SCO: Vươn tầm cao mới

TCCSĐT - Hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) được tổ chức tại Bắc Kinh (Trung Quốc) hôm 14-10-2009 đã kết thúc tốt đẹp.

Một tiếng nói chung

Với trọng tâm tăng cường hợp tác, đối phó với khủng hoảng tài chính toàn cầu, các nước thành viên đã:

- Xây dựng được các biện pháp chung, nhằm tăng cường hợp tác kinh tế đa phương, thỏa thuận sẽ xây dựng cơ chế theo dõi, giám sát sự phát triển kinh tế của SCO;

- Nhất trí tăng cường đối thoại, hợp tác, cam kết đẩy nhanh việc mở một tài khoản riêng của SCO để giải quyết vấn đề huy động vốn cho các dự án hợp tác lớn; đồng ý tiếp tục thúc đẩy tiện lợi hóa mậu dịch;

- Đẩy mạnh lưu thông hàng hóa trong khu vực và nhất trí tăng cường hợp tác về nông nghiệp, khoa học - công nghệ;

- Cam kết xây dựng và thực thi một loạt dự án chung, nhằm nâng cao năng lực của các nước thành viên trong việc đối phó với những thách thức mang tính toàn cầu.

Hội nghị còn ra thông cáo chung nhằm cam kết tăng cường hợp tác chặt chẽ giữa các nước thành viên trên nhiều lĩnh vực như kinh tế và thương mại, tài nguyên, nông nghiệp, giao thông vận tải, văn hóa, bảo vệ môi trường, giúp các nước SCO tăng khả năng cạnh tranh, đồng thời ngăn chặn những nguy cơ có thể xảy ra.

Trong thông cáo chung, các thủ tướng đã nhất trí, cần hợp tác chặt chẽ hơn về tài chính, theo đó, các thể chế tài chính của các nước thành viên sẽ tăng cường trao đổi thông tin để cùng khắc phục hậu quả của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Đặc biệt, các thủ tướng thống nhất phát động hai đề án tiêu biểu là "Siêu xa lộ thông tin SCO" và "Hợp tác số hóa xuyên biên giới thông qua chữ ký điện tử".

Bên cạnh đó, thông cáo còn nhất trí đẩy nhanh công tác chuẩn bị cho Hội nghị các bộ trưởng nông nghiệp SCO lần đầu tiên, đồng thời thúc đẩy quá trình biên soạn thỏa thuận hợp tác nông nghiệp giữa các nước thành viên. Trong lĩnh vực thương mại, thông cáo chung cam kết đơn giản hóa các thủ tục hải quan, giải quyết các vấn đề về chất lượng sản phẩm và an ninh cho hoạt động thương mại khu vực nhằm tạo thuận lợi cho hàng hóa lưu thông giữa các nước SCO. Thông cáo chung còn đề cập tới các nỗ lực chung nhằm nâng cao khả năng đối phó và khắc phục thiên tai, và nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác trong lĩnh vực giáo dục và y tế.

Tại hội nghị, Thủ tướng Trung Quốc Ôn Gia Bảo khẳng định, Trung Quốc tôn trọng nguyên tắc xây dựng tình hữu nghị và quan hệ đối tác với các nước láng giềng, đồng thời sẽ hợp tác sâu rộng hơn với tất cả các nước trong khu vực để cùng phát triển.

Năm 2006, lãnh đạo các nước SCO đã ký kết một hiệp định về thiết lập mối quan hệ láng giềng tốt và lâu dài giữa các nước, nhằm khẳng định tinh thần của SCO trong việc theo đuổi hoà bình và tình hữu nghị từ thế hệ này đến thế hệ khác. Hiệp định này được coi như một văn bản luật pháp chính thức, và có ý nghĩa to lớn đối với sự hợp tác vì lợi ích chung cũng như sự tin tưởng lẫn nhau giữa các nước Trung Á.

Khẳng định cho một vị thế riêng

Với những kết quả đã đạt được tại Hội nghị, các nước SCO đã phát đi một thông điệp mạnh mẽ rằng, SCO là một tổ chức khu vực quan trọng, mà ở đó, các nước thành viên đều có sự đồng thuận tương đối cao. Hội nghị đã tiếp thêm niềm tin, sức mạnh, giúp các nước thành viên SCO cùng vượt qua khủng hoảng, sớm khôi phục tăng trưởng kinh tế, đóng góp cho sự phát triển chung của kinh tế thế giới.

Được thành lập ở Thượng Hải ngày 15-6-2001 với tư cách là một tổ chức liên chính phủ, gồm 6 nước là Trung Quốc, Nga, Ka-dắc-xtan, Ki-dít-xtan, Ta-di-kít-xtan, U-dơ-bê-kít-xtan, với Mông Cổ, Pa-kít-xtan, I-ran và Ấn Độ đang giữ vị trí quan sát viên, SCO trải qua một thời gian hình thành và phát triển không dài (8 năm) nhưng đã gặt hái được nhiều thành công. Có thể đánh giá chung là, SCO đã đạt tới một cấp độ đồng thuận khá lớn cả về hợp tác chính trị - an ninh lẫn kinh tế - thương mại. Cơ cấu tổ chức nhỏ vừa với 6 quốc gia thành viên, không có nhiều mâu thuẫn về mặt lợi ích, cùng nhiều điểm tương đồng cơ bản là những yếu tố khiến SCO được một số nhà phân tích coi là “đề án quốc tế thành công nhất” trong 10 năm qua. Đặc biệt, mối quan hệ tốt đẹp giữa hai quốc gia đầu tàu trong nhóm là Nga và Trung Quốc đang tạo đà cho SCO đạt một vị thế lớn hơn.

Không chỉ thúc đẩy quan hệ song phương, điều mang tính quyết định là Nga và Trung Quốc đạt được sự thống nhất về tăng cường hợp tác và ảnh hưởng với 4 quốc gia còn lại của tổ chức nằm ở khu vực Trung Á. Chính vì vậy, SCO đã khiến cho Mỹ lo ngại, bởi đây là khu vực có ý nghĩa địa chính trị đặc biệt quan trọng đối với cả hai nước Nga và Trung Quốc, đồng thời là nơi dồi dào nguồn dầu mỏ và khoáng sản, mặc dù SCO luôn phủ nhận việc tổ chức này được thành lập nhằm chống lại ảnh hưởng của Mỹ hoặc bất kỳ cường quốc bên ngoài nào. Trước đó, nhà kinh tế nổi tiếng của Mỹ Mai-cơn Hút-sơn (Michael Hudson) nhận định, Hội nghị SCO và Hội nghị BRIC sẽ là những hội nghị mang ý nghĩa trọng đại nhất từ đầu thế kỷ 21 đến nay.

Năm 2005, SCO đã yêu cầu chính quyền Oa-sinh-tơn đưa ra thời gian biểu rút quân khỏi căn cứ quân sự tại Trung Á. Hai năm sau, các nước thành viên của SCO chính thức kết đồng minh với Cộng đồng các quốc gia độc lập CIS, và những quốc gia này thuộc về thành viên của Tổ chức Hiệp ước An ninh tập thể đối kháng với NATO, thành lập vào năm 2002. Và thực tế cho thấy, trong khi quyền lực của Mỹ ở một số nước Trung Á đang ngày càng mờ nhạt dần thì SCO lại đang giành được nhiều ảnh hưởng hơn ở khu vực.

Còn nhà bình luận Mỹ Crít Hét-gét (Chris Hedges) cho rằng, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB), và Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) được coi là “những người đại diện” cho chính quyền Oa-sinh-tơn trong hệ thống tài chính thế giới, mà hệ thống tài chính này lại hỗ trợ cho các căn cứ quân sự nước ngoài của Mỹ. Nếu Trung Quốc, Nga và những người bạn “phi đồng minh” của họ tự hành động, thì Mỹ không thể nào dựa vào các nước khác để vay tiền sống qua ngày, cũng không thể có tiền để mạo hiểm và mở rộng quân sự.

Trung Á được coi là rốn dầu quan trọng thứ hai của thế giới, chỉ sau Trung Đông. Trong khi các quốc gia vùng Vịnh đang rậm rịch với kế hoạch đa dạng hoá tiền tệ trong giao dịch dầu mỏ, thì ý kiến của SCO sẽ là sự bổ trợ mang tính quyết định. Và một khi đã nắm trong tay nguồn dầu mỏ và tự chủ về mặt tiền tệ, chắc chắn tổ chức này sẽ phát triển mạnh mẽ hơn. Như vậy, có thể thấy rằng, những điều kiện cần và đủ đã cấu thành, cho phép SCO có thể vươn lên một bước phát triển mới. Dự kiến, Hội nghị Thủ tướng các nước SCO lần thứ 9 sẽ được tổ chức ở Ki-dít-xtan năm 2010./.