Xã Long Thành bứt phá trở thành trung tâm công nghiệp - dịch vụ - đô thị xanh hiện đại, cửa ngõ phát triển năng động của tỉnh Đồng Nai

Vị thế trung tâm mới của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam

Xã Long Thành có diện tích 130,12km², dân số khoảng 93 nghìn người, phía Bắc giáp xã Bình An, phía Nam giáp xã Phước Thái, phía Đông giáp xã Long Phước, phía Tây giáp xã An Phước. Long Thành sở hữu vị trí địa lý đặc biệt quan trọng, nằm ở trung tâm của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, cách trung tâm Thành phố Hồ Chí Minh khoảng 40km về phía Đông và liền kề với các khu vực công nghiệp năng động như Nhơn Trạch (tỉnh Đồng Nai) và khu vực công nghiệp cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ). Vị trí này không chỉ thuận lợi về giao thông mà còn đặt Long Thành vào một “chuỗi đô thị Đông Nam” quan trọng.

Dự án Cảng Hàng không Quốc tế Long Thành không chỉ là công trình giao thông trọng điểm quốc gia mà còn mang tầm cỡ khu vực và quốc tế, là cơ hội vàng để Đồng Nai kiến tạo một cực tăng trưởng mới, đưa tỉnh nhà cất cánh và vươn mình ra thế giới. Tầm nhìn chiến lược cho Long Thành không phải là một đô thị thông thường, mà là một “Thành phố sân bay” (Aerotropolis) hiện đại, lấy cảng hàng không làm hạt nhân phát triển kết nối với các trục động lực như: Vành đai 3 - Hồ Chí Minh; cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu; Bến Lức - Long Thành. Đây là mô hình đô thị năng động, hoạt động 24/7, nơi các khu đô thị, thương mại, công nghiệp, logistics và dịch vụ cao cấp được kết nối trực tiếp với sân bay, tạo cơ hội đưa Long Thành trở thành trung tâm công nghiệp - dịch vụ - đô thị xanh, phù hợp với tầm nhìn và định hướng của Đại hội Đại biểu Đảng bộ tỉnh Đồng Nai lần thứ I nhiệm kỳ 2025 - 2030 với mục tiêu phát triển tỉnh Đồng Nai xanh, giàu mạnh, văn minh, hiện đại, tạo động lực phát triển mới, khẳng định vai trò cửa ngõ của Long Thành đối với tỉnh và vùng là đưa Long Thành trở thành trung tâm kết nối hàng không quốc tế, góp phần nâng cao vị thế và sức cạnh tranh của Đồng Nai trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

Trong nhiệm kỳ vừa qua, mặc dù gặp không ít khó khăn, thách thức, song Đảng bộ, chính quyền, quân và dân xã Long Thành đã phát huy truyền thống cách mạng hào hùng, nền văn hóa đặc sắc và tinh thần đoàn kết, nỗ lực vượt khó, đạt được nhiều kết quả toàn diện; các chỉ tiêu đề ra trong nhiệm kỳ cơ bản đều đạt và vượt, thu ngân sách hằng năm đều vượt chỉ tiêu được giao; tăng trưởng kinh tế bình quân hằng năm tăng từ 10 đến 15%; thu nhập bình quân đầu người đạt 93,5 triệu đồng/người/năm; phát triển mạnh về công nghiệp, thương mại - dịch vụ, triển khai thực hiện tốt các tiêu chí về nông thôn mới nâng cao; 4/4 xã, thị trấn cũ đều có khu dân cư kiểu mẫu.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, xã Long Thành còn tồn tại một số hạn chế như: Tốc độ phát triển kinh tế có tăng trưởng nhưng chủ yếu là thương mại dịch vụ. Công tác quy hoạch sử dụng đất chưa sát với yêu cầu phát triển và chưa đồng bộ với quy hoạch xây dựng gây khó khăn trong công tác quản lý trật tự xây dựng; việc triển khai thực hiện các dự án trên địa bàn còn chậm theo tiến độ được giao. Kết cấu hạ tầng phát triển chưa đồng bộ. Năng lực, trình độ của một bộ phận cán bộ chưa đáp ứng công cuộc chuyển đổi số của địa phương. Nhiều lao động địa phương chưa có tay nghề phù hợp với các ngành có trình độ cao như logicstics, dịch vụ sân bay, công nghiệp kỹ thuật cao.

Hướng tới thành phố sân bay hiện đại, xanh và bền vững

Với sự hình thành của Cảng hàng không quốc tế Long Thành; các tuyến cao tốc liên vùng như Thành phố Hồ Chí Minh - Long Thành - Dầu Giây, Bến Lức - Long Thành, đặc biệt là các tuyến đường Vành đai 3, 4 đang dần hoàn thiện, tạo ra một mạng lưới kết nối đồng bộ giữa Đồng Nai với Thành phố Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) và toàn vùng Đông Nam Bộ. Với vị trí “tam giác” giữa các trung tâm kinh tế lớn, Long Thành có lợi thế kết nối cả đường bộ, đường không lẫn đường thủy, trở thành giao điểm của các trục giao thông và hành lang kinh tế trọng yếu của vùng, tạo động lực rất lớn đối với kinh tế tỉnh Đồng Nai nói chung, Long Thành nói riêng. Để kích thích thương mại và thu hút đầu tư, địa phương sẽ xây dựng mô hình Khu thương mại tự do (FTZ) tại khu vực xung quanh Cảng Hàng không Quốc tế Long Thành. Mô hình này không chỉ mang lại ưu đãi về thuế mà còn là “phòng thí nghiệm” cho các cải cách thể chế, thu hút đầu tư chất lượng cao vào các ngành giá trị gia tăng lớn, thúc đẩy dòng chảy đầu tư vào địa bàn, tạo nền tảng để phát triển các khu công nghiệp công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, đô thị vệ tinh, khu dịch vụ logistics, trung tâm Logistics hàng không và các dịch vụ hỗ trợ hàng không, du lịch, thương mại. Đây là thời điểm quyết định để Long Thành chuyển mình, nhưng đồng thời cũng đặt ra nhiều yêu cầu khắt khe về quản lý, quy hoạch, năng lực thu hút đầu tư xanh và bền vững.

Để thực hiện thành công những mục tiêu nêu trên, xã Long Thành bám sát những định hướng lớn, nhiệm vụ trọng tâm và các giải pháp chủ yếu trong giai đoạn 2025 - 2030, cụ thể như sau:

Thứ nhất, quy hoạch, định hướng phát triển. Hoàn thiện, cập nhật và đồng bộ quy hoạch chung đô thị Long Thành gắn với quy hoạch tỉnh Đồng Nai và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Tích hợp quy hoạch sân bay quốc tế Long Thành với hệ thống đô thị, khu công nghiệp, khu dịch vụ thương mại, logistics, nhằm phát triển đồng bộ và hiện đại. Phát triển mô hình đô thị xanh - thông minh, có bản sắc, thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng.

Thứ hai, xác định tầm nhìn chiến lược cho Long Thành không phải là phát triển đơn lẻ mà là để trở thành một mắt xích quan trọng trong “Mạng lưới Đô thị năng động” của toàn vùng. Thay vì cạnh tranh, Long Thành sẽ bổ sung và cộng hưởng với các cực đô thị khác: Biên Hòa đóng vai trò là cộng đồng dân cư lớn, Long Khánh chuyên về nông nghiệp và du lịch sinh thái, còn Bà Rịa - Vũng Tàu (cũ) là các trung tâm công nghiệp và logistics. Hơn nữa, sự kết nối trực tiếp với Thành phố Hồ Chí Minh qua cao tốc sẽ hình thành một hành lang kinh tế công nghệ cao, biến Long Thành thành một phần không thể thiếu của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo phía Nam. Để hiện thực hóa tầm nhìn đó, chúng tôi đề xuất ba trụ cột phát triển đột phá như sau:

- Trụ cột 1: Xương sống logistics - Trục kết nối vàng sân bay - cảng biển.

Sân bay Quốc tế Long Thành kết nối chiến lược với cụm cảng biển Phước An - Cái Mép, tạo ra hành lang logistics đường ngắn độc đáo. Cảng Phước An, cảng biển lớn nhất của Đồng Nai, nằm cách sân bay chỉ khoảng 15km.

Sự liên kết giữa hai cửa ngõ giao thương quốc tế này tạo ra mô hình vận tải kết hợp đường biển - hàng không hiệu quả, cho phép hàng hóa luân chuyển nhanh chóng, tiết kiệm chi phí và thời gian. Điều này sẽ đưa Long Thành từ một điểm đến cuối cùng thành một trung tâm trung chuyển, tái xuất khẩu hàng hóa của khu vực, thu hút các nhà đầu tư trong lĩnh vực logistics, kho vận và chuỗi cung ứng toàn cầu. Cần ưu tiên xây dựng một Trung tâm logistics đa phương thức đóng vai trò là “nút giao” giữa luồng hàng không và hàng hải.

Sự thành công của trục logistics này đòi hỏi sự phối hợp liên vùng chặt chẽ giữa tỉnh Đồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh; cần hoàn thiện và đồng bộ hạ tầng kết nối, đẩy nhanh đầu tư các tuyến đường vành đai cao tốc, Metro Bến Thành - Suối Tiên, các trục kết nối Cảng Hàng không, Cảng Phước An, Cảng Gò Dầu, các Khu công nghiệp và kết nối thẳng vào sân bay Tân Sơn Nhất. Việc các tỉnh cùng hướng đến hình thành một vùng đô thị sân bay - cảng biển thông suốt sẽ tạo ra một cú hích vượt bậc cho toàn vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.

- Trụ cột 2: Hệ sinh thái kinh tế hiện đại và sáng tạo

Để kích thích thương mại và thu hút đầu tư, chúng ta cần xây dựng mô hình FTZ tại các phân khu chức năng trọng điểm xung quanh sân bay Long Thành như:

+ Phân khu Logistics và Công nghiệp phụ trợ: Nơi đặt Trung tâm logistics và các khu công nghiệp công nghệ cao, tập trung kho bãi, cảng cạn ICD và các nhà xưởng lắp ráp cuối cùng cho hàng xuất khẩu.

+ Phân khu Thương mại - Dịch vụ: Tập trung các khu mua sắm miễn thuế, trung tâm hội chợ triển lãm quốc tế và các tổ hợp khách sạn, giải trí cao cấp, đóng vai trò là “Downtown (Khu vực trung tâm)” của thành phố sân bay.

+ Phân khu Công nghệ cao và Đổi mới sáng tạo: Đầu tư Công viên công nghệ và Đổi mới sáng tạo, thu hút các doanh nghiệp sản xuất công nghệ cao, trung tâm nghiên cứu R&D, tận dụng lợi thế sân bay để vận chuyển chuyên gia và thiết bị.

+ Phân khu Đô thị Sân bay và Dịch vụ quốc tế: Nơi hình thành các khu đô thị mới với các dự án bất động sản thương mại, y tế, giáo dục hướng đến chuyên gia nước ngoài, với cơ chế đơn giản hóa thủ tục cư trú và kinh doanh.

- Trụ cột 3: Phát triển xanh, bền vững và hài hòa

Trong quá trình phát triển thành một trung tâm công nghiệp và đô thị, vấn đề môi trường cần được đặt lên hàng đầu để bảo đảm sự phát triển bền vững. Tầm nhìn cho Long Thành không chỉ là tăng trưởng kinh tế mà còn là một đô thị sân bay kiểu mẫu về phát triển xanh. Điều này bao gồm việc bảo vệ các vùng sinh thái quan trọng khỏi tác động của việc mở rộng hạ tầng và công nghiệp.

Để hiện thực hóa điều này, Long Thành tập trung triển khai các chương trình quản lý môi trường, trồng cây xanh, phát triển năng lượng tái tạo, đảm bảo phát triển bền vững; định hướng các khu công nghiệp mới theo mô hình sinh thái, tuần hoàn; thiết lập vành đai cây xanh cách ly để giảm thiểu tiếng ồn và khí thải từ sân bay, và áp dụng công nghệ thông minh trong quản lý đô thị, từ hệ thống chiếu sáng đến quản lý chất thải.

“Phát triển xanh” không chỉ là trách nhiệm môi trường mà còn là một yếu tố sống còn để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, các chuyên gia quốc tế. Họ sẽ cân nhắc làm việc và sinh sống tại một nơi có môi trường trong lành, văn minh và bền vững. Do đó, đầu tư vào môi trường chính là đầu tư vào con người và vào năng lực cạnh tranh lâu dài của thành phố.

Thứ ba, thu hút đầu tư và huy động nguồn lực. Cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, kinh doanh. Xây dựng chính sách ưu đãi và khuyến khích đầu tư, có cơ chế ưu tiên cho các dự án phát triển đô thị sân bay, khu đô thị thông minh, dịch vụ hiện đại, thương mại logistics, công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp xanh; khuyến khích mô hình hợp tác công - tư (PPP) để phát triển hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội. Huy động đa dạng nguồn lực, phát huy tối đa nguồn vốn từ ngân sách Nhà nước; đồng thời đẩy mạnh thu hút vốn từ doanh nghiệp tư nhân, tập đoàn lớn trong và ngoài nước, các tổ chức tài chính quốc tế; khuyến khích huy động nguồn lực từ cộng đồng dân cư, nhất là trong công tác giải phóng mặt bằng và xây dựng hạ tầng xã hội. Đẩy mạnh xúc tiến đầu tư chiến lược, tổ chức các hội nghị xúc tiến, giới thiệu tiềm năng, lợi thế của Long Thành; kết nối trực tiếp với các tập đoàn đa quốc gia, doanh nghiệp logistics, bất động sản đô thị, dịch vụ cao cấp; chủ động tranh thủ nguồn vốn ODA, FDI và các quỹ đầu tư quốc tế.

Thứ tư, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đẩy mạnh liên kết đào tạo giữa các trường đại học, cơ sở nghề và doanh nghiệp nhằm chuẩn bị đội ngũ lao động chất lượng cao. Đào tạo nhân lực logistics, công nghệ hàng không, quản lý đô thị, dịch vụ chất lượng cao. Xây dựng chính sách thu hút chuyên gia, kỹ sư, nhà quản lý giỏi trong và ngoài nước. Xây dựng và phát triển hệ sinh thái học tập sáng tạo, hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo; thu hút, trọng dụng nhân tài trong và ngoài nước, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị thông minh, bền vững và hội nhập.

Thứ năm, xác định con người là hạt nhân, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển cộng đồng. Xây dựng hệ thống các trường đại học quốc tế hoặc học viện hàng không chuyên biệt tại Long Thành, Bệnh viện Quốc tế với dịch vụ chất lượng cao, các công trình văn hoá, thể dục thể thao quy mô lớn phục vụ cộng đồng và quốc tế nhằm quảng bá hình ảnh Việt Nam đến các nước. Việc đầu tư vào giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao hiện đại không chỉ phục vụ người dân địa phương mà còn là yếu tố then chốt để thu hút và giữ chân đội ngũ chuyên gia, nhân lực chất lượng cao, những người luôn tìm kiếm một môi trường sống đầy đủ tiện nghi. Nâng cao chất lượng sống cho nhân dân, cần xây dựng khu tái định cư thành một “đô thị thông minh thí điểm” với hạ tầng số đồng bộ, cung cấp các dịch vụ công tiện ích; điều này củng cố niềm tin và sự đồng lòng của nhân dân, tạo ra sự đồng thuận xã hội cho các dự án lớn. Cùng với việc xây dựng các khu tái định cư, cần chú trọng đến việc phát triển nhà ở xã hội để đáp ứng nhu cầu của người lao động có thu nhập thấp và công nhân trong các khu công nghiệp.  Việc xây dựng nhà ở xã hội là giải pháp hữu hình để giải quyết bài toán an sinh cho người lao động, bảo đảm họ có chỗ ở ổn định, từ đó yên tâm lao động và gắn bó lâu dài với địa phương. 

Thứ sáu, quản lý nhà nước và cải cách hành chính. Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, xây dựng chính quyền số, cung cấp dịch vụ công trực tuyến minh bạch, nhanh chóng. Nâng cao năng lực quản lý đô thị, đảm bảo kỷ cương trong xây dựng và quản lý đất đai. Thực hiện phân cấp, ủy quyền hợp lý, tạo sự chủ động cho địa phương trong thu hút và quản lý đầu tư. Tăng cường công tác tổ chức thực thi pháp luật, nâng cao hiệu quả quản trị xã hội, quản lý đô thị; cơ bản hoàn thành xây dựng chính quyền điện tử, tiến tới chính quyền số. Tạo chuyển biến mạnh mẽ về kỷ luật, kỷ cương, ý thức, trách nhiệm, chất lượng và hiệu quả phục vụ doanh nghiệp và nhân dân của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức./.