Mục tiêu tổng quát của Chiến lược là: Phấn đấu đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; chính trị - xã hội ổn định, dân chủ, kỷ cương, đồng thuận; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên rõ rệt; độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ được giữ vững; vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế tiếp tục được nâng lên; tạo tiền đề vững chắc để phát triển cao hơn trong giai đoạn sau.

Các mục tiêu và chỉ tiêu chủ yếu

a) Mục tiêu phát triển kinh tế

Ngoài một số mục tiêu khối lượng như tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước (GDP) đạt bình quân 7 - 8%/năm; GDP bình quân đầu người theo giá thực tế đạt khoảng 3.000 USD... Chiến lược lần này đưa ra một số chỉ tiêu về chất lượng như xây dựng cơ cấu kinh tế hiện đại, hiệu quả, tỷ lệ lao động nông nghiệp khoảng 30-35% lao động xã hội; giá trị sản phẩm công nghệ cao và sản phẩm ứng dụng công nghệ cao đạt khoảng 45% trong tổng GDP. Giá trị sản phẩm công nghiệp chế tạo chiếm khoảng 40% trong tổng giá trị sản xuất công nghiệp; yếu tố năng suất tổng hợp đóng góp vào tăng trưởng đạt khoảng 30-35%; giảm tiêu hao năng lượng tính trên GDP 2,5 - 3%/năm...

b) Mục tiêu phát triển văn hóa, xã hội

- Phấn đấu xây dựng xã hội đồng thuận, dân chủ, kỷ cương, công bằng, văn minh.

- Ngoài các mục tiêu định lượng về chỉ số phát triển con người (HDI) đạt nhóm trung bình cao của thế giới; tốc độ tăng dân số bình quân/năm cả thời kỳ Chiến lược ổn định ở mức sinh thay thể khoảng 1%/năm; tuổi thọ bình quân đạt 75 tuổi; thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân; lao động qua đào tạo đạt trên 70%, đào tạo nghề chiếm 55% tổng lao động xã hội... Chiến lược lần này quan tâm hơn đến các mục tiêu bảo đảm phúc lợi, an sinh xã hội và chăm sóc sức khỏe cộng đồng; thu nhập thực tế của dân cư gấp khoảng 3,5 lần so với năm 2010; xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; gia đình tiến bộ, hạnh phúc; con người phát triển toàn diện về trí tuệ, đạo đức, thể chất, năng lực sáng tạo, ý thức công dân, tuân thủ pháp luật.

c) Mục tiêu về môi trường

Phấn đấu đưa tỷ lệ che phủ rừng(1) lên 45%; hầu hết dân cư thành thị và nông thôn được sử dụng nước sạch và hợp vệ sinh. Các cơ sở sản xuất, kinh doanh mới phải áp dụng công nghệ sạch hoặc trang bị các thiết bị giảm ô nhiễm, xử lý chất thải... để đạt tiêu chuẩn về môi trường. Các đô thị loại 4 trở lên và tất cả các cụm, khu công nghiệp, khu chế xuất có hệ thống xử lý nước thải tập trung... Ngoài ra Chiến lược còn đề ra mục tiêu hạn chế tác hại của thiên tai, chủ động ứng phó có hiệu quả với biến đổi khí hậu, đặc biệt là nước biển dâng.

Lưu ý:

- Mục tiêu tổng quát đến năm 2020 là nước ta cơ bản thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại... ; tạo tiền đề vững chắc để phát triển cao hơn trong giai đoạn sau.

- Về các mục tiêu chủ yếu có một số điểm mới đáng lưu ý:

+ Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân là 7-8%/năm, bằng tốc độ thực tế chúng ta đạt được trong giai đoạn 2001-2010.

+ Yếu tố năng suất tổng hợp đóng góp vào tăng trưởng đạt khoảng 35%...

Tốc độ tăng trưởng vẫn như giai đoạn trước nhưng yếu tố năng suất cao hơn. Đây là điểm mới trong việc đặt mục tiêu chứng tỏ Chiến lược 2011-2020 rất chú trọng đến yếu tố phát triển theo chiều sâu, chất lượng tăng trưởng.

+ Kết cấu hạ tầng tương đối đồng bộ với một số công trình hiện đại.

+ Xây dựng xã hội đồng thuận, dân chủ, kỷ cương, công bằng, văn minh.

+ Thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân.

+ Xóa nhà ở đơn sơ; tỉ lệ nhà ở kiên cố đạt 70%.

+ Các cơ sở sản xuất kinh doanh mới phải áp dụng công nghệ sạch hoặc trang bị các thiết bị giảm ô nhiễm.

+ Chủ động ứng phó có hiệu quả với biến đổi khí hậu, nhất là nước biển dâng...

Như vậy, trong các mục tiêu chủ yếu đã có nhiều chỉ tiêu mới và cụ thể, phản ánh đòi hỏi mới, bức thiết của xã hội hiện nay.

Các đột phá chiến lược

Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2001-2010 nêu 3 đột phá (trong phần nói về tổ chức thực hiện):

- Xây dựng đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa mà trọng tâm là đổi mới cơ chế, chính sách nhằm giải phóng triệt để lực lượng sản xuất, mở rộng thị trường trong và ngoài nước.

- Tạo bước chuyển mạnh về phát triển nguồn nhân lực, trọng tâm là giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ.

- Đổi mới tổ chức bộ máy và phương thức hoạt động của hệ thống chính trị, trọng tâm là cải cách hành chính, xây dựng bộ máy nhà nước trong sạch, vững mạnh.

Trên cơ sở các đột phá mà Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 2001-2010 đưa ra, trên cơ sở tình hình thực tế hiện nay, bối cảnh quốc tế và trong nước giai đoạn 2011-2020, Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2011-2020 đưa ra 3 đột phá, được viết thành cùng mục với mục tiêu chiến lược. Các đột phá đó là:

- Hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, trọng tâm là tạo lập môi trường cạnh tranh bình đẳng và cải cách hành chính.

- Phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao, tập trung vào việc đổi mới toàn diện nền giáo dục quốc dân; gắn kết chặt chẽ phát triển nguồn nhân lực với phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ.

- Xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ với một số công trình hiện đại, tập trung vào hệ thống giao thông và hạ tầng đô thị lớn.

Như vậy, so với các đột phá nêu trong Chiến lược 2001-2010 thì các đột phá nêu trong Chiến lược 2011-2020 có một số điểm đáng lưu ý:

- Cả 2 chiến lược đều đề cập đến thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nhưng phương diện quan tâm của Chiến lược 2011-2020 cao hơn ("hoàn thiện"); đồng thời trọng tâm cũng khác, phù hợp với hoàn cảnh thực tiễn đát nước sau 10 năm.

- Cả 2 Chiến lược đều đề cập đến phát triển nguồn nhân lực, nhưng yêu cầu của Chiến lược 2011-2020 cao hơn ("phát triển nhanh"; "đặc biệt nguồn nhân lực chất lượng cao"...)

(1) Kể cả diện tích cây công nghiệp lâu năm