Những nội dung chủ yếu của Dự thảo Luật Hợp tác xã (sửa đổi) năm 2012

Mục tiêu, quan điểm của việc sửa đổi lần này là làm rõ bản chất và tính ưu việt của tổ chức HTX, góp phần hiện thực hóa chủ trương về kết hợp “bốn nhà” trong nông nghiệp, bảo đảm thúc đẩy HTX phát triển lành mạnh, bền vững, tránh lạm dụng sự hỗ trợ của Nhà nước, thực hiện quản lý nhà nước có hiệu quả về HTX. Dự thảo Luật đã thể chế hóa rõ hơn bản chất tổ chức HTX, khác biệt so với tổ chức doanh nghiệp ở mục tiêu thành lập, quan hệ sở hữu, quan hệ kinh tế, quan hệ quản lý và quan hệ phân phối.

Về bản chất tổ chức HTX, trong quá trình thảo luận có hai loại ý kiến cơ bản, Dự thảo Luật được xây dựng nghiêng theo ý kiến thứ hai, với đa số cho rằng, HTX có bản chất khác với doanh nghiệp. Doanh nghiệp (theo Luật Doanh nghiệp) cung ứng sản phẩm, dịch vụ cho thị trường đại chúng nhằm mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận cho doanh nghiệp và vốn góp của chủ sở hữu. Ngược lại, HTX là tổ chức kinh tế tự chủ do thành viên tự nguyện lập ra nhằm mục đích tối đa hóa lợi ích cho từng thành viên trên cơ sở hợp tác và giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên trong việc đáp ứng nhu cầu chung của thành viên về sản phẩm, dịch vụ hoặc tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho thành viên một cách hiệu quả hơn so với việc để từng thành viên đơn lẻ thì không thực hiện được hoặc thực hiện kém hiệu quả. 

Dự thảo Luật HTX được xây dựng theo loại ý kiến thứ hai, quy định những nội dung liên quan đến bản chất tổ chức HTX xuyên suốt trong toàn bộ Dự thảo Luật, cụ thể là:

- Quy định rõ hơn về định nghĩa về HTX, theo đó, HTX được coi là tổ chức kinh tế tập thể có tư cách pháp nhân, tự chủ và bình đẳng với các loại hình doanh nghiệp, được quản lý dân chủ, do các thành viên tự nguyện thành lập, hợp tác giúp đỡ nhau nhằm đáp ứng nhu cầu chung của các thành viên (Điều 4).

- Bổ sung điều kiện trở thành thành viên, theo đó, thành viên có nhu cầu hợp tác với các thành viên khác thông qua việc sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX và phải góp vốn vào HTX (Điều 14). Bổ sung quyền và nghĩa vụ của thành viên (khoản 1 của Điều 15, 16).

- Sửa đổi mức góp vốn tối đa của thành viên khi tham gia HTX, quy định vốn góp tối đa của thành viên không vượt quá 20% vốn điều lệ (thay vì 30% như đã quy định tại Luật HTX năm 2003) đối với HTX và không quá 30% đối với liên hiệp HTX. Đồng thời, bổ sung quy định về huy động vốn đầu tư phát triển của HTX theo hướng vay vốn từ thành viên và các tổ chức tín dụng (Điều 45).

- Sửa đổi bổ sung về phân phối thu nhập của HTX theo hướng: sau khi thực hiện nghĩa vụ thuế, trích lập các quỹ, phần thu nhập còn lại theo nguyên tắc chung được phân phối cho thành viên chủ yếu theo mức độ sử dụng sản phẩm, dịch vụ của HTX; mức và hình thức phân phối cụ thể do điều lệ HTX quy định (khoản 2 Điều 49)./.