Hiện nay, mất cân bằng giới tính khi sinh ở một số quốc gia châu Á đang là một trong những thách thức lớn của công tác dân số. Ở Việt Nam, từ cuộc tổng điều tra dân số và nhà ở năm 1999, tỷ số giới tính khi sinh là 107 bé trai/100 bé gái, 10 năm sau tỷ số này là 110,5 (năm 2009) và tăng lên 113,8 (năm 2013). Đến nay, tỷ số này vẫn dao động xung quanh ngưỡng 112,2 bé trai/100 bé gái. Mất cân bằng giới tính khi sinh có xu hướng tiếp tục tăng và lan rộng cả nông thôn, thành thị và các vùng miền. Cả nước có 55/63 tỉnh, thành phố có tỷ số giới tính khi sinh cao trên 108/100. Riêng tại Thanh Hóa, tỷ số giới tính khi sinh đã tăng từ 111 (năm 2009) lên 114 (năm 2017), cao hơn mức bình chung của cả nước.

Mất cân bằng giới tính khi sinh có nguyên nhân sâu xa từ việc các gia đình mong muốn sinh con trai. Bên cạnh đó, các quan niệm xã hội và tôn giáo đòi hỏi con trai phải gánh vác việc thờ cúng tổ tiên, con trai giúp củng cố địa vị của cha mẹ trong xã hội. Ngoài ra, theo phong tục truyền thống ở nhiều địa phương, chỉ có con trai được kế thừa tài sản của cha mẹ, vị thế của người phụ nữ không được coi trọng... Những điều đó đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi cá nhân, các cặp vợ chồng, gia đình và dòng họ. Cùng với đó là sự lạm dụng những tiến bộ khoa học kỹ thuật giúp khả năng nhận biết giới tính sớm của thai nhi trong điều kiện khả năng phá thai dễ dàng, chi phí không cao. Vì thế, giải quyết mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam gặp nhiều khó khăn nên rất cần được tiến hành thường xuyên, liên tục và lâu dài.

Mất cân bằng giới tính khi sinh sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới cấu trúc dân số Việt Nam trong tương lai, dẫn tới việc dư thừa nam giới trong xã hội. Nếu không có những can thiệp kịp thời, dự báo đến năm 2050, Việt Nam sẽ thiếu từ 2,3 - 4,3 triệu phụ nữ. Mất cân bằng giới tính khi sinh có thể gây ra các hậu quả nghiêm trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và ảnh hưởng tới cuộc sống của phụ nữ, nam giới, gia đình và cộng đồng, sẽ gây ra những hậu quả lâu dài về mặt xã hội và nhân khẩu học như gia tăng áp lực buộc các em gái phải kết hôn sớm, làm tăng tệ nạn mại dâm, HIV/AIDS, buôn bán phụ nữ và trẻ em gái, gây bất bình đẳng giới, ly hôn, bất ổn xã hội, sức khỏe sinh sản...

Phát biểu tại buổi lễ, ông Võ Thành Đông, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình (Bộ Y tế) khẳng định, thiết thực hưởng ứng Ngày Quốc tế trẻ em gái (ngày 11-10) với chủ đề: “Không phân biệt giới, không lựa chọn giới tính thai nhi”, Bộ Y tế mong muốn sự vào cuộc, hỗ trợ của các cấp, ngành từ Trung ương đến cơ sở và mọi tầng lớp nhân dân nhằm đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức và chuyển đổi hành vi trong triển khai thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới để can thiệp hiệu quả, góp phần kiểm soát và giảm thiểu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trong thời gian tới. Đồng thời, thúc đẩy mạnh mẽ việc thực thi nghiêm minh pháp luật về giải quyết mất cân bằng giới tính khi sinh, nghiêm cấm các hành vi hướng dẫn, tư vấn, cung cấp dịch vụ lựa chọn, xác định giới tính trước khi sinh trong các cơ sở y tế, tại cộng đồng và trong toàn xã hội./.