Xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, nhất là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý là một trong những vấn đề có ý nghĩa quyết định trong việc xây dựng hệ thống chính trị ở nước ta trong sạch, vững mạnh. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc”⁽¹⁾, “huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”⁽²⁾. Để cán bộ, đảng viên xứng đáng là những chiến sĩ cách mạng, Đảng ta phải ra sức giáo dục toàn Đảng về lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, về chủ trương, đường lối của Đảng, về nhiệm vụ và đạo đức của người đảng viên nhằm xây dựng, phát triển đội ngũ cán bộ nói chung, cán bộ lãnh đạo, quản lý nói riêng vừa “hồng” vừa “chuyên”, có đủ năng lực, phẩm chất lãnh đạo cách mạng và là người đầy tớ trung thành của nhân dân.

Quán triệt sâu sắc tư tưởng của Người, Thành phố Hồ Chí Minh luôn tích cực, chủ động phát triển giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, nhất là đội ngũ cán bộ cấp chiến lược - một công việc được thực hiện thường xuyên, liên tục, có trọng tâm, trọng điểm nhằm trang bị thế giới quan, phương pháp luận khoa học và cách mạng. Những năm qua, niềm tin, bản lĩnh chính trị của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý được nâng cao, tinh thần trách nhiệm được phát huy, tri thức, trình độ lý luận và kỹ năng lãnh đạo, quản lý được bồi dưỡng, rèn luyện, các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống từng bước được khắc phục...

Những thành tựu đạt được

Một là, công tác đào tạo, bồi dưỡng giúp Thành phố Hồ Chí Minh chuẩn bị được một đội ngũ lãnh đạo, quản lý có tâm, có tầm, có tư duy đổi mới, kịp thời phát hiện, giải quyết những mâu thuẫn trong tổ chức, quản lý kinh tế - xã hội, khơi thông và phát huy nhiều tiềm lực của Thành phố để phát triển.

Hai là, công tác đào tạo, bồi dưỡng tác động tích cực đến đội ngũ cán bộ, công chức trong vận dụng sáng tạo đường lối đổi mới của Đảng vào thực tiễn Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó góp phần hoàn thiện cơ chế quản lý kinh tế - xã hội. Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những địa phương đi đầu trong đổi mới cách thức tổ chức, quản lý sản xuất, đổi mới cơ chế, chính sách phát triển kinh tế - xã hội theo hướng nâng cao tính chủ động, sáng tạo của người lao động, của cơ sở sản xuất, kinh doanh; áp dụng những phương pháp tổ chức, quản lý hiện đại.

Ba là, chuẩn hóa đội ngũ cán bộ, công chức gắn với hiện đại hóa tổ chức, bộ máy chính quyền và cải cách hành chính ở Thành phố Hồ Chí Minh.

Đối với đội ngũ cán bộ, công chức trong bộ máy chính quyền. Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện đột phá trong công tác đào tạo, bồi dưỡng trên tất cả các mặt: xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, đánh giá chất lượng và hiệu quả đào tạo, bồi dưỡng; đào tạo, bồi dưỡng theo chiến lược đón đầu một số chuyên ngành, lĩnh vực mũi nhọn, có thế mạnh nhằm chuẩn bị đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, hướng đến mục tiêu xây dựng nền hành chính chuyên nghiệp, phục vụ; chú trọng bồi dưỡng kỹ năng, tác nghiệp theo hướng tăng thực hành, giảm lý thuyết; cập nhật kiến thức thực tiễn, kinh nghiệm xử lý tình huống; nâng cao ý thức trách nhiệm, đạo đức trong thực thi công vụ; gắn đào tạo, bồi dưỡng với công tác tuyển dụng, sử dụng, quy hoạch và phát triển đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cho trên 68.167 lượt cán bộ, công chức, viên chức nhà nước; cử trên 1.547 lượt cán bộ, công chức, viên chức tham gia các khóa bồi dưỡng, thực tập, tập huấn ngắn và dài hạn bằng nguồn kinh phí tài trợ, học bổng của các đối tác nước ngoài và kinh phí tự túc ở các nước Anh, Bỉ, Hàn Quốc…⁽³⁾.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng ở Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian qua đã góp phần bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao cho Thành phố; chủ động xây dựng các chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trẻ triển vọng, thuộc diện quy hoạch cho các đơn vị trong hệ thống chính trị Thành phố Hồ Chí Minh, như Chương trình đào tạo 300 - 500 thạc sĩ, tiến sĩ. Từ năm 2001 đến nay, Thành phố đã tuyển 792 học viên đi đào tạo trong nước và nước ngoài (tiến sĩ: 81, thạc sĩ: 711) trong đó có 556 cán bộ, công chức; 236 sinh viên. Đến nay, có 543 học viên (tiến sĩ: 32, thạc sĩ: 511) đã hoàn thành chương trình học tập và đang được bố trí công tác tại các đơn vị thuộc Thành phố quản lý; trên 67,5% cán bộ đương nhiệm, dự bị các chức danh lãnh đạo, quản lý các tổ chức đảng, chính quyền, tổ chức chính trị - xã hội đạt yêu cầu về trình độ lý luận chính trị; 100% cán bộ, công chức, viên chức, viên chức ngạch chuyên viên và tương đương trở lên có trình độ đại học; 77,9% công chức hành chính xếp ngạch chuyên viên và tương đương trở lên được bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước... Có thể khẳng định, công tác đào tạo, bồi dưỡng đã góp phần xây dựng một đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý có trình độ, năng động, sáng tạo, có bản lĩnh chính trị, có kỹ năng mềm đáp ứng yêu cầu phát triển của Thành phố.

Đối với cải cách hành chính. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cải cách hành chính tại Thành phố Hồ Chí Minh thời gian qua được đẩy mạnh, gắn với ứng dụng công nghệ thông tin tạo sự đột phá trong hoàn thiện cơ sở dữ liệu, chuẩn hóa quy trình, minh bạch, công khai thông tin thủ tục hành chính. Thành phố đã rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính, giảm thành phần hồ sơ, tiết kiệm chi phí; tăng tỷ lệ thủ tục hành chính được thực hiện theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông, một cửa điện tử; đa dạng cách thức thực hiện thủ tục để người dân, doanh nghiệp lựa chọn. Cùng với đó là cơ chế giám sát việc giải quyết hồ sơ hành chính được thực hiện ngày càng hiệu quả với sự tham gia giám sát của nhiều tổ chức, cá nhân, như Mặt trận Tổ quốc, Hội đồng nhân dân Thành phố, người dân, tổ chức, doanh nghiệp…; nhận thức và trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị đối với việc giải quyết thủ tục hành chính được nâng lên đáng kể; đến nay, 100% các sở, ngành, quận, huyện, phường, xã, thị trấn đã áp dụng cơ chế “một cửa, một dấu” trong việc giải quyết các thủ tục hành chính; giảm các giấy tờ, thủ tục khi cấp phép; ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý thủ tục hành chính và phục vụ nhân dân; đăng ký kinh doanh trực tuyến,... từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho mọi công dân, mọi thành phần kinh tế được tự do sản xuất, kinh doanh bất kỳ lĩnh vực, ngành nghề nào pháp luật không cấm, góp phần thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa Thành phố. Ngoài ra, bộ máy hành chính được sắp xếp theo hướng tinh gọn, vừa bảo đảm tính thống nhất, liên thông chặt chẽ trong hệ thống chính quyền, vừa bảo đảm tính tự chủ, linh hoạt, sáng tạo, không chồng chéo trong phân cấp quản lý giữa các cấp, các ngành.

Những hạn chế, bất cập

Thứ nhất, công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý mặc dù đã được quan tâm nhưng vẫn chưa gắn với công tác quy hoạch cán bộ, chưa thực hiện đúng chức danh, đối tượng cần được đào tạo, bồi dưỡng. Một số trường hợp đi đào tạo chưa đúng với chức danh công việc, không đúng đối tượng, có trình độ chưa tương xứng, chưa phù hợp dẫn đến lãng phí thời gian, kinh phí; một bộ phận cán bộ được đào tạo, bồi dưỡng nhưng vẫn yếu về nghiệp vụ, không đủ trình độ để vận dụng kiến thức học được vào giải quyết những công việc thực tiễn.

Thứ hai, cơ sở vật chất - kỹ thuật trong nhiều cơ sở đào tạo, bồi dưỡng còn thiếu. Công tác nắm bắt, đánh giá tình hình bố trí, sử dụng và khả năng phát huy của cán bộ sau đào tạo chưa được quan tâm đúng mức. Theo báo cáo của Sở Nội vụ Thành phố Hồ Chí Minh, từ năm 2010 đến nay, mỗi năm, Thành phố đều dành một khoản ngân sách khá lớn cho công tác đào tạo cán bộ, công chức. Tuy nhiên, hiện cán bộ, công chức được đào tạo mới chỉ đáp ứng được hơn 60% yêu cầu và tiêu chuẩn. Đặc biệt, tỷ lệ cán bộ, công chức không đủ trình độ, nhất là ở cấp xã còn khá cao với khoảng hơn 30%⁽⁴⁾.

Thứ ba, Thành phố Hồ Chí Minh chưa có hệ thống cơ sở đào tạo, bồi dưỡng trình độ cao cấp, cử nhân chính trị, hành chính, pháp lý để chủ động trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức cho hệ thống chính trị của mình; hệ thống đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức của Thành phố chưa thực sự đổi mới toàn diện, đồng bộ về phương pháp, vẫn nặng về lý thuyết, thiếu tính thực tiễn, thiếu rèn luyện kỹ năng mềm; chất lượng đội ngũ giảng viên chưa đáp ứng yêu cầu mới. Nội dung và chương trình đào tạo, bồi dưỡng thiếu tính đa dạng, chưa gắn với yêu cầu thực tiễn công việc của từng chức danh cụ thể, chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của Thành phố; chất lượng cán bộ, công chức do các cơ quan cử đi đào tạo chưa cao, trình độ ngoại ngữ còn hạn chế. Năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ chưa đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền vững của Thành phố, nhất là cán bộ trong lĩnh vực quy hoạch, quản lý đô thị, môi trường.

Một số giải pháp trong thời gian tới

Để phát huy vai trò của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý, phục vụ quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập, cũng như xây dựng đội ngũ cán bộ vừa “hồng” vừa “chuyên”, Thành phố tập trung thực hiện một số giải pháp:

Một là, nhận thức một cách đầy đủ và sâu sắc vai trò của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý trong từng bước và từng chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Thành phố. Từ đó, tạo sự thống nhất trong nhận thức và hành động của cả hệ thống chính trị, hướng đến mục tiêu phát triển nguồn nhân lực lãnh đạo, quản lý, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ phát triển của Thành phố.

Hai là, đổi mới nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ lãnh đạo, quản lý, lấy tiêu chuẩn cán bộ, công chức làm căn cứ để xây dựng chương trình đào tạo, bồi dưỡng thống nhất trong hệ thống các trường chính trị, cụ thể: Nội dung đào tạo phải thiết thực, đáp ứng đúng và kịp thời yêu cầu phát triển của Thành phố, cũng như phù hợp với yêu cầu của từng đối tượng cán bộ, chú trọng cả phẩm chất đạo đức và kiến thức, cả lý luận và thực tiễn, cả kiến thức cơ bản và kỹ năng thực hành. Phương pháp đào tạo phải đa dạng theo hướng phù hợp với từng đối tượng trên cơ sở xác định nội dung và yêu cầu công việc, xác định năng lực cần có cho công việc. Đa dạng hóa các loại hình kiểm tra, đánh giá theo hướng bảo đảm tính khách quan, khoa học, chính xác.

Ba là, hoàn thiện công tác đào tạo, bồi dưỡng theo đối tượng, quy hoạch tiêu chuẩn chức danh và theo yêu cầu ở các cơ quan, đơn vị, địa phương; chú trọng bồi dưỡng, cập nhật kiến thức, kỹ năng mới cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý.

Bốn là, xây dựng, phát triển đội ngũ giảng viên đủ về số lượng, giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, có phẩm chất đạo đức và lương tâm nghề nghiệp, có phong cách giảng dạy và quản lý hiện đại, văn minh. Theo đó, cần rà soát lại kế hoạch đào tạo những cán bộ nghiên cứu và giảng dạy có triển vọng; tổ chức cho cán bộ, giảng viên trẻ đi thực tế địa phương và cơ sở, đi tu nghiệp ở nước ngoài để có cơ hội và điều kiện tiếp cận với nền giáo dục hiện đại của thế giới. Thực hiện tốt chính sách ưu đãi đối với cán bộ làm công tác quản lý giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng ở các quận, huyện ngoại thành còn khó khăn; có cơ chế đặc thù để thu hút nhân tài, cán bộ có trình độ tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư, những chuyên gia giỏi, có tâm huyết về công tác tại các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng trong hệ thống chính trị của Thành phố.

Năm là, tiếp tục mở rộng, nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý tại Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Chính trị khu vực II, Học viện Hành chính quốc gia, không chỉ đáp ứng yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng, chuẩn hóa trình độ lý luận chính trị, quản lý hành chính nhà nước cho các cán bộ lãnh đạo các cấp của Thành phố Hồ Chí Minh mà còn cả khu vực phía Nam. Thực hiện liên kết đào tạo, bồi dưỡng với các cơ sở trong và ngoài nước nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng. Mở rộng các chương trình đào tạo ngắn hạn, bồi dưỡng kỹ năng theo yêu cầu của các cơ sở, địa phương và nhu cầu xã hội./.

---------------------------------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 5, tr. 309
(2) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd,  t. 5, tr. 280
(3) Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh: Những vấn đề chủ yếu của Văn kiện Đại hội Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ X, nhiệm kỳ 2015 - 2020, Nxb. Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh, 2016, tr. 369
(4) Thành ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh: Thành phố Hồ Chí Minh - 40 năm xây dựng, phát triển và hội nhập, Nxb. Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh, 2015, tr. 445