Một số điểm mới trong Báo cáo chính trị của Đại hội XVIII Đảng Cộng sản Trung Quốc

So với các kỳ đại hội trước, Đại hội XVIII với chủ đề “Giương cao ngọn cờ vĩ đại chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, lấy lý luận Đặng Tiểu Bình, tư tưởng quan trọng “Ba đại diện” và quan điểm phát triển khoa học làm chỉ đạo, giải phóng tư tưởng, cải cách mở cửa, tập trung sức mạnh, đột phá vượt qua khó khăn, kiên định tiến lên trên con đường chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, phấn đấu vì hoàn thành xây dựng toàn diện xã hội khá giả”, có những điểm mới về lý luận.

Một là, lần đầu tiên xác định “quan điểm phát triển khoa học” là tư tưởng chỉ đạo cần được kiên trì thực hiện lâu dài.

Hai là, đưa ra lập luận mới về “chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc”, trình bày hệ thống lý luận về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, cũng như nội hàm của chế độ xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc. “Chế độ xã hội chủ nghĩa đặc sắc Trung Quốc” lần đầu tiên được đưa vào Báo cáo chính trị của Đảng.

Ba là, bố cục tổng thể của Báo cáo chính trị từ 4 phần trước đây là kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội phát triển, được bổ sung thêm một phần là xây dựng văn minh sinh thái. Đây là kết cấu mới mang tính toàn diện và quán triệt quan điểm phát triển khoa học, được nối tiếp từ Đại hội XVII.

Bốn là, hoàn thành việc xây dựng xã hội khá giả toàn diện. Một trong các chủ đề của Báo cáo chính trị tại Đại hội XVIII là “Phấn đấu hoàn thành xây dựng xã hội khá giả toàn diện”. Điều này có phần khác so với cách đề cập “Phấn đấu giành thắng lợi mới trong xây dựng xã hội khá giả toàn diện” của Đại hội XVII, thể hiện sự thay đổi quan trọng về giai đoạn phát triển của Trung Quốc. “Hoàn thành” xây dựng xã hội khá giả toàn diện là sự cam kết với người dân Trung Quốc, cũng là thông điệp với thế giới, đồng thời chỉ rõ định hướng trong 5 năm tới có ý nghĩa then chốt trong việc hoàn thành xây dựng xã hội khá giả toàn diện.

Năm là, lần đầu tiên đề ra mục tiêu tăng gấp đôi “thu nhập bình quân đầu người ở thành thị và nông thôn”, để bảo đảm đến năm 2020 thực hiện mục tiêu xây dựng xã hội khá giả toàn diện. Ngoài việc nhấn mạnh tăng thu nhập cho người dân, Báo cáo còn nêu “hai đồng bộ”, tức là: tăng trưởng thu nhập của người dân cần được thực hiện đồng bộ với tăng trưởng kinh tế, tăng trưởng thù lao và năng suất lao động cần được cùng nâng cao. Điều này thể hiện đầy đủ ý tưởng nhân dân Trung Quốc cần được chia sẻ những thành quả của tăng trưởng kinh tế.

Sáu là, nhấn mạnh thành quả tăng trưởng phải mang lại lợi ích công bằng hơn cho nhân dân, đề xuất “công bằng quyền lợi, công bằng cơ hội, công bằng luật chơi”. Giới quan sát ghi nhận rằng, kể từ Hội nghị Trung ương 4 khóa XVI đề ra mục tiêu xây dựng xã hội hài hòa đến nay, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã đặt công bằng, công lý xã hội lên vị trí nổi bật hơn, nhấn mạnh “công bằng” là sự sâu sắc hóa và cụ thể hóa quan điểm “lấy con người làm gốc”, là thông điệp rõ ràng trong cải thiện dân sinh và tăng cường xây dựng xã hội.

Bảy là, lần đầu tiên đưa ra nội dung “nắm chắc sợi chỉ xuyên suốt tăng cường xây dựng năng lực cầm quyền, tính tiên tiến và trong sạch của Đảng”.

Xác định những thách thức và nguy cơ đối với Đảng Cộng sản Trung Quốc

Tại Đại hội XVIII, Đảng Cộng sản Trung Quốc xác định rõ thách thức và nguy cơ trong cầm quyền hiện nay và tương lai. “Bốn thách thức lớn” là: Thách thức cầm quyền, thách thức cải cách mở cửa, thách thức kinh tế thị trường và thách thức môi trường bên ngoài. “Bốn nguy cơ lớn” là: Nguy cơ buông lỏng tinh thần, nguy cơ thiếu năng lực, nguy cơ xa rời quần chúng và nguy cơ tiêu cực, tham nhũng.

Các điểm “nóng” mà Đại hội XVIII Đảng Cộng sản Trung Quốc xác định cần được giải quyết là:

Thứ nhất, duy trì tăng trưởng kinh tế lâu dài, lành mạnh. Trong thời gian tới, Trung Quốc sẽ tiến hành cải cách thể chế kinh tế sâu sắc, toàn diện; thực hiện chiến lược phát triển với động lực là sáng tạo; thúc đẩy điều chỉnh chiến lược về cơ cấu kinh tế; thúc đẩy phát triển nhất thể hóa giữa thành thị và nông thôn; nâng cao trình độ toàn diện của nền kinh tế mở. Trung Quốc sẽ ngày càng chú trọng quy luật thị trường trong phát triển kinh tế, thúc đẩy dòng vốn nhà nước đầu tư nhiều hơn vào các ngành, nghề trọng điểm và lĩnh vực then chốt liên quan tới an ninh quốc gia và huyết mạch kinh tế quốc tế. Khuyến khích, ủng hộ và hướng dẫn phát triển các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh. Nhà nước sẽ tăng cường các chính sách ưu tiên nông nghiệp, nông thôn và làm giàu cho nông dân, nâng cao ưu thế tổng hợp và hiệu quả chung trong thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài.

Thứ hai, thúc đẩy cải cách, kiện toàn nền dân chủ. Trọng điểm hàng đầu là ủng hộ và bảo đảm cho nhân dân sử dụng quyền lực nhà nước thông qua Quốc hội và hội đồng nhân dân, trong đó nâng cao tỷ lệ đại biểu đến từ cơ sở. Đảng Cộng sản Trung Quốc sẽ tăng cường hiệp thương chính trị với các đảng phái dân chủ; đưa hiệp thương chính trị vào trình tự hoạch định quyết sách; Đảng cần phải hoạt động trong phạm vi của Hiến pháp và pháp luật.

Thứ ba, cải thiện dân sinh, giữ gìn công bằng xã hội; cam kết thực hiện tốt công tác giáo dục, thúc đẩy tạo việc làm chất lượng cao, tăng thu nhập cho người dân, đẩy mạnh xây dựng hệ thống an sinh xã hội ở thành thị và nông thôn, nâng cao chế độ chăm sóc sức khỏe cho người dân...

Thứ tư, nêu bật việc xây dựng văn minh sinh thái. Báo cáo chính trị Đại hội XVIII nhấn mạnh, xây dựng văn minh sinh thái là kế sách lâu dài liên quan tới hạnh phúc của nhân dân và tương lai của dân tộc, góp phần bảo đảm an ninh sinh thái toàn cầu. “Dựa theo nguyên tắc cân bằng giữa dân số với tài nguyên và môi trường, sự thống nhất giữa hiệu quả kinh tế với hiệu quả xã hội và sinh thái, kiểm soát cường độ khai thác, điều chỉnh kết cấu không gian…”.

Thứ năm, tăng cường xây dựng Đảng, kiên quyết chống tham nhũng; bảo đảm vị thế chủ thể của đảng viên, kiện toàn chế độ bảo đảm quyền lợi dân chủ của đảng viên, thực hiện quyền được thông tin, quyền tham gia, quyền bầu cử và quyền giám sát của đảng viên. Chống tham nhũng, xây dựng nền chính trị liêm khiết là lập trường chính trị kiên trì của Đảng Cộng sản Trung Quốc. Trung Quốc sẽ tăng cường giám sát việc sử dụng quyền lực của cán bộ lãnh đạo, đặc biệt là cán bộ lãnh đạo chủ chốt.

Những điểm nhấn khác  

Về việc sửa đổi Điều lệ Đảng Cộng sản Trung Quốc. Đại hội XVIII Đảng Cộng sản Trung Quốc khẳng định quan điểm phát triển khoa học cùng với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư trưởng Mao Trạch Đông, lý luận Đặng Tiểu Bình, tư tưởng quan trọng “Ba đại diện” là tư trưởng chỉ đạo của Đảng. Đại hội nhất trí đưa vấn đề con đường chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, hệ thống lý luận chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc, đưa xây dựng văn minh sinh thái vào Điều lệ Đảng. Điều lệ Đảng được thông qua tại Đại hội đã xác lập cơ chế đại biểu Đại hội theo toàn nhiệm kỳ, tư cách đại biểu đại hội không chỉ ở thời điểm đại hội mà kéo dài suốt 5 năm của nhiệm kỳ.

Về việc chuyển giao thế hệ lãnh đạo. Đại hội  XVIII Đảng Cộng sản Trung Quốc đã thực hiện thành công bước cơ bản thứ nhất việc chuyển giao thế hệ lãnh đạo bằng việc bầu Ban Chấp hành Trung ương, Ủy ban Kiểm tra Kỷ luật Trung ương và Quân ủy Trung ương khóa XVIII. Quy mô Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa XVIII có phần mở rộng hơn so với khóa trước. Chức vụ Chủ tịch Quân ủy Trung ương đã được chuyển giao cho Tổng Bí thư mới Tập Cận Bình ngay tại Đại hội XVIII. Hai gương mặt trẻ nhất của Bộ Chính trị, Ban Bí thư khóa XVIII là Hồ Xuân Hoa và Tôn Chính Tài - đều ở tuổi 49./.