ngày 11-7-2000 đã quyết định đổi tên tổ chức này thành Liên minh châu Phi (AU). Với chức năng và nhiệm vụ mới, AU đã không còn bị ràng buộc bởi chính sách không can thiệp vào công việc của các nước thành viên. Hơn 10 năm qua, tổ chức này đã xử lý nhiều cuộc khủng hoảng, góp phần quan trọng vào việc duy trì hòa bình và an ninh trong châu lục.

8. Nhật Bản xóa toàn bộ nợ cho Mi-an-ma, cung cấp khoản viện trợ mới

Ngày 26-5, nhằm thể hiện sự ủng hộ đối với tiến trình cải cách đang diễn ra ở Mi-an-ma, Thủ tướng Nhật Bản Sin-dô A-bê (Shinzo Abe) đã cam kết viện trợ mới 91 tỷ yên, đồng thời xóa khoản nợ khoảng 190 tỷ yên cho Mi-an-ma. Đây là khoản tiền cuối cùng mà Mi-an-ma nợ Nhật Bản. Tuyên bố chung sau cuộc hội đàm giữa Thủ tướng Sin-dô A-bê và Tổng thống nước chủ nhà U Thên Xên (U Thein Sein) tại Yăng-gun (Yangon) cho biết, hai nhà lãnh đạo đã nhất trí “đặt nền tảng mới cho quan hệ hữu nghị song phương” bằng cách thúc đẩy hợp tác trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị và an ninh cũng như trong các hoạt động trao đổi về con người và văn hóa. Tuyên bố còn cho biết, Nhật Bản sẽ cung cấp cho Mi-an-ma khoản vay mới trị giá 51 tỷ yên nhằm giúp nước này phát triển cơ sở hạ tầng, cùng với khoản viện trợ và hỗ trợ kỹ thuật trị giá 40 tỷ yên trong năm tài chính 2013. Về hợp tác chính trị và an ninh song phương, cả hai nhà lãnh đạo đã quyết định tăng cường đối thoại về các vấn đề an ninh và khu vực, cũng như thúc đẩy hợp tác và trao đổi giữa giới chức quốc phòng hai nước. Thủ tướng Nhật Bản Sin-dô A-bê thăm Mi-an-ma từ ngày 24 đến ngày 26-5. Ông là thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản thăm Mi-an-ma kể từ năm 1977, sau chuyến thăm của cựu Thủ tướng Ta-kê-ô Phư-cư-đa (Takeo Fukuda). Theo số liệu thống kê chính thức, kim ngạch thương mại giữa Nhật Bản và Mi-an-ma trong năm 2012 đạt hơn 1,4 tỷ USD, trong đó Mi-an-ma nhập khẩu từ Nhật Bản 1,053 tỷ USD và xuất khẩu 360,79 triệu USD. Đầu tư của Nhật Bản vào Mi-an-ma kể từ khi nước này mở cửa cho đầu tư vào cuối năm 1988 đến tháng 3-2013 đã lên đến 270,283 triệu USD, đứng thứ 11 trong số các nước đầu tư vào Mi-an-ma./.