Theo báo cáo của Bộ Nội vụ, cơ quan Thường trực của Ban Chỉ đạo Trung ương về thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân quận, huyện, phường, sau 3 năm thực hiện ở 10 tỉnh, thành phố với 67 huyện, 32 quận và 483 phường cho thấy việc thí điểm đã đạt được một số mục tiêu, yêu cầu mà Nghị quyết Trung ương 5 (khóa X) đề ra, tạo sự chuyển biến trong cải cách hành chính, từng bước tổ chức hợp lý chính quyền địa phương.

Việc thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân huyện, quận, phường là phù hợp, là bước đi thích hợp trong lộ trình cải cách hành chính. Hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính nhà nước từ cấp tỉnh xuống cơ sở từng bước được phát huy theo hướng bảo đảm tính thống nhất, thông suốt, linh hoạt và chủ động; bảo đảm thực hiện nguyên tắc tập thể lãnh đạo trong quản lý, điều hành của Ủy ban Nhân dân, đồng thời phát huy tính chủ động, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan hành chính; rút ngắn được một số quy trình, thủ tục hành chính, thời gian giải quyết công việc.

Quá trình triển khai thí điểm cũng cho thấy đã bước đầu có sự phân định về tổ chức bộ máy của chính quyền đô thị và chính quyền nông thôn; quyền dân chủ đại diện của người dân cơ bản vẫn được bảo đảm, tại một số địa phương quyền dân chủ trực tiếp của người dân từng bước được phát huy thông qua hội nghị đối thoại trực tiếp. Sự lãnh đạo của cấp ủy đối với hoạt động của Ủy ban Nhân dân được tăng cường và sâu sát hơn. 

Các chương trình, kế hoạch về phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của huyện, quận, phường đều tuân thủ nghị quyết của Đảng bộ và xin ý kiến của cấp ủy trước khi thực hiện, do đó vẫn bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, sự phối hợp đồng bộ của chính quyền, Mặt trận, đoàn thể và các ngành. Việc thực hiện nhiệm vụ chính trị ở địa phương vẫn bảo đảm ổn định, không gây xáo trộn; kinh tế - xã hội tiếp tục ổn định và phát triển, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự an toàn xã hội.

Trên cơ sở những kết quả trên, Thường trực Ban Chỉ đạo cho rằng, quá trình thí điểm cho thấy về cơ bản là phù hợp, đổi mới, kiến nghị các cấp có thẩm quyền cần tiếp tục chỉ đạo thực hiện.

Là địa phương có số lượng đơn vị thí điểm nhiều nhất, Giám đốc Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh Đặng Công Luận cho biết, thành phố đã thực hiện thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân trên tất cả các huyện, quận và 299 phường; chỉ còn 63 xã, thị trấn chưa thí điểm. Quá trình thực hiện cho thấy mọi hoạt động được thông suốt, hiệu quả hơn. Nếu được các cấp có thẩm quyền cho phép, thành phố xin phép được thực hiện hết 63 xã, thị trấn còn lại.

Với cách làm khoa học và dân chủ, thành phố Đà Nẵng đã tiến hành tổ chức thăm dò dư luận và lấy ý kiến nhân dân sau 4 năm tổ chức thí điểm do Ban Tuyên giáo Thành ủy tiến hành. Giám đốc Sở Nội vụ Đặng Công Ngữ cho biết, qua thăm dò ý kiến của nhân dân, 97% đồng ý với việc thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân, 76% ý kiến cho biết chính quyền quan tâm hơn so với trước khi chưa tổ chức thí điểm, 73% ý kiến đồng tình việc lựa chọn, điều động, luân chuyển cán bộ khi không tổ chức Hội đồng Nhân dân, 61% ý kiến cho rằng, chất lượng tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội được nâng lên, 86% ý kiến đánh giá tốt về hoạt động của Ủy ban Nhân dân các cấp khi không có tổ chức Hội đồng Nhân dân…

“Qua thực tiễn thí điểm, chúng tôi kiến nghị Trung ương nên tiếp tục thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân huyện, quận, phường trong thời gian tới,” ông Ngữ đề xuất.

Một số đại biểu đề nghị có báo cáo kết quả thí điểm chính thức của các địa phương về thực hiện thí điểm, kết quả phiếu thăm dò về vấn đề này của Ban Tuyên giáo Trung ương. Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Nguyễn Văn Pha, thành viên Ban Chỉ đạo đề nghị có vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong quá trình bổ nhiệm nhân sự Ủy ban nơi thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân huyện, quận, phường.

Kết luận phiên họp, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, trên cơ sở ý kiến đóng góp của các Bộ, ban, ngành, địa phương, Bộ Nội vụ cần nghiêm túc tiếp thu, hoàn thiện báo cáo trình cấp có thẩm quyền, phục vụ cho công tác sửa đổi Hiến pháp, nhất là những vấn đề có liên quan đến việc không tổ chức Hội đồng Nhân dân huyện, quận, phường. 

Báo cáo cũng cần khẳng định tính đúng đắn của chủ trương thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân huyện, quận, phường và kết quả của thí điểm, những cái được và những điểm còn vướng mắc, nhất là ý kiến của các địa phương thực hiện thí điểm. Báo cáo kết quả cần lập luận chặt chẽ, khoa học, khách quan và thuyết phục đối với mô hình thí điểm, những vướng mắc nêu ra cần được phân tích kỹ lưỡng đi đôi với các giải pháp khắc phục, lý lẽ thuyết phục.

Phó Thủ tướng yêu cầu phần kiến nghị trong báo cáo cần tập trung vào đánh giá chủ trương, mô hình thí điểm, làm cơ sở cho cho việc xây dựng chính quyền đô thị và nông thôn. Đồng thời, kiện toàn hệ thống chính trị để giám sát tốt hơn, nhất là vai trò của Mặt trận các cấp và thành viên Mặt trận; đẩy mạnh tuyên truyền để nhân dân hiểu và đồng thuận với việc thí điểm không tổ chức Hội đồng Nhân dân huyện, quận, phường./.