Một số dự báo về tình hình thế giới, khu vực

Trong những năm tới, hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song đang đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn, làm gia tăng rủi ro đối với môi trường kinh tế, chính trị, an ninh quốc tế, nhưng các điểm nóng cạnh tranh, xung đột vẫn rất phức tạp, gay gắt. Tăng trưởng kinh tế thế giới và thương mại, đầu tư quốc tế có xu hướng giảm trong giai đoạn từ nay đến năm 2030, do tác động của đại dịch COVID-19 và các cuộc cạnh tranh, xung đột trên thế giới. Những vấn đề an ninh phi truyền thống ngày càng đa dạng, phức tạp, tác động mạnh mẽ đến mọi quốc gia trên toàn cầu. Phát triển bền vững trở thành xu thế bao trùm trên thế giới; kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh đang là mô hình phát triển được nhiều quốc gia lựa chọn.

Bên cạnh đó, các nước lớn vẫn hợp tác, thoả hiệp, nhưng đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau gay gắt hơn. Chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chủ nghĩa cường quyền nước lớn, chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa dân tộc cực đoan, xung đột cục bộ, sắc tộc, tôn giáo, tranh chấp lãnh thổ, tài nguyên trong quan hệ quốc tế gia tăng. Cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực kinh tế thương mại, công nghệ sẽ ngày càng phức tạp. Trong trung và dài hạn, xu hướng phân tách kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ tiếp tục được duy trì. Do sự phụ thuộc, đan xen lợi ích vẫn còn tương đối lớn nên giữa hai bên duy trì hình thái vừa hợp tác, vừa cạnh tranh.

Chịu ảnh hưởng sâu sắc trong vòng xoáy “đa khủng hoảng” (ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, xung đột quân sự Nga - Ukraina, khủng hoảng năng lượng toàn cầu...), kinh tế toàn cầu được dự báo sẽ tiếp tục đà giảm tốc. Theo nhận định của Ngân hàng Thế giới (WB), tiềm năng tăng trưởng trung bình của kinh tế toàn cầu trong giai đoạn từ nay đến 2030 có thể giảm xuống 2,2%/năm - mức thấp nhất trong vòng ba thập niên qua. Điều này cho thấy khả năng từ nay đến 2030, kinh tế thế giới bước vào “thập kỷ mất mát”, có thể lâm vào suy thoái nghiêm trọng trong bối cảnh những căng thẳng của cạnh tranh cường quốc gia tăng.

Năm 2030, Trung Quốc được dự báo nhiều khả năng sẽ trở thành nền kinh tế có quy mô lớn nhất thế giới, đồng thời đóng góp nhiều nhất cho tăng trưởng GDP toàn cầu. Tuy là nền kinh tế có GDP cao nhất thế giới tới năm 2030, nhưng GDP bình quân đầu người của Trung Quốc sẽ vẫn cách xa so với Mỹ. Bên cạnh đó, đối với các nền kinh tế đang phát triển, Ấn Độ được nhận định có mức tăng trưởng mạnh nhất trong top 10 và trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới.

Toàn cầu hóa tạm thời có xu hướng chững lại, và xu hướng này có sự thay đổi, điều chỉnh đáng kể trong thời gian tới để phù hợp với nhu cầu của các quốc gia cũng như phân công lao động quốc tế. Thậm chí, toàn cầu hóa có thể sẽ có những “bước lùi” tại một số khu vực, lĩnh vực, do ảnh hưởng ngày càng gia tăng từ cạnh tranh gay gắt giữa các nước lớn và sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân tộc cực đoan, khiến chủ nghĩa bảo hộ gia tăng.

Xu hướng đa cực, đa trung tâm sẽ ngày càng trở nên rõ nét khi các cường quốc tầm trung dần tăng cường vai trò của mình trong hệ thống quốc tế, cùng với việc các chủ thể tham gia quản trị toàn cầu ngày càng trở nên đa dạng. Mỹ và Trung Quốc chỉ chiếm khoảng 33% GDP của thế giới. Một thống kê cho thấy có tới hơn 50% các sáng kiến đa phương xuất phát từ các nước tầm trung. Với việc Anh rời khỏi EU và các cường quốc tầm trung ở châu Á ngày càng gia tăng về số lượng, trật tự thế giới sẽ ngày càng có nhiều chủ thể tham gia với vai trò lớn hơn. Theo đó, trong thời gian tới, thế giới sẽ chứng kiến sự ra đời của nhiều thể chế đa phương, song phương, thể chế quốc tế, khu vực và đa phương hẹp như hợp tác ba bên, bốn bên.

Khu vực châu Á - Thái Bình Dương tiếp tục chứng kiến tập hợp lực lượng phân hóa mạnh xoay quanh trục quan hệ Mỹ - Trung Quốc với các sáng kiến mới, khiến các quốc gia trong khu vực nếu không có chính sách tự chủ chiến lược, có khả năng rơi vào  thế “chọn bên”.

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là công nghệ số phát triển mạnh mẽ, với những đột phá trên nhiều lĩnh vực, tác động ngày càng sâu sắc và nhiều chiều, tạo ra cả thời cơ và thách thức đối với mọi quốc gia, dân tộc. Điểm cần nhấn mạnh là khác với các cuộc cách mạng trước đây, cuộc cách mạng này tạo thách thức lớn, nhất là nguy cơ tụt hậu sâu, nhưng cũng đem lại khả năng bứt phá do tốc độ và tác động vượt trội. Quá trình chuyển đổi số sẽ diễn ra ngày càng nhanh, nhất là trong các lĩnh vực công nghệ thông tin, y học, năng lượng, sinh học và môi trường. Cạnh tranh công nghệ sẽ trở thành một trong những lĩnh vực quan trọng trong cạnh tranh nước lớn, và là cơ hội cho các nước nhỏ hơn giành được lợi thế, phát triển kinh tế và gia tăng ảnh hưởng chính trị ngoại giao.

Xu hướng phát triển xanh, phát triển bền vững được củng cố. Cùng với những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, dịch bệnh trong thời gian qua, xu hướng phát triển xanh sẽ được chú trọng trong thập niên tới để giảm thiểu rủi ro của các vấn đề an ninh phi truyền thống và tăng trưởng bền vững.

Những tác động từ môi trường quốc tế

Tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, cục diện khu vực mới với sự can dự ngày càng mạnh mẽ của Mỹ, sự lớn mạnh của Trung Quốc và sự tham gia ngày càng sâu vào các vấn đề khu vực của các cường quốc trên thế giới mở ra thời cơ để các nước trong khu vực phát triển quan hệ với cả Trung Quốc và Mỹ cũng như với các cường quốc khác, tạo ra môi trường quốc tế rất thuận lợi cho tăng cường xu thế hòa bình, hợp tác và phát triển của khu vực. Trong bối cảnh đó, đặc điểm về hợp tác và cạnh tranh giữa các nước lớn ở tầm toàn cầu cũng được thể hiện trong khu vực.

Mặc dù Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) còn có không ít khó khăn và hạn chế, nhưng nhiều khả năng ASEAN với vai trò trung tâm của mình, sẽ tiếp tục là nhân tố thúc đẩy hợp tác khu vực.

Xu thế toàn cầu hóa và kinh tế tri thức tạo nhiều cơ hội cho các nước, nhất là các nước vừa và nhỏ, có những bứt phá nhảy vọt, nhanh chóng gia nhập quỹ đạo phát triển hiện đại, tiếp cận các thành tựu tiên tiến trên thế giới.

Bên cạnh đó, môi trường quốc tế cũng có những tác động không thuận. Tuy nhiên, cục diện thế giới theo xu thế “đa trung tâm” cũng như sự can dự của nhiều nước lớn đặt ra những thách thức đối với các nước vừa và nhỏ trong việc giữ vững độc lập, tự chủ.

Các nước lớn sẽ tìm cách tranh thủ, bành trướng thế lực bằng “quyền lực mềm”, buộc các nước lệ thuộc nhiều hơn thông qua các quan hệ kinh tế, đầu tư, thương mại, chuyển giao công nghệ, viện trợ, cho thuê lãnh thổ làm “đặc khu kinh tế”, dẫn tới lệ thuộc về chính trị vào một “cực”, một “trung tâm” nhất định. Thách thức gay gắt đặt ra cho các nước vừa và nhỏ là tránh nguy cơ bị phụ thuộc, nhất là phụ thuộc kinh tế, vào một cường quốc. Mọi động thái tập hợp lực lượng của nước lớn nhằm kiềm chế lẫn nhau đều gây ra những căng thẳng, xung đột lợi ích nhất định. Tình hình đó đặt ra những thách thức đối với các nước vừa và nhỏ trong việc dành nguồn lực nhất định cho sự nghiệp xây dựng quân đội, củng cố quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc.

Bên cạnh đó, việc phải tìm cách giải quyết các vấn đề an ninh phi truyền thống (thiên tai, dịch bệnh, khủng bố, tội phạm xuyên quốc gia, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, lương thực, an ninh nguồn nước...) cũng như khắc phục những hệ lụy do các chính sách theo chủ nghĩa dân túy và xu hướng bảo hộ gây ra tiếp tục đặt ra những thách thức đối với các nước vừa và nhỏ không chỉ về nhân lực, vật lực, tài lực, mà còn phải có cách hiểu mới, cách ứng xử mới về khái niệm “chủ quyền quốc gia” thời kỳ hội nhập quốc tế, trong đó, các quốc gia ngày càng lệ thuộc nhau sâu sắc hơn.

Những biến động đang diễn ra trên thế giới đã dẫn tới nhiều hệ lụy to lớn đối với vấn đề hòa bình, ổn định và phát triển của nhân loại. Thực tế các vấn đề đó vẫn đã và đang tiềm ẩn những yếu tố có thể dẫn đến biến động phức tạp hơn và phạm vi rộng lớn hơn.

Định hướng hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng của Hà Nội đến năm 2030

Đối với Hà Nội, với vị thế và trình độ hiện nay, thành phố đang đứng trước nhiều thuận lợi và khó khăn trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội nói chung và hội nhập quốc tế nói riêng. Do tính chất phức tạp với những sự thay đổi, biến động khó lường của tình hình thế giới và nền kinh tế thế giới, cần quán triệt các quan điểm cơ bản sau:

1- Chủ động và tích cực hội nhập quốc tế là định hướng chiến lược lớn trong thực hiện các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, các chiến lược phát triển ngành, lĩnh vực. Lồng ghép việc triển khai các định hướng Chiến lược hội nhập quốc tế với các chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và các chiến lược phát triển của ngành, lĩnh vực. Khai thác hiệu quả hội nhập quốc tế, đóng góp vào việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

2. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với quá trình triển khai Chiến lược hội nhập. Phát huy dân chủ, tạo điều kiện cho mọi tổ chức, cá nhân tham gia chủ động, sáng tạo vào quá trình hội nhập; khai thác hiệu quả các tiềm năng của toàn xã hội, của các tầng lớp nhân dân, bao gồm cả cộng đồng người Việt Nam đang sinh sống và làm việc ở nước ngoài.

3. Các định hướng của Chiến lược hội nhập quốc tế phải được triển khai song song với quá trình phát triển nội lực và nhằm phát huy tối đa nội lực; gắn kết chặt chẽ và thúc đẩy quá trình nâng cao sức mạnh tổng hợp và năng lực cạnh tranh quốc gia, năng lực của các ngành, doanh nghiệp, quá trình tăng cường mức độ liên kết giữa các vùng, miền, khu vực trong nước, quá trình đổi mới, nhất là đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; đẩy mạnh đổi mới trên tất cả các lĩnh vực để nâng cao hiệu quả của hội nhập quốc tế.

4. Triển khai đồng bộ Chiến lược hội nhập quốc tế trên tất cả các lĩnh vực theo hướng đưa quá trình hội nhập đi vào chiều sâu, đóng góp hiệu quả hơn vào các mục tiêu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hội nhập kinh tế là trọng tâm; tập trung cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, hệ thống thể chế; chú trọng việc khai thác hiệu quả các cam kết đã ký kết. Đẩy mạnh hội nhập trong lĩnh vực chính trị, quốc phòng, an ninh và hội nhập trong các lĩnh vực khác để tạo thuận lợi cho hội nhập kinh tế. Tăng cường sự phối hợp giữa hội nhập kinh tế với hội nhập trong lĩnh vực chính trị, quốc phòng, an ninh và các lĩnh vực khác.

5. Hội nhập quốc tế là quá trình vừa hợp tác vừa đấu tranh; kiên định lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc, bản sắc chính trị của chế độ; không tham gia vào các tập hợp lực lượng, các liên minh của bên này chống bên kia.

6. Kiên định đường lối “độc lập, tự chủ; đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ quốc tế”; đẩy mạnh hội nhập quốc tế phải tăng cường độc lập, tự chủ; gia tăng sự tùy thuộc lẫn nhau giữa nước ta với các đối tác, nhất là các đối tác có vị trí quan trọng đối với phát triển và bảo vệ Tổ quốc; không để rơi vào tình trạng bị phụ thuộc trong bất cứ lĩnh vực nào, hoàn cảnh nào.

Nhằm phát huy vai trò, vị thế của thủ đô Hà Nội là trung tâm đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trái tim của cả nước, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế, trung tâm, động lực phát triển của vùng thủ đô, vùng đồng bằng sông Hồng, vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước, Bộ Chính trị thống nhất ban hành nghị quyết về phương hướng, nhiệm vụ phát triển thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, đến năm 2030, Hà Nội đi đầu cả nước hoàn thành công nghiệp hóa, hiện đại hóa, năng động, hiệu quả, vì con người; là trung tâm, động lực thúc đẩy, dẫn dắt phát triển vùng và cả nước; có sức cạnh tranh khu vực và thế giới, sánh vai thủ đô các nước phát triển cao trong khu vực. Đến năm 2045, Hà Nội trở thành thành phố kết nối toàn cầu, văn hiến, hiện đại, sáng tạo, có mức sống và chất lượng cuộc sống cao, kinh tế, văn hóa, xã hội phát triển toàn diện, đặc sắc và hài hòa; ngang tầm các thủ đô và thành phố hàng đầu trong khu vực.

Kế hoạch hội nhập quốc tế thành phố Hà Nội giai đoạn 2021- 2025 nêu rõ mục tiêu: 1- Thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm tiếp tục mở rộng và nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế tại Chương trình 02 CTr/TU ngày 17-3-2021 của Thành ủy; 2- Tiếp tục khai thác lợi thế, khắc phục hạn chế, khó khăn nhằm tận dụng cơ hội và giảm thiểu thách thức, tác động tiêu cực trong quá trình hội nhập quốc tế, phấn đấu đưa nền kinh tế Thủ đô phát triển nhanh và bền vững ngang tầm với Thủ đô và thành phố lớn của các nước phát triển trong khu vực, đẩy mạnh và nâng cao vị thế của Thủ đô; 3- Đồng hành và hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình hội nhập và triển khai các cam kết về hội nhập kinh tế quốc tế, kịp thời lắng nghe ý kiến và phản hồi của các doanh nghiệp về các vấn đề chính sách, vướng mắc trong hội nhập kinh tế quốc tế và trong quá trình đàm phán, thực thi các Hiệp định thương mại tự do (FTA).

Có thể thấy, sau gần 40 năm tiến hành đổi mới và hội nhập quốc tế, diện mạo Thủ đô đã có nhiều thay đổi rõ rệt. Chính trị, xã hội ổn định, quốc phòng, an ninh tiếp tục được giữ vững. Quan hệ đối ngoại, hội nhập quốc tế được mở rộng, tạo được dấu ấn quan trọng. Vai trò, vị thế, uy tín của thủ đô ngày càng được nâng cao, cả ở trong nước và trên quốc tế. Trong bối cảnh trong bối cảnh kinh tế - xã hội nước ta tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức từ cả bên trong lẫn bên ngoài, Hà Nội vẫn đạt kết quả đáng ghi nhận. Ước tính năm 2023, GRDP của Hà Nội tăng 6,11%, đứng vị trí thứ ba trong 5 thành phố trực thuộc Trung ương và xếp thứ 32/63 địa phương; đầu tư xã hội tăng 9%, vốn FDI gần 2,9 tỷ USD, tăng 62%. Những kết quả trên là cơ hội và là lợi thế để Hà Nội tiếp tục triển khai Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và Đại hội đại biểu lần thứ XVII của Đảng bộ Hà Nội, và triển khai đường lối hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng.

Với đà phát triển và môi trường ổn định của đất nước, cùng với chủ trương nhất quán của Đảng và Nhà nước, Hà Nội đang hội nhập sâu rộng, tiếp tục phát huy vai trò, vị thế và uy tín của mình, tranh thủ tốt nhất các nguồn lực để thúc đẩy, củng cố môi trường hòa bình, hợp tác và phát triển, đưa Hà Nội trở thành thủ đô giàu đẹp, văn minh, hiện đại./.