Đây là chuyến thăm Việt Nam đầu tiên của ông Jerry Mateparae kể từ khi nhậm chức Toàn quyền New Zealand (8-2011) và cũng là chuyến thăm Việt Nam thứ hai của Toàn quyền New Zealand kể từ chuyến thăm của bà Toàn quyền Silvia Cartwright năm 2005.

New Zealand nằm cách Australia khoảng 2.000km về phía Đông - Nam (qua biển Tasman) và gần với các quốc đảo Nam Thái Bình Dương như Fiji, Tonga và New Caledonia. Với diện tích gần 270.000km2 và dân số: 4.42 triệu người (12-2011), thu nhập bình quân đầu người của New Zealand đạt mức 35.000 USD (năm 2011). Tổng thu ngân sách năm nay của New Zealand dự kiến đạt 63,8 tỷ đôla New Zealand.

Chính phủ New Zealand tiếp tục triển khai chính sách đối ngoại theo hướng tập trung tăng cường quan hệ với các nước châu Á - Thái Bình Dương, đồng thời coi trọng củng cố quan hệ với các đối tác truyền thống; tập trung phát triển các mối quan hệ giúp bảo đảm lợi ích an ninh và kinh tế của New Zealand. Hiện nay ASEAN là đối tác thương mại lớn thứ 4 của New Zealand với kim ngạch thương mại hai chiều tăng đều 9%/năm trong 10 năm gần đây.

Việt Nam và New Zealand có quan hệ hữu nghị và hợp tác trên nhiều lĩnh vực với bề dày gần 40 năm. Quan hệ đối tác toàn diện giữa Việt Nam và New Zealand những năm gần đây tiếp tục được đẩy mạnh với việc trao đổi đoàn các cấp. Hai bên duy trì và phát huy hiệu quả cơ chế Tham khảo Chính trị (kỳ họp thứ 9 được tổ chức ngày 11-7-2013 tại Wellington dự kiến kỳ họp thứ 10 sẽ được tổ chức vào cuối 2014 tại Hà Nội).

Hợp tác kinh tế - thương mại giữa hai nước trong những năm gần đây có tiến triển tích cực, kim ngạch thương mại hai chiều giữa hai nước tăng dần theo từng năm (2011 đạt 525 triệu USD; 2012 đạt đạt 569 triệu USD). Tính đến hết tháng 6-2013, kim ngạch thương mại hai chiều đạt 335 triệu USD tăng 18% so với cùng kỳ 2012 (xuất khẩu đạt 115 triệu USD chủ yếu là hàng thủy sản, hạt điều, quặng và khoáng sản, gỗ và sản phẩm gỗ, hàng dệt, may, giày dép các loại và máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác).

Tuy nhiên Việt Nam vẫn đang nhập siêu từ New Zealand với giá trị nhập khẩu đạt 220 triệu USD (năm 2012), chủ yếu là các mặt hàng như: sữa và sản phẩm từ sữa, sản phẩm hóa chất, gỗ và sản phẩm gỗ, nguyên phụ liệu dệt, may, da, giày, phế liệu sắt thép, sắt thép các loại và máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác).

Về đầu tư, New Zealand hiện có 18 dự án với tổng vốn đầu tư trên 76,3 triệu USD, đứng thứ 40/92 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư tại Việt Nam. Hiện nay, hai bên đã hoàn tất đàm phán Hiệp định Tránh đánh Thuế hai lần và dự kiến ký kết hiệp định này trong chuyến thăm Việt Nam của Toàn quyền New Zealand (8-2013).

Mức ODA của New Zealand dành cho Việt Nam ổn định và tăng dần theo từng năm (từ chỗ 3,2 triệu đôla New Zealand năm 2003/2004 đã tăng lên 10,5 triệu đôla New Zealand trong năm tài khóa 2012 - 2013. ODA của New Zealand tập trung vào các lĩnh vực như phát triển nguồn nhân lực, phát triển nông nghiệp - nông thôn, phát triển bền vững.

Trong hợp tác an ninh, quốc phòng, hai bên duy trì trao đổi đoàn và thông tin trong khuôn khổ Thỏa thuận giữa Cảnh sát New Zealand và Bộ Công an (ký năm 2010) về hợp tác Phòng chống tội phạm xuyên quốc gia cũng như trong khung khổ Tuyên bố chung ASEAN - New Zealand năm 2005 về hợp tác chống khủng bố quốc tế.

Bộ Quốc phòng New Zealand đã giúp Việt Nam đào tạo một số chuyên ngành cho cán bộ quân đội thông qua Chương trình hỗ trợ lẫn nhau (MAP). Hai bên tiếp tục duy trì cơ chế đối thoại Quốc phòng thường niên (nhất trí nâng từ cấp Cục hiện nay lên cấp Thứ trưởng Bộ Quốc phòng (họp lần gần đây nhất vào tháng 9-2012 tại Hà Nội).

Giáo dục là lĩnh vực hợp tác tiềm năng giữa hai nước, hiện có 2.150 sinh viên Việt Nam đang học tại New Zealand. Hai nước đã ký Thỏa thuận Hợp tác mới về Giáo dục và Đào tạo giữa Việt Nam và New Zealand (4-2012). New Zealand tiếp tục duy trì Chương trình đạo tạo tiếng Anh cho cán bộ (ELTO). Hai bên đã thiết lập Ủy ban chung về hợp tác giáo dục và tổ chức cuộc họp đầu tiên (12-2010) tại thủ đô Wellington.

Việt Nam và New Zealand đều là thành viên của các tổ chức, diễn đàn quốc tế/khu vực quan trọng trên thế giới: Liên hợp quốc, WTO, APEC, ASEM, các cơ chế của ASEAN... Hai nước đã và đang hợp tác chặt chẽ và hỗ trợ lẫn nhau tại các tổ chức và diễn đàn này.

Việt Nam ủng hộ New Zealand gia nhập ASEM và ứng cử vào vị trí Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2015 - 2016; phía New Zealand khẳng định ủng hộ Việt Nam ứng cử vào vị trí Ủy viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020 - 2021 và Hội đồng Nhân quyền nhiệm kỳ 2014 - 2016; với kinh nghiệm là một trong những nước sáng lập Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP) (bao gồm New Zealand, Chile, Brunei, Singapore, Australia, Peru và Mỹ; hiện Việt Nam là thành viên liên kết), New Zealand đang tích cực ủng hộ và phối hợp chặt chẽ với Việt Nam trong quá trình đàm phán Hiệp định Đối tác Chiến lược Kinh tế xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP).

Chuyến thăm lần này của Toàn quyền New Zealand Jerry Mateparae nhằm khẳng định coi trọng và mong muốn tăng cường quan hệ song phương, hợp tác nhiều mặt với Việt Nam đồng thời trao đổi về các vấn đề quốc tế, khu vực mà hai bên cùng quan tâm./.