Chủ quan, thiếu ý thức tuân thủ an toàn và buông lỏng trong quản lý

Thời gian qua, dù đã có nhiều chuyển biến tích cực trong công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường thủy, song việc buông lỏng quản lý ở một số địa phương, sự chủ quan, thiếu ý thức tuân thủ của người dân và chủ phương tiện khiến số vụ tai nạn, số người thương vong, thiệt hại vật chất năm sau luôn cao hơn năm trước. Đặc biệt là sự chủ quan, thiếu ý thức tuân thủ an toàn giao thông, vi phạm quy tắc tránh vượt, chở quá tải trọng, quá số người cho phép, thiếu trang thiết bị an toàn của cả chủ phương tiện lẫn hành khách là nguyên nhân trực tiếp trong các vụ tai nạn giao thông đường thuỷ hiện nay.

Cùng với sự chủ quan của người tham gia giao thông, phải thừa nhận rằng chính sự lỏng lẻo trong công tác quản lý của các địa phương đã khiến cho tình hình tai nạn giao thông liên quan đến đường thuỷ liên tục gia tăng trong thời gian qua. Vẫn còn tình trạng phương tiện không bảo đảm kỹ thuật, thậm chí cũ nát, song vẫn được sử dụng và đưa đón số lượng khách lớn. Ở nhiều địa phương, việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật và quản lý nhà nước về an toàn giao thông đường thuỷ vẫn bị buông lỏng. Có không ít biểu hiện tiêu cực trong quá trình tuần tra, kiểm soát và xử lý vi phạm của lực lượng chuyên trách. Nguyên nhân được viện dẫn là do các cơ sở pháp lý chưa hoàn thiện; chế tài xử phạt còn nhẹ chưa tạo được sức răn đe; thiếu bến, bãi để tạm giữ phương tiện vi phạm; lực lượng tuần tra kiểm soát còn mỏng hay ý thức người tham gia giao thông chưa cao… 

Bên cạnh đó, một số phương tiện quá hạn sử dụng, phương tiện hoán cải không đúng quy định, phương tiện cũ nát, phương tiện chưa đăng ký còn nhiều và vẫn chuyên chở hàng hóa, chở người trên các tuyến đường thủy, nhất là trên các tuyến sông nhỏ, trong khi việc đào tạo thuyền viên, người lái và hoạt động của các bến thủy tại một số địa phương cũng có nhiều bất cập; chưa có chế tài xử phạt đối với hành vi không mặc áo phao cứu sinh hoặc không mang dụng cụ nổi cứu sinh khi tham gia giao thông trên phương tiện dân sinh, phương tiện nhỏ. Tình trạng phương tiện dân sinh tự đóng không theo quy chuẩn kỹ thuật, không có thử nghiệm và kiểm định về an toàn giao thông, được người dân sử dụng để đi lại, sản xuất phục vụ đời sống còn khá phổ biến; người điều khiển phương tiện thiếu kiến thức về an toàn giao thông. Điều đó khiến cho tình trạng vi phạm trật tự an toàn giao thông đường thủy phức tạp hơn.

Việc lấn chiếm hành lang an toàn giao thông đường thủy diễn ra ở hầu hết các tuyến đường thủy nội địa, nhất là tại các khu vực qua đô thị, khu dân cư nơi có đường thủy nội địa đi qua, gây nhiều cản trở đối với hoạt động vận tải và tiềm ẩn gây ra nhiều vụ tai nạn giao thông nghiêm trọng. Bên cạnh đó, việc khai thác cát, sỏi trái phép là nguyên nhân làm thay đổi dòng chảy, gây sạt lở bờ sông, uy hiếp nghiêm trọng đến an toàn của các công trình thuộc kết cấu hạ tầng giao thông đường thủy nội địa.

Tăng cường các biện pháp phối hợp liên ngành

Để tăng cường bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường thuỷ nội địa, yếu tố quan trọng là đồng thời nâng cao ý thức của người tham gia giao thông và hiệu quả trong công tác quản lý thông qua các biện pháp phối hợp liên ngành. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến và hướng dẫn việc thực hiện những quy định của pháp luật về giao thông đường thủy nội địa bằng những hình thức, biện pháp sát thực, cụ thể, phù hợp với từng đối tượng và dân trí từng nơi. Công tác thanh tra, kiểm tra cần tập trung ở các địa bàn, các nhóm đối tượng, trên các tuyến trọng điểm và trong thời gian cao điểm bảo đảm thường xuyên, liên tục, lâu dài.  

Để kiểm soát và giảm tai nạn giao thông đến mức thấp nhất, cần thiết phải tăng cường công tác phối hợp liên ngành giữa 3 Cục (Cục Đường thủy nội địa, Cục Cảnh sát giao thông, Cục Đăng kiểm Việt Nam) để đẩy mạnh kiểm tra, kiểm soát, kiên quyết không cấp phép rời cảng, bến đối với các phương tiện vi phạm chở khách quá số người quy định, chở vượt trọng tải cho phép, thiếu trang thiết bị bảo đảm an toàn.

Chú trọng rà soát, hoàn thiện các quy định về xử phạt vi phạm hành chính, quy định về mức và hình thức xử phạt, như có tịch thu được phương tiện là tang vật, có hành vi vi phạm hay không?; mức xử phạt vi phạm hành chính, các quy định về xử lý hình sự các vụ tai nạn giao thông đường thủy nội địa đã đủ sức răn đe chưa?…; các quy định của pháp luật về điều kiện kinh doanh trong lĩnh vực đường thủy nội địa, bao gồm các điều kiện hoạt động của phương tiện và thuyền viên, người điều khiển phương tiện thủy nội địa; trách nhiệm của chủ doanh nghiệp, chủ phương tiện…

Thông tin, hướng dẫn và tổ chức cho các chủ phương tiện thô sơ, phương tiện thủy loại nhỏ ký cam kết sử dụng phương tiện thủy đúng quy định; khi chở người phải có đủ chỗ ngồi ổn định, an toàn và có đủ dụng cụ cứu sinh tương ứng với số người trên phương tiện; không chở quá số người quy định; người đi trên phương tiện phải mặc áo phao cứu sinh hoặc mang dụng cụ nổi cứu sinh.

Tăng cường tuần tra kiểm soát, xử lý nghiêm những hành vi vi phạm quy định đối với phương tiện, thuyền viên, người lái phương tiện, cảng, bến thủy nội địa. Tập trung xử lý nghiêm các vi phạm đối với phương tiện không có động cơ trọng tải toàn phần từ 1 - 15 tấn hoặc có sức chở từ 5 - 12 người, phương tiện có động cơ công suất máy chính dưới 5 sức ngựa hoặc có sức chở dưới 5 người; hành vi chở quá số người được phép chở trên phương tiện, không hướng dẫn, sắp xếp hành khách ngồi trên phương tiện và sử dụng áo phao, dụng cụ nổi.

Đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động xây dựng phong trào “Văn hóa giao thông với bình yên sông nước” trên tất cả các tuyến, địa bàn đường thủy trọng điểm; xây dựng và phát triển các mô hình văn hóa như đoạn, tuyến sông văn hóa - an toàn, cụm cảng, bến văn hóa, văn minh, an toàn, khu dân cư, xóm làng an toàn…/.