Tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện

Để thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 22-NQ/TW, thời gian qua, Ủy ban nhân dân (UBND) thành phố đã chỉ đạo các cơ quan, đơn vị, địa phương chủ động nghiên cứu, tham mưu cho thành phố ban hành kịp thời nhiều văn bản nhằm cụ thể hóa các nhiệm vụ, bảo đảm phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương; chỉ đạo đẩy mạnh tuyên truyền, quán triệt việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 22-NQ/TW và các văn bản liên quan; phổ biến toàn diện, hiệu quả các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Chính phủ và Ủy ban nhân dân thành phố về công tác hội nhập quốc tế, các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết; chỉ đạo đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, hiểu biết của doanh nghiệp về hội nhập kinh tế quốc tế và tác động của việc thực hiện các cam kết hội nhập kinh tế. Đơn cử như, Kế hoạch số 184/KH-UBND, ngày 8-8-2017, của UBND thành phố Hà Nội, “Về hội nhập quốc tế thành phố Hà Nội giai đoạn 2017 - 2020”; Kế hoạch số 128/KH-UBND, ngày 24-5-2021, của UBND thành phố Hà Nội, “Về hội nhập quốc tế thành phố Hà Nội giai đoạn 2021 - 2025”; bốn kế hoạch số thực hiện các FTA thế hệ mới mà Việt Nam đã tham gia, bao gồm: Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), FTA Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA), FTA Việt Nam - Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ailen (UKVFTA), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP); Kế hoạch số 33/KH-UBND, ngày 19-1-2023, của UBND thành phố Hà Nội, “Về hội nhập quốc tế thành phố Hà Nội năm 2023”…

Thực hiện sự chỉ đạo của thành phố, những năm qua, các sở, ngành, địa phương, doanh nghiệp đã thực hiện tốt công tác phối hợp cung cấp thông tin về hội nhập kinh tế quốc tế, từ đó, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận, nắm bắt kịp thời các thông tin về tình hình hội nhập trong nước và quốc tế. Các cơ quan, đơn vị thực hiện hiệu quả công tác dự báo, phân tích, đánh giá tình hình kinh tế - xã hội; chú trọng lồng ghép các nội dung dự báo trong việc xây dựng các chỉ tiêu hằng năm bảo đảm sát với tình hình thực tiễn, đồng thời thông tin giúp các doanh nghiệp nắm bắt được các cơ hội, khó khăn, thách thức trong quá trình hội nhập để chủ động trong xây dựng kế hoạch sản xuất, kinh doanh.

Đặc biệt, ngày 30-3-2023, Ủy ban nhân dân thành phố đã ra quyết định kiện toàn Ban Chỉ đạo hội nhập quốc tế thành phố Hà Nội, để giúp Ủy ban nhân dân thành phố xây dựng và chỉ đạo các sở, ban, ngành, quận, huyện, thị xã, triển khai các kế hoạch, chương trình, nhiệm vụ trọng tâm hội nhập quốc tế của thành phố qua từng giai đoạn; chỉ đạo và phối hợp hoạt động của các ban chuyên môn Ủy ban nhân dân các quận, huyện, thị xã thuộc Ủy ban nhân dân thành phố trong việc tham gia các hoạt động hội nhập quốc tế của Chính phủ và thành phố.

Thực tế cho thấy, việc triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả Nghị quyết số 22-NQ/TW đã giúp các cấp, ngành, cán bộ, đảng viên, doanh nghiệp và của các tầng lớp nhân dân trên địa bàn thành phố nhận thức đầy đủ, đúng đắn về chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa của Việt Nam, về vai trò, tầm quan trọng của công tác hội nhập quốc tế; xác định rõ vai trò, trách nhiệm của từng ngành, lĩnh vực, địa phương trong quá trình hội nhập quốc tế. Nhờ vậy, nhiều doanh nghiệp trong thành phố đã biết đến các cơ hội và tận dụng được những ưu đãi thuế quan khi xuất khẩu vào thị trường những nước mà Việt Nam đã ký kết các FTA trong quá trình hội nhập quốc tế.

Những nỗ lực không ngừng đã mang đến cho Hà Nội nhiều kết quả đáng ghi nhận trong quá trình cụ thể hóa mục tiêu phát triển bền vững, phát huy vai trò “đầu tàu”, trung tâm chính trị, hành chính, kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục của cả nước.

Những kết quả nổi bật

Về thương mại, hoạt động thương mại quốc tế của Hà Nội phát triển mạnh giúp thành phố trở thành trung tâm thương mại quốc tế của cả nước và khu vực kinh tế trọng điểm phía Bắc Việt Nam, với kim ngạch xuất - nhập khẩu ngày càng gia tăng qua các năm và chiếm tỷ trọng cao trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước và khu vực. Cụ thể, giai đoạn 2009 - 2022, kim ngạch xuất khẩu tăng bình quân 6,68%, nhập khẩu tăng 4,16%, nhập siêu từ mức gấp 2,35 lần xuất khẩu năm 2008 giảm còn 1,15 lần trong 6 tháng đầu năm 2023. Năm 2022, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt hơn 58 tỷ USD, gấp 1,93 lần so với năm 2008 (hơn 30 tỷ USD)⁽¹⁾. Trong 9 tháng đầu năm 2023, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa của Hà Nội đạt 39,2 tỷ USD, trong đó, kim ngạch nhập khẩu là 12,5 tỷ USD (giảm 1,2% so với cùng kỳ năm 2022) và nhập khẩu là 26,7 tỷ USD (giảm 12,6% so với cùng kỳ)⁽²⁾. Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Nam Phi, Nga, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Liên minh châu Âu (EU),… là các thị trường xuất khẩu hàng hóa chủ yếu của thành phố Hà Nội. Hà Nội đang từng bước đẩy mạnh xuất khẩu dịch vụ trên các lĩnh vực gia công phần mềm, xuất khẩu lao động… Một số mặt hàng đã có chỗ đứng và có khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế là đồ gỗ nội thất, may mặc, đồ nhựa, điện tử…

Về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đến nay, Hà Nội vẫn là một trong hai nơi dẫn đầu cả nước về thu hút FDI về cả số lượng dự án, cũng như về quy mô vốn. Đến nay, Hà Nội đã thu hút mới hơn 4,5 nghìn dự án FDI với tổng số vốn đầu tư đăng ký đạt trên 33 tỷ USD. Ngoài thực hiện chuyển giao công nghệ, đào tạo kỹ năng cho người lao động, tham gia mạng sản xuất, chuỗi giá trị toàn cầu thì hằng năm, các doanh nghiệp FDI đã đóng góp trên 10% tổng thu ngân sách, 11% số lượng lao động trong các doanh nghiệp, 11% vốn đầu tư phát triển toàn xã hội ⁽³⁾. Hà Nội đặt mục tiêu thu hút từ 30 - 40 tỷ USD (6 - 8 tỷ USD/năm) vốn FDI; vốn thực hiện khoảng 20 - 30 tỷ USD (4 - 6 tỷ USD/năm) trong giai đoạn 2021 - 2025 ⁽⁴⁾. Vốn FDI của Hà Nội chủ yếu tập trung vào các lĩnh vực công nghiệp, chế biến, chế tạo, xây dựng, kinh doanh bất động sản, dịch vụ. Lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp, ngư nghiệp chiếm tỷ trọng rất nhỏ.

Về thu hút viện trợ phát triển chính thức (ODA), các dự án ODA tập trung vào các lĩnh vực chủ yếu, như: phát triển hạ tầng giao thông đô thị (chiếm khoảng 56%); cấp, thoát nước và xử lý nước thải (31,8%); môi trường, y tế, giáo dục, văn hóa, giáo dục văn hóa (chiếm khoảng 6%); còn lại là các lĩnh vực khác. Trong giai đoạn 2016 - 2020 và những năm tiếp theo, thành phố Hà Nội xác định việc huy động nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi cần tiếp cận linh hoạt theo hướng sử dụng tối đa các khoản vay ODA, kết hợp với viện trợ không hoàn lại và vay ưu đãi⁽⁵⁾. Năm 2021, Hà Nội triển khai 9 dự án sử dụng vốn ODA, với tổng số vốn được giao là 8.654 tỷ đồng. Ðến ngày 22-7-2021, giá trị giải ngân đạt 1.161 tỷ đồng, hoàn thành 13,42% kế hoạch⁽⁶⁾. Tính chung hằng năm đối với Hà Nội, nguồn vốn ODA chiếm khoảng 15% tổng vốn ngân sách và chiếm khoảng 3% tổng đầu tư xã hội. Hầu hết dự án ODA đầu tư cho các công trình hạ tầng kỹ thuật đầu mối quan trọng, ít có khả năng sinh lời trực tiếp, nhưng các dự án ODA đã đóng góp tăng trưởng GDP của thành phố, xây dựng các khu tái định cư và các khu đô thị mới, giải quyết được nhiều việc làm và tạo điều kiện thuận lợi để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài và trong nước, đẩy mạnh sản xuất và phúc lợi xã hội, cải thiện môi trường sống.

Về phát triển các hoạt động dịch vụ, Hà Nội là trung tâm dịch vụ của cả nước cũng như khu vực, nhất là các dịch vụ có thu ngoại tệ, những hoạt động dịch vụ kinh tế đối ngoại quan trọng, như du lịch quốc tế, xuất khẩu lao động, dịch vụ vận tải quốc tế, dịch vụ tài chính quốc tế, bảo hiểm quốc tế, thông tin liên lạc quốc tế… Điều này thể hiện ở chỗ, hằng năm, Hà Nội đã tiếp đón hàng triệu lượt khách du lịch nước ngoài đến tham quan, nghỉ dưỡng, họp hội và Hà Nội cũng là nơi tổ chức cho khách du lịch quốc tế đến các địa phương khác trong cả nước, với đầu mối giao thông, vận tải hành khách và hàng hóa cho cả nước. Hà Nội cũng phát triển dịch vụ tài chính quốc tế với các ngân hàng trong nước và nước ngoài có uy tín trong thanh toán, cho vay… Hầu hết tập đoàn bảo hiểm của nước ngoài đang hoạt động ở Việt Nam đều có trụ sở chính ở thành phố. Hà Nội cũng là nơi hình thành sàn giao dịch chứng khoán đầu tiên ở Việt Nam và hiện đang thu hút các nhà đầu tư chứng khoán quốc tế đến thị trường thành phố để đầu tư.

Về phát triển kinh tế tri thức, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, trong những năm qua, Hà Nội đã tận dụng tối đa những thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư,  chú trọng phát triển kinh tế tri thức, tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để nâng cao hiệu quả, sức cạnh tranh của nền kinh tế . Thành phố cũng đặc biệt quan tâm đến giáo dục khi đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở vật chất của hàng loạt cơ sở giáo dục; chú trọng nâng cao chất lượng dạy và học; nâng cao đời sống cho đội ngũ giáo viên. Bên cạnh đó, thành phố đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ vào sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy khởi nghiệp và phát triển nhanh các ngành công nghiệp chủ lực, như cơ khí, công nghiệp phụ trợ, công nghiệp công nghệ cao. Thành phố đầu tư cho nhân lực và đẩy mạnh ứng dụng khoa học - công nghệ là hướng đi đúng đắn, tạo đà cho kinh tế của Thủ đô liên tục tăng trưởng với tốc độ cao, phát triển theo hướng bền vững.

Mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu trên các lĩnh vực, nhưng quá trình hội nhập quốc tế của thành phố Hà Nội được đánh giá vẫn còn tồn tại những hạn chế nhất định. Cụ thể là, đội ngũ cán bộ phụ trách công tác hội nhập còn mỏng; sự phối hợp giữa một số ngành trong việc thực hiện công tác báo cáo, cung cấp thông tin đôi lúc chưa chặt chẽ, kịp thời. Một số lĩnh vực sản xuất chưa chủ động được nguồn nguyên liệu đầu vào mà vẫn phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu, cho thấy hoạt động sản xuất của doanh nghiệp vẫn phụ thuộc nhiều vào thị trường nguyên liệu nước ngoài. Năng lực của các doanh nghiệp địa phương còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của các doanh nghiệp FDI, chưa liên kết được với khu vực doanh nghiệp FDI để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu. Việc chuyển giao công nghệ của doanh nghiệp FDI cho doanh nghiệp trong nước còn hạn chế.

Tiếp tục nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế của thành phố Hà Nội đến năm 2030

Trước những khó khăn, hạn chế còn tồn tại trong quá trình hội nhập quốc tế theo tinh thần Nghị quyết số 22-NQ/TW, thành phố Hà Nội xác định, từ nay đến năm 2030, tiếp tục quán triệt, cụ thể hóa các nhiệm vụ, giải pháp tại Nghị quyết số 22-NQ/TW và các nghị quyết, chỉ thị, quyết định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về hội nhập quốc tế, nhằm tăng cường nâng cao nhận thức của người dân, doanh nghiệp về các chủ trương, chính sách lớn của Đảng về phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế. Tăng cường cải thiện môi trường đầu tư, cải cách hành chính để thu hút đầu tư và xây dựng kết cấu hạ tầng. Tập trung phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ để cung cấp đầu vào cho các cơ sở sản xuất công nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Tăng cường thu hút đầu tư phát triển các khu đô thị; hình thành các khu sản xuất, chế biến nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Cùng với đó, tăng cường quảng bá tiềm năng, truyền thống văn hóa của mảnh đất và con người Hà Nội văn minh, thanh lịch nhằm thu hút các đối tác nước ngoài đến thăm và xúc tiến đầu tư trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của toàn thể đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức, nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp trong thành phố về những cơ hội, khó khăn, thách thức trong quá trình hội nhập quốc tế. Giới thiệu những tiềm năng, thế mạnh, quảng bá những sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu, sản phẩm OCOP của Hà Nội. Thực hiện hiệu quả chương trình hành động cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh . Nâng cao chất lượng hoạt động xúc tiến thương mại thông qua công tác tổ chức, tham gia các hội chợ, triển lãm trong nước và quốc tế để mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp. Thực hiện tốt những cam kết của Hà Nội đối với nhà đầu tư nhằm tạo hành lang pháp lý thông thoáng, bình đẳng cho tất cả các nhà đầu tư, doanh nghiệp. Tập trung thực hiện các giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thúc đẩy sản xuất, kinh doanh phát triển. Hướng dẫn, hỗ trợ pháp lý cho các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong quá trình đầu tư, hoạt động. Tập trung khai thác tiềm năng, thế mạnh du lịch của các khu du lịch, danh lam thắng cảnh trên địa bàn Hà Nội./.

----------------------

(1), (3) Minh Anh: “Kinh tế tăng trưởng sau 15 năm Hà Nội mở rộng địa giới hành chính”, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ, ngày 31-7-2023, https://thanglong.chinhphu.vn/kinh-te-tang-truong-sau-15-nam-ha-noi-mo-rong-dia-gioi-hanh-chinh-103230730130251566.htm
(2)  Xem: Thúy Nguyễn: “Hà Nội: Xuất khẩu đạt 12,5 tỷ USD trong 9 tháng”, Báo Đầu tư điện tử, ngày 29-9-2023, https://baodautu.vn/ha-noi-xuat-khau-dat-125-ty-usd-trong-9-thang-d199791.html
(4) Xem: Nguyễn Thắng: “Hà Nội đặt mục tiêu mỗi năm thu hút từ 6 đến 8 tỷ USD vốn FDI”, Thông tấn xã Việt Nam, ngày 19-4-2021, https://www.vietnamplus.vn/ha-noi-dat-muc-tieu-moi-nam-thu-hut-tu-6-den-8-ty-usd-von-fdi/706708.vnp
(5) Xem: Quang Lộc: “Hà Nội thu hút hơn 5 tỷ USD vốn ODA trong 5 tháng đầu năm 2017”, Trang thông tin điện tử Công thương, ngày 26-6-2017, https://congthuong.vn/ha-noi-thu-hut-hon-5-ty-usd-von-oda-trong-5-thang-dau-nam-2017-89066.html
(6) Hương Toản - Dũng Thọ Liêm: “Nỗ lực đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn ODA”, Báo Nhân dân điện tử, ngày 29-7-2021, https://nhandan.vn/tin-tuc-kinh-te/no-luc-day-nhanh-tien-do-giai-ngan-von-oda-657288/