Cái được lớn nhất: Thay đổi ý thức

Không phải ngẫu nhiên mà Hà Tĩnh được Ban Chỉ đạo Chương trình xây dựng nông thôn mới Trung ương ghi nhận và đánh giá cao cách làm sáng tạo, đồng thời đề nghị nhân rộng. Bởi để có được sự ghi nhận đó, trong 7 năm qua, cả hệ thống chính trị từ tỉnh đến huyện, xã, thôn xóm trên địa bàn đã xây dựng lộ trình thực hiện bài bản, sáng tạo, nhằm góp phần phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập cho cư dân nông thôn. Quá trình triển khai cho thấy sự chỉ đạo quyết liệt và tâm huyết từ tỉnh đến thôn xóm đã thổi luồng gió mới đến mọi tầng lớp nhân dân, từ đó hình thành các mô hình tốt, cách làm hay.

Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn cho rằng, cái được lớn nhất của Hà Tĩnh là người dân đã thực sự thay đổi ý thức về vai trò chủ thể trong xây dựng khu dân cư kiểu mới, vườn mẫu nói riêng, xây dựng nông thôn mới nói chung. Như ở thôn Thắng Hòa (Thạch Tân, Thạch Hà), bà con tự bàn bạc và thống nhất cùng cải tạo nhà cửa, xây dựng cảnh quan vườn tược làm sáng khu dân cư; thôn Đình Phùng (Cẩm Lạc, Cẩm Xuyên) từ chỗ nhếch nhác, luộm thuộm, mỗi gia đình đã chủ động thực hiện có chiều sâu các tiêu chí “5 không, 3 sạch”; thôn Sơn Bình (Thượng Lộc) dù khó khăn nhưng khi toàn dân dốc sức, mỗi người một hành động đã tạo nên diện mạo khu dân cư miền núi thoáng đãng, đẹp mắt. Điều đó thể hiện quyết tâm cao, nỗ lực lớn của cả hệ thống chính trị, được nhân dân đồng thuận, mục tiêu xuyên suốt và lâu dài trong xây dựng nông thôn mới là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân.

Đến với các thôn Nam Trà, Hương Trà (Hương Khê); Yên Mỹ, Cẩm Yên (Cẩm Xuyên); Hà Thanh,Tượng Sơn (Thạch Hà); Hồng Lĩnh, Vượng Lộc (Can Lộc), Xuân Viên, Phong Giang, Tiên Điền (Nghi Xuân)..., nhiều đoàn khách tham quan không khỏi ngạc nhiên, khâm phục khi chứng kiến phong trào xây dựng khu dân cư kiểu mới, vườn mẫu của người dân nơi đây.

Được mệnh danh là miền quê “không kín cổng cao tường”, là “địa chỉ xanh”, xã nông thôn mới miền núi Hương Trà (Hương Khê) hút hồn trước những khu vườn mẫu sum suê cây trái và hệ thống hàng rào xanh phủ khắp các tuyến đường trục chính, ngõ xóm. Đến nay, toàn xã đã có hơn 40.000m hàng rào xanh, 7 vườn mẫu cấp tỉnh và hàng chục vườn mẫu cấp huyện, cấp xã. Thu nhập bình quân năm 2017 của người dân đạt trên 40 triệu đồng.

Kết quả của phong trào xây dựng khu dân cư kiểu mới ở Hương Trà không chỉ được thể hiện ở quanh cảnh xanh, sạch, đẹp bên ngoài mà còn được thể hiện ở chiều sâu bên trong. Thực hiện tiêu chí 20, các thôn đã chỉ đạo sắp xếp, bố trí lại hàng chục ngôi nhà; xóa hết số nhà tạm bợ, dột nát; di dời nhiều công trình phụ bất hợp lý. Các vườn hộ được cải tạo và xây dựng mới trên cơ sở sơ đồ thiết kế.

Ông Đinh Phúc Tâm, Bí thư Chi bộ thôn Nam Trà, xã Hương Trà chia sẻ: Vai trò của người dân và cộng đồng thôn Nam Trà được phát huy trong xây dựng nông thôn mới, người dân là chủ thể, dân làm, dân hưởng lợi. Địa phương đã huy động cả hệ thống chính trị cùng người dân vào cuộc. Xã chọn tiêu chí 17 (vệ sinh môi trường) làm trước, tiếp đó là tiêu chí 19 (an ninh trật tự), sau đó mới đến việc chăm lo phát triển kinh tế.

Đồng chí Nguyễn Hải Đăng, Văn phòng Điều phối nông thôn mới tỉnh Hà Nam, cho biết: “Nam Trà cho tôi cảm giác miền quê vừa có những nét đẹp truyền thống của nông thôn Việt Nam, vừa hài hòa với màu sắc hiện đại, khoa học và tinh tế. Đặc biệt, vườn mẫu không những mang lại giá trị kinh tế mà còn đưa lại giá trị cảnh quan, môi trường cho cuộc sống con người”.

Trong xây dựng nông thôn mới, Nghi Xuân không chỉ chăm lo phát triển kinh tế, xây dựng hạ tầng mà còn chú trọng đến sinh hoạt văn hóa. Đoàn đại biểu các bộ, ngành trung ương cùng các tỉnh, thành phố trong nước; đoàn đại sứ các nước: Bỉ, Canada, Nhật Bản, Thái Lan, Lào bị “mê hoặc” khi đến tham quan khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu thôn Phong Giang, xã Tiên Điền. Đây cũng là địa phương đầu tiên của Hà Tĩnh được chọn thực hiện mô hình du lịch trải nghiệm, du lịch lưu trú tại gia (homestay) trên nền nông thôn mới đặc biệt này.

Đối với thôn Phong Giang, xã Tiên Điền, việc xây dựng khu dân cư kiểu mới giống như một cuộc cách mạng, làm thay đổi hoàn toàn diện mạo của một vùng quê. Thôn có hệ thống hàng rào xanh, tạo cảnh quan xanh - sạch - đẹp cho toàn khu dân cư; 2 tuyến đường trục thôn, 6 tuyến đường ngõ xóm đạt chuẩn 100% về cứng hóa, bố trí lề đường tiêu chuẩn, cắm mốc đầy đủ…

Bên cạnh phát triển kinh tế, xây dựng khu dân cư kiểu mới, thôn Phong Giang còn được biết đến với phong trào xây dựng đời sống văn hóa tiêu biểu của tỉnh. Thôn có câu lạc bộ văn nghệ dân gian duy trì hoạt động thường xuyên, nhằm bảo tồn và phát huy các làn điệu Ca trù, Ví Giặm, vịnh Kiều... Đây là nét đặc trưng trong xây dựng nông thôn mới của vùng đất giàu truyền thống văn hóa.

Nhân rộng mô hình sáng tạo

Đi trên những con đường bê tông sạch đẹp, ngắm những hàng rào xanh mướt bên cạnh những vườn cây trĩu quả và thưởng thức những làn điệu ca trù ngọt ngào, đồng chí Hồ Viết Nhuận, Phó chủ tịch Ủy ban Nhân dân kiêm Chánh văn phòng huyện Phú Vang (Thừa Thiên - Huế) chia sẻ: “Nghi Xuân có nhiều cách làm sáng tạo trong xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, làm du lịch trải nghiệm nông thôn mới. Cái hay của nông thôn mới ở đây là đã khơi dậy được các nét đẹp văn hóa truyền thống của quê hương. Vừa nhâm nhi ly trà xanh, vừa nghe người thôn quê lẩy Kiều, hát Ca trù, tôi như được sống lại không gian văn hóa Việt Nam của một thời xa xưa. Cách làm nông thôn mới này vừa hiệu quả, vừa phát huy giá trị văn hóa truyền thống nên chúng tôi sẽ nghiên cứu để triển khai ở địa phương mình trong thời gian tới”.

Nhấn mạnh tại Hội nghị toàn quốc triển khai xây dựng khu dân cư nông thôn mới kiểu mẫu, vườn mẫu vừa diễn ra tại Hà Tĩnh, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đánh giá, hiện nay, Trung ương đang lấy ý kiến để ban hành Bộ tiêu chí xã nông thôn mới kiểu mẫu và huyện nông thôn mới kiểu mẫu thì Hà Tĩnh đã làm việc này từ năm 2014 - 2015. Điều này có nghĩa là Hà Tĩnh đã đi trước một bước, cách làm đột phá, sáng tạo này các địa phương cần tham quan, học tập để nhân rộng ra toàn quốc.

Phó Thủ tướng cũng đề nghị các địa phương học cách làm của Hà Tĩnh, tiếp tục đánh giá hiệu quả, đề xuất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng khung chính sách trình Chính phủ nghiên cứu, phê duyệt.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường khẳng định, Bộ sẽ xin ý kiến Chính phủ tổ chức hội nghị về chuyên đề thôn, bản nông thôn mới. Trên cơ sở đó, rút kinh nghiệm, lựa chọn những kết quả tốt, phù hợp để nhân rộng. Đồng thời, đề xuất các cơ chế chính sách hỗ trợ nhằm đưa xây dựng nông thôn mới trở thành nhiệm vụ thường xuyên, công cụ đắc lực phát triển kinh tế - xã hội đất nước./.