- Xin Đại sứ cho biết ý nghĩa của việc kỷ niệm ngày thành lập ASEAN (8-8) năm nay và triển vọng của việc hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015? 

- Đại sứ Vũ Đăng Dũng: Kỷ niệm ngày thành lập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á hằng năm là dịp để nhìn nhận lại chặng đường đã đi qua và xác định những yêu cầu cho bước đi tới. Năm nay, ASEAN kỷ niệm lần thứ 46 ngày thành lập (8-8-2013) trong bối cảnh Hiệp hội đang trong giai đoạn nước rút tiến gần đến đích hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. 

Sau gần 5 năm triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng, đến nay ASEAN đã đạt được những kết quả đáng khích lệ trên cả 3 trụ cột trong đó nổi bật về kinh tế đã có 74,5% biện pháp được thực hiện và cùng với quyết tâm cao của các nước thành viên, có thể kỳ vọng năm 2015 sẽ đánh dấu mốc son ghi nhận ASEAN hoàn thành phần lớn các chỉ tiêu quan trọng đã đề ra, từ đó tạo cơ sở vững chắc đề ra phương hướng, bước đi dài hạn để tiếp nối lộ trình và nhân lên sự phát triển cao hơn của Hiệp hội trong giai đoạn tiếp theo.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa tầm nhìn 2015 trong lúc thời gian không còn nhiều, vẫn còn một khối lượng công việc rất lớn cần được khẩn trương triển khai. Tình hình mới ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương và Đông Nam Á chuyển biến nhanh chóng và có tác động mạnh mẽ đang tạo ra cả những cơ hội và thách thức không nhỏ đòi hỏi ASEAN cần nhạy bén nắm bắt, hóa giải nhất là đối với việc không ngừng củng cố và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, hợp tác cùng phát triển. 

Hơn bao giờ hết, các nước thành viên cần thể hiện quyết tâm chính trị và cam kết cao hơn trong việc tăng cường đoàn kết, thống nhất nội khối, phát huy vai trò, tiếng nói chủ đạo ở khu vực; đồng thời dành ưu tiên và nguồn lực thỏa đáng đẩy nhanh hơn nữa việc triển khai các mục tiêu then chốt như tăng cường liên kết kinh tế nội khối, nâng cao kết nối ASEAN và giữa ASEAN với khu vực Đông Á, thu hẹp khoảng cách phát triển, bảo đảm phát triển bền vững và đồng đều. 

ASEAN cũng cần tiếp tục mở rộng và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ với các nước đối tác bên ngoài nhằm tranh thủ tối đa các nguồn lực hỗ trợ cho xây dựng Cộng đồng và tạo dựng các mối quan hệ gắn kết đóng góp hữu hiệu vào việc bảo đảm hòa bình, an ninh và phát triển ở khu vực. 

Có thể nói, ưu tiên hàng đầu đối với ASEAN hiện nay và trong thời gian hai năm tới là cần có nỗ lực rất lớn với quyết tâm chính trị và nguồn lực cần thiết để hoàn thành các mục tiêu xây dựng Cộng đồng đã đề ra; đồng thời cũng cần bắt đầu chuẩn bị cho tương lai phát triển của Hiệp hội trong giai đoạn sau 2015, nhất là việc xây dựng tầm nhìn, mục tiêu và kế hoạch tiếp theo trên một nền tảng liên kết, mức độ hợp tác khu vực cao hơn, đưa ASEAN tiếp tục vững bước phát triển trở thành một thực thể chính trị - kinh tế ngày càng quan trọng ở khu vực và trên toàn cầu. 

- Để đóng góp vào các nỗ lực chung xây dựng Cộng đồng ASEAN, Việt Nam sẽ làm gì để tiếp tục phát huy vai trò nước thành viên “tích cực, chủ động, có trách nhiệm” của ASEAN trong việc thúc đẩy Cộng đồng ASEAN đoàn kết, vững mạnh vì hòa bình, an ninh và phát triển của khu vực? 

- Đại sứ Vũ Đăng Dũng: Kỷ niệm 46 năm ASEAN cũng là tròn 18 năm Việt Nam chính thức trở thành thành viên ASEAN (28-7-1995). Trong 18 năm qua, chúng ta đã từng bước tham gia sâu rộng vào tất cả các cơ chế hợp tác và tích cực đóng góp trong nhiều vấn đề chung của ASEAN, ghi đậm dấu ấn Việt Nam trong các giai đoạn phát triển quan trọng của Hiệp hội. Mới đây nhất là việc ta hoàn thành tốt vai trò Chủ tịch ASEAN năm 2010, thúc đẩy hiện thực hóa tầm nhìn về Cộng đồng ASEAN bằng hành động cụ thể, tạo đà quan trọng cho việc triển khai trong những năm tiếp theo đến 2015. Ta cũng có nhiều sáng kiến, đóng góp có giá trị, góp phần nâng cao vai trò của ASEAN đối với hòa bình, ổn định ở khu vực trong đó có hòa bình, an ninh và an toàn hàng hải ở Biển Đông. Với những đóng góp đó, có thể nói vai trò, tiếng nói của Việt Nam đang ngày càng được các nước thành viên và các đối tác coi trọng và đánh giá cao. 

Trước yêu cầu phát triển của đất nước và triển vọng hình thành Cộng đồng ASEAN vào năm 2015, vị thế ASEAN ngày càng có ý nghĩa quan trọng đối với ta. Một ASEAN lớn mạnh, ổn định và liên kết chặt chẽ sẽ là nhân tố thiết yếu cho tương lai an ninh và phát triển của khu vực trong đó có an ninh và phát triển của Việt Nam. Ta có lợi ích thiết thực đóng góp vào việc hình thành Cộng đồng ASEAN nhằm tạo dựng, duy trì môi trường thuận lợi cho phát triển đất nước và đây là cầu nối không thể thiếu được để triển khai đường lối đối ngoại hội nhập quốc tế toàn diện trong thời gian tới. 

Theo đó, chúng ta cần phát huy hơn nữa vai trò “chủ động, tích cực, có trách nhiệm” trong tham gia, đóng góp vào thúc đẩy các mục tiêu xây dựng Cộng đồng của Hiệp hội. Trên hết, cần đề cao, tiếp tục coi trọng việc duy trì và củng cố đoàn kết, thống nhất nội khối làm cơ sở phát huy vai trò trung tâm của ASEAN trong giải quyết các vấn đề liên quan ở khu vực, nhất là các thách thức đang nổi lên, qua đó đóng góp hữu hiệu bảo đảm hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực. Cần thúc đẩy “văn hóa thực thi” trong ASEAN, tích cực thực thi các cam kết, thỏa thuận và nghĩa vụ thành viên nhằm triển khai Lộ trình xây dựng Cộng đồng đúng tiến độ trong đó chú trọng giữ vững đà tăng trưởng năng động của khu vực và hoàn thành Cộng đồng Kinh tế ASEAN làm nòng cốt cho Cộng đồng ASEAN tương lai.

Ngoài ra, cần đóng góp mở rộng và đẩy mạnh hợp tác trên các lĩnh vực quan trọng như nâng cao kết nối trong khu vực và với bên ngoài, thu hẹp khoảng cách phát triển, tăng cường hợp tác Mekong, đưa quan hệ đối ngoại của ASEAN phát triển cả về bề rộng và chiều sâu thiết thực hỗ trợ ASEAN xây dựng Cộng đồng. Đặc biệt, cũng cần đảm nhiệm tốt vai trò nước điều phối quan hệ ASEAN-EU, góp phần đưa hợp tác 2 bên lên tầm cao mới. 

Những thành công và đóng góp của ta trong 18 năm tham gia ASEAN là nền tảng và hành trang không thể thiếu để chúng ta tiếp tục triển khai đường lối đối ngoại coi trọng hợp tác ASEAN trong thời gian tới, góp phần thiết thực vào mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015 và chuẩn bị cho giai đoạn phát triển tiếp theo. 

- Trước tình hình đang đặt ra cho ASEAN hiện nay và trong thời gian tới, xin Đại sứ cho biết vai trò của Ủy ban các Đại diện Thường trực tại ASEAN (CPR) cũng như nhiệm vụ của Phái đoàn ta trong việc thúc đẩy thực hiện các mục tiêu và lợi ích chung của Hiệp hội? 

- Đại sứ Vũ Đăng Dũng: Với chức năng - nhiệm vụ chính là điều phối chung hợp tác ASEAN, Ủy ban các Đại diện Thường trực tại ASEAN (CPR) đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy triển khai hợp tác ASEAN, nhất là trong giai đoạn xây dựng Cộng đồng. Kể từ khi đi vào hoạt động từ năm 2009, CPR đã bước đầu làm tốt vai trò đầu mối phối hợp trong việc theo dõi, thúc đẩy triển khai các chương trình, kế hoạch xây dựng Cộng đồng ASEAN trên các lĩnh vực chính trị - an ninh, kinh tế, văn hóa - xã hội, kết nối ASEAN; hỗ trợ hoạt động của các Bộ trưởng Ngoại giao và Bộ trưởng chuyên ngành trong các Hội đồng Cộng đồng; thúc đẩy hợp tác với các nước Đối thoại và Đối tác bên ngoài; phối hợp với Ban Thư ký ASEAN phục vụ các hoạt động hợp tác ASEAN... 

Tuy nhiên, tình hình thực tế đang đòi hỏi CPR cần nhanh chóng tăng cường năng lực, nguồn lực để có thể đảm đương đầy đủ các chức năng theo Hiến chương, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đặt ra trong giai đoạn nước rút xây dựng Cộng đồng. 

Ngay sau khi được thành lập năm 2009 trong khuôn khổ CPR, Phái đoàn Đại diện Thường trực nước ta tại ASEAN một mặt đã tích cực đóng góp vào các hoạt động chung của một cơ chế mới, triển khai các chức năng - nhiệm vụ giao cho CPR nhằm phát huy vai trò điều phối công tác xây dựng Cộng đồng ASEAN trên các lĩnh vực, mặt khác phục vụ tốt việc triển khai hiệu quả chính sách và sự tham gia của Việt Nam trong ASEAN, trong đó có thành công chung của năm Chủ tịch ASEAN 2010. 

Trong giai đoạn hiện nay và thời gian tới, Phái đoàn ta đặt trọng tâm đóng góp vào việc triển khai các nhiệm vụ, ưu tiên của ta thúc đẩy xây dựng Cộng đồng ASEAN vào năm 2015. Theo đó, Phái đoàn ta sẽ tiếp tục chủ động, tích cực tham gia vào hoạt động điều phối của CPR, nhất là tăng cường năng lực và phối hợp hiệu quả giữa CPR với các cơ quan chuyên ngành của ASEAN, thúc đẩy triển khai đồng đều Lộ trình xây dựng Cộng đồng ASEAN trên cả 3 trụ cột Chính trị - An ninh, Kinh tế, Văn hóa - Xã hội, nâng cao kết nối ASEAN, tăng cường hợp tác với các nước Đối thoại thông qua các cơ chế tại Jakarta. 

Bên cạnh đó, Phái đoàn ta phát huy vai trò cơ chế thường trực phối hợp chặt chẽ với các cơ quan trong nước hỗ trợ và thúc đẩy triển khai các lợi ích, thỏa thuận của Việt Nam trong hợp tác ASEAN cũng như làm tốt công tác thông tin, dự báo tình hình và kiến nghị chính sách của ta đối với ASEAN.

Ngoài ra, với việc Việt Nam đảm nhận chức Tổng Thư ký ASEAN (1-2013 - 12-2017), Phái đoàn ta có trách nhiệm tích cực hỗ trợ, phối hợp với Ban Thư ký ASEAN thực hiện các chức năng - nhiệm vụ, nhất là tăng cường năng lực và đóng góp hiệu quả của Ban Thư ký đáp ứng yêu cầu thúc đẩy các mục tiêu xây dựng Cộng đồng ASEAN./.